Rodezija
| Republika Rodezija Republic of Rhodesia | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Geografija | |||||||
| Glavni grad | Solzberi | ||||||
| Površina | 390.580 km² | ||||||
| Stanovništvo | 6.930.000 (1973) | ||||||
| Društvo | |||||||
| Zvanični jezici | engleski | ||||||
| Valuta | rodezijska funta (1965-1970) rodezijski dolar (1970-1979) | ||||||
| Vladavina | |||||||
| Oblik vladavine | ustavna monarhija (1964-1970) parlamentarna republika (1970-1979) | ||||||
| Predsednik | Džon Vrethol | ||||||
| Premijer | Ijan Smit | ||||||
| Istorijsko doba | Hladni rat | ||||||
| Osnivanje | bris nespada uwikipediju | ||||||
| Događaji | |||||||
| Osnivanje | 11. novembar 1965. | ||||||
| Proglašenje republike | 2. mart 1970. | ||||||
| Ukinuta | 1. jun 1979. | ||||||
| Prethodnici i naslednici | |||||||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||||||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||||||
| Portal:Istorija | |||||||
.svg)
.svg)
.svg)
Republika Rodezija je bila samoproglašena, međunarodno nepriznata država u jugozapadnoj Africi, koja je postojala od 1965. do 1979. godine. Obuhvatala je teritoriju današnjeg Zimbabvea. Glavni grad države bio je Solzberi (engl. Salisbury, danas Harare), a smatrana je de fakto državom-naslednicom bivše britanske kolonije Južne Rodezije (čija je prva vlada bila formirana 1923. godine).
Vlada pretežno belačkog sastava Južne Rodezije stalno je odlagala predavanje vlasti u ruke crnačke domorodačke većine, uprkos pritiscima iz Ujedinjenog Kraljevstva. Belačka vlada je naposletku jednostrano proglasila nezavisnost od Velike Britanije 11. novembra 1965. godine. Vlada je isprva tražila članstvo u Komonveltu, ali je kasnije napustila tu politiku i konstituisala se kao republika 1970. godine.
Neposredno pre proglašenja nezavisnosti, zbog odbijanja da prepuste deo vlasti i crnačkoj većini, gerilske organizacije (Afrički nacionalni savez Zimbabvea pod vođstvom Roberta Mugabea i Afrički narodni savez Zimbabvea Džošue Nkomoa), potpomognute i naoružavane iz Kine [1] i Sovjetskog Saveza [2], započele su rat za svrgavanje manjinske vlasti belaca, ali i između sebe, radi sticanja vojne i političke prevlasti [3].
Rat je trajao između 1964. i 1979. godine. Slabo obučeni i nedisciplinovani gerilci u početku nisu mogli da se nose sa Rodezijskom armijom, ali je pod sve snažnijim međunarodnim pritiskom i suočen sa sve težom nabavkom municije i ratnog materijala, premijer Ijan Smit bio prinuđen da započne pregovore sa umerenim crnačkim političarima. Ovi pregovori su doveli do političkih promena u zemlji, internog sporazuma i formiranja nove države pod imenom „Republika Zimbabve Rodezija“, 1. juna 1979. Na mesto predsednika vlade Republike Zimbabve Rodezije došao je pripadnik crnačke većine Abel Muzoreva, medotistički biskup i nacionalistički političar.
Vlada Ujedinjenog Kraljevstva nije bila zadovoljna ovakvim rešenjem, pa je inicirala nove pregovore koji su održani od 10. septembra da 15 decembra 1979, u vili „Lankaster haus“ u Londonu, pod predsedavanjem lorda Karingtona, britanskog ministra instranih poslova. Muzoreva je bio primoran da prihvati izbore.
Na osnovu sporazuma u Lankaster hausu, uprava nad zemljom je 11. decembra 1979. vraćena Britanskoj imperiji. Narednog dana je upravu preuzeo lord Soums, a država je formalno ponovo postala kolonija pod imenom Južna Rodezija.
Skupštinski izbori su održani krajem februara 1980, nakon kampanje koju su obeležile masovno zastrašivanje i brojna druga kršenja ljudskih prava Mugabeovog ZANU. Vlasti Ujedinjenog Kraljevstva su na kratko razmatrale mogućnost diskvalifikovanja ZANU iz učešća u izborima zbog flagrantnog kršenja Sporazuma iz Lankaster hausa, ali na kraju nisu preduzele ništa.
Dana 4. marta 1980, Mugabeov ZANU je odneo ubedljivu pobedu. Rivalski UANC je osvojio samo tri od osamdeset mesta rezervisanih za crnačko stanovništvo u Predstavničkom domu.
Južna Rodezija je pod Mugabeovim vođstvom 18. aprila 1980. postala Republika Zimbabve.
- ↑ http://books.google.rs/books?id=vWyjYAUW1ekC&printsec=frontcover&hl=sr#v=onepage&q&f=false China and Africa: Engagement and Compromise, Ian Taylor
- ↑ Communist Support to Nationalists in Rhodesia
- ↑ „Mugabe's women, and the ZAPU split”. Arhivirano iz originala na datum 2012-10-03. Pristupljeno 2014-05-28.
- Ironing the lawn in Salisbury - the last days of Rhodesia (The Guardian)
- Rhodesian and South African Military History - An extensive collection of histories and analysis of Rhodesian and South African military operations, to the early 1980s
- Window on Rhodesia- An archive of the history and life of Rhodesia.
- Constitution of Rhodesia