Arsenije Bradvarević
| Arsenije Bradvarević | |
|---|---|
| 1883. | septembar 1883. |
| Banatska Palanka | Banatska Palanka () |
| 1963. | decembar 1963. |
| Beograd | Beograd () |
1883. 1963. Arsenije Bradvarević (Banatska Palanka, 24. septembar 1883 — Beograd, 10. decembar 1963) je bio vikarni episkop moravički 1940-1947, mitropolit crnogorsko-primorski 1947-1960 i mitropolit budimski 1960-1963.
Rođen je u Banatskoj Palanci kao Svetislav. U rodnom mestu je završio osnovnu školu, a gimnaziju u Beloj Crkvi. Bogosloviju je završio u Sremskim Karlovcima 1908, a Pravni fakultet u Beogradu 1924. godine. Čin sveštenika primio je 1909. godine od episkopa vršačkog Gavrila. Do 1924. godine bio je parohijski sveštenik u Eparhiji vršačkoj (banatskoj). Od 1924. godine je bio na dužnosti sekretara crkvenog suda ove eparhije. Godine 1933. je postavljen za sekretara Velikog crkvenog suda u Beogradu.
Godine 1940. kao udov sveštenik izabran je za vikarnog episkopa moravičkog. Zamonašen je 1. februara 1940. u manastiru Rakovici od strane mitropolita skopskog Josifa. Za episkopa je posvećen 4. februara 1940. u Sabornoj crkvi u Beogradu, posvetili su ga patrijarh srpski Gavrilo i episkopi bački Irinej i niški Jovan. Godine 1945. postavljen je za administratora zagrebačke mitropolije kao i susednih eparhija dalmatinske, gornjokarlovačke i pakračke.
Sveti arhijerejski sabor SPC izabrao ga je 1947. za Mitropolita crnogorsko-primorskog na Cetinju. U to vreme mitropolija je bila sa veoma malo sveštenika i okolnosti za rad crkve su bile teške. Godine 1954. je optužen od komunističke vlasti „zbog zavjere u cilju rušenja narodnog režima u SR Crnoj Gori i antidržavne djelatnosti“ i što je „Robertu Tobijašu, sekretaru Ekumenskog savjeta crkava dao podatke kako narodne vlasti gone Srpsku crkvu“. Okružni sud na Cetinju osudio ga je na jedanaest i po godina zatvora. U obrazloženju presude stajalo je između ostalog da je „nanio uvredu Katoličkoj crkvi u Jugoslaviji“. Ovo se odnosilo na vladikine govore odmah nakon završetka rata, dok je bio administrator mitropolije zagrebačke. Razlog za osudu je bio sasvim druge prirode. Mitropolit Arsenije bio je najveći protivnik formiranja tzv. „Svešteničkog udruženja“ koje su komunističke vlasti nametnule znatnom broju preživelih sveštenika u Crnoj Gori. Oni su zapravo bili i najveći zagovornici za formiranje takvog udruženja na prostoru Jugoslavije. On je napisao pismo Titu i Sinodu u kojem navodi: „da je zatekao mitropoliju zaključanu, jer je i poslednji činovnik u njoj, prota Marko Kusovac, sekretar eparhijskog upravnog odbora, uhapšen dan prije njegovog dolaska, 1. septrembra 1953. godine“. Iz manastira je proterana posluga a „pored oca Marka, uhapšena su još tri sveštenika: prota Luka Vujaš, sekretar crkvenog suda, jerej Mihailo Gazivoda i prota Luka Poček, parosi cetinjski“ te da su „nedužno osuđeni, da su im iznuđena priznanja, te da je sve što je preduzeto protiv njih, kao i protiv samog njega, učinjeno ne zbog krivice, nego iz pobuda progona vjere, odnosno, što je svojim radom, zajedno sa njima, branio veru i crkvu“. Kada je javni tužilac pozvao svedoke da posvedoče reči koje je pred njima njima izgovorio „da su komunističke vlasti učinile krvavu uvredu srpskom narodu što su ikonu Svetoga Save izbacili iz Srpske akademije nauka“, on je ustao i rekao: „Ne trebaju vam za to svjedoci. Evo ja ću pred sudom da ponovim ceo tekst i još dodajem da je Sveti Sava prvi srpski naučni i kulturni radnik, i ako preživim robiju pisaću proteste preko svih naučnih centara u svetu“.
Vrhovni sud Crne Gore je smanjio kaznu na pet i po godina zatvora. Kaznu je izdržavao u kotorskom zatvoru od 1954. do 1958. godine. U zatvoru je oboleo od astme. Vlasti su mu odredile kućni pritvor u manastiru Ozren u Bosni. Kasnije mu je odobren prelazak u manastir Vavedenje u Beogradu. Kazna je istekla 1960. godine. Blažo Jovanović, predsednik Vlade Crne Gore je jednom prilikom izjavio, dok je on živ, da se vladika ne samo neće vratiti u Crnu Goru već je neće ni kao turista u avionu preleteti.
Zbog zabrana povratka na svoju eparhiju, po sopstvenom pristanku izabran je 1960. za mitropolita budimskog. Kako mu mađarska vlast nije dozvolila ulazak u Mađarsku i preuzimanje uprave nad ovom eparhijom, nastavio je da živi i dalje u manastiru Vavedenje.
Umro je u manastiru Vavedenje u Beogradu, 10. decembra 1963. godine. Sahranjen je u dvorištvu ovog manastira.
- Sava Vuković: „Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka“, Evro Beograd, Unireks Podgorica, Kalenić Kragujevac, 1996. godine; tekst „Arsenije (Bradvarević) mitropolit budimski 1960-1963.“ str. 37-38. (COBISS)
- Velibor Džomić: „Stradanje srbske crkve od komunista“
| Prethodnik: Dionisije Milivojević |
vikarni episkop moravički 1940 — 1947. |
Nasljednik: Hrizostom Vojinović |