Cornwall
 Ovo je glavno značenje pojma Cornwall. Za druga značenja, v. Cornwall (razvrstavanje). |
Grofovija Cornwall
| |
|---|---|
| |
| U sastavu | Engleske |
| Upravni oblik | grofovija |
| Glavni grad | Truro |
| Lord poručnik Visoki šerif |
Edward Bolitho Margaret Hartley |
| Površina | 3546 km² |
| Stanovništvo | 532.273 |
| Gustoća | 150 stanovnika na km² |
Cornwall (kornijski: Kernow) je historijska i ceremonijalna grofovija i unitarna jedinica na jugozapadu Engleske.[1]
Cornwall leži na krajnjem jugozapadu regije Jugozapadna Engleska. Ima površinu od 3,546 km², na kojoj živi 532,273 stanovnika.[1] Graniči sa sjeverozapada sa Keltskim morem, sa juga sa Kanalom La Manche i sa istoka sa Countyem Devon, preko rijeke Tamar. Grad Truro je administrativni centar Cornwalla.[1]
Cornwall je najudaljenija engleska grofovija, njegova istočna granica rijeka Tamar udaljena je oko 320 km od Londona, a najzapadniji grad Penzance leži dodatnih 130 km dalje od Londona, pored rta Land’s End, krajnje jugozapadne točke tog poluotoka i Britanskog otoka. Arhipelag Scilly leži udaljen još 56 km jugozapadno od Penzance u Atlantskom oceanu.[1]
Od 1974. do 2009. Cornwall je imao administrativnu funkciju, tad je bio podjeljen na distrikta: North Cornwall, Caradon, Carrick, Kerrier, Penwith i Restormel. Nakon administrativne reforme u aprilu 2009. distrikti su zamjenjeni dvjema unitarnim jedinicama; Cornwall i Scilly.[1]
Brdovita unutrašnjost je niz granitnih vulkanskih stožaca koji formiraju karakteristične otvorene vrištine. Nedavni porast razine mora geološki je rezultirao potapanjem riječnih dolina (riasa), južnog Cornwalla, uključujući estuarije Tamar, Fowey i Fal. Rezultat tih procesa je neobično razvedena obala, formirana od različitih stijena, atraktivna za rekreaciju i turizam, o kojoj se brine Nacionalna zaklada za očuvanje baštine (National Trust) i pazi da bude zaštićena od komercijalizacije.[1]
Klima u Cornwallu uvelike zavisi o blizini mora. Jaki vjetrovi i magle su česti, a količina oborina je velika, pogotovo u višim djelovima. Temperaturu karakteriziraju topla ljeta i relativno blage zime. Zbog tog je vegetacija]] bujna, naročito u zaštićenim obalnim područjima.[1]
Bogatstvo metalnih ruda, naročito kositra, privuklo je prahistorijske naseljenike u taj kraj, o tom svedoče megalitski dolmeni, monoliti i krugovi. Kasnija invazija rimskih i saksonskih naseljenika u Englesku, izazvala je migraciju keltskih kršćana u Cornwall, u kom su se punih 500 godina odupirali saksonskoj vladavini, tek su u 10. vijeku priznali vlast Saksonaca.[1]
Izoliranost Cornwalla pomagla je opstanku kornijskog jezika, koji istina više nije živi jezik od 18. vijeka, ali još uvijek ima brojnih keltskih toponima.[1]
Nakon Normanske invazije 1066. Cornwall je postao grofovija, koja od 1337. tradicionalno pripada najstarijim sinu engleskog monarha, koji nosi titulu Vojvode od Cornwalla.[1]
Cornwall je donedavno bio ruralni kraj u kom je poljoprivreda temelj privrede. Njegove doline pružaju odličnu pašu kravama muzarama, a velike površine tresetišta pružaju grubu ispašu. Povrtlarstvo je važno u zaštićenim obalnim krajevima, jer blaga zima omogućuje uzgoj osjetljivih i ranih usjeva.
Turizam koji se oslanja na atraktivnu obalu, postaje sve značajniji (glavni) izvor prihoda, pa su mnoge male ribarske lučice kao što su; St Ives, Newquay i Polperro izrasle u atraktivna ljetovališta.[1]
Cornwall je omiljeno mjesto engleskih penzionera kao njihov drugi dom, ali to uzrokuju temeljne promjene u socijalnoj strukturi kraja. Brojni obalni gradovi, a među njima naročito Falmouth, Penzance i Fowey imaju velik lučki promet.[1]
Kositar se iskapa u Cornwallu već najmanje 3000 godina. Rudarstvo je postalo važno još u srednjem vijeku, pa su kornvalski rudari, dobili od monarha posebne privilegije, među inim i vlastiti sud (stannary court). I pored povremenih kriza, kositar se po Cornwallu nastavio iskapati sve do 20. vijeka, kad su pliće naslage iscrpljene, a ulaganje u dublje se nebi isplatilo u konkurenciji sa jeftinijim inozemnim rudama.[1] Nakon tog se prorjedio broj rudnika, posljednji udarac zadao je pad svjetskih cijena kositra 1980., pa je nakon tog i par posljednjih nekoliko rudnika zatvoreno uz odobrenje britanske vlade.[1]
Rudarsko područje Cornwalla i Zapadnog Devona je 2006. upisano na UNESCO-vu Listu mjesta svjetske baštine u Evropi.[1][2]
- Cornwall Council (en)