රීයූනියන්
| ලා රියුනියන් ලා රියුනියන් (ප්‍රංශ) ලා රෙන්යොන් (Réunion Creole French) | |
|---|---|
| විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුව, ප්‍රංශයේ කලාප සහ යුරෝපීය සංගමයේ පිටත කලාපය | |
 Coat of arms | |
| උද්යෝග පාඨය(න්): Florebo quocumque ferar (ලතින් for 'I will flourish wherever I am brought') | |
| ජාතික ගීය(ගී): La Marseillaise (ජාතික) ("මාර්සෙයිලයිස්") P'tite fleur aimée (කලාපීය) | |
.svg) | |
| ඛණ්ඩාංක: 21°06′52″S 55°31′57″E / 21.11444°S 55.53250°Eඛණ්ඩාංක: 21°06′52″S 55°31′57″E / 21.11444°S 55.53250°E | |
| රට |  France |
| ප්‍රීෆෙක්චර් | ශාන්ත-ඩෙනිස් |
| දෙපාර්තුමේන්තු | 1 |
| ආණ්ඩුව / පරිපාලනය | |
| • කලාපීය සභාවේ සභාපති | හියුගෙට් බෙලෝ (PLR) |
| • දෙපාර්තමේන්තු සභාවේ සභාපති | සිරිල් මෙල්චියර් (LR) |
| සරිය | |
| • මුළු | 2,511 කිමී2 (970 සතරැස් සැත) |
| භුමිප්‍රමාණ අනුස්ථිතිය | 15 වන කලාපය |
| ජනගහණය(2024 ජනවාරි)[1] | |
| • මුළු | 885,700 |
| • ඝණත්වය | 350/කිමී2 (910/වර්ග සැත) |
| ජනනාමය(න්) | රියුනියානුවන් |
| GDP[2] | |
| • එකතුව | යූරෝ බිලියන 20.339 |
| • Per capita | යූරෝ 23,800 |
| වේලා කලාප | RET (UTC+04:00) |
| ISO 3166 කේතය | |
| මුදල් | යූරෝ (€) (EUR) |
| වෙබ් අඩවිය | ප්‍රාන්තය කලාපීය සභාව දෙපාර්තමේන්තු සභාව |
ලා රීයූනියන් (/riːˈjuːnjən/; ප්‍රංශ: [la ʁe.ynjɔ̃] ; 1848 ට පෙර අයිල් බර්බන් ලෙස හැඳින්වේ) යනු ඉන්දියන් සාගරයේ පිහිටි දූපතක් වන අතර එය ප්‍රංශයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් සහ කලාපයකි. මස්කරීන් දූපත් වල කොටසක්, එය ආසන්න වශයෙන් මැඩගස්කර දිවයිනට නැගෙනහිරින් කිලෝමීටර් 679 (සැතපුම් 422) සහ මොරිෂස් දිවයිනේ සිට කිලෝමීටර් 175 (සැතපුම් 109) නිරිත දෙසින් පිහිටා ඇත. ජනවාරි 2024 වන විට, එහි ජනගහනය 885,700 විය.[1] එහි අගනුවර සහ විශාලතම නගරය ශාන්ත-ඩෙනිස් වේ.
17 වන සියවසේදී ප්‍රංශ සංක්‍රමණිකයන් සහ යටත් විජිත යටත්විජිතයන් දිවයිනේ පදිංචි වන තුරු ලා රීයූනියන් ජනාවාස නොවීය. එහි නිවර්තන දේශගුණය මූලික වශයෙන් සීනි කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ වැවිලි ආර්ථිකයක් වර්ධනය වීමට හේතු විය. නැගෙනහිර අප්‍රිකාවෙන් වහලුන් ක්ෂේත්ර සේවකයන් ලෙස ආනයනය කරන ලද අතර, පසුව මැලේ, වියට්නාම, චීන සහ ඉන්දියානුවන් ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් ලෙස ආනයනය කරන ලදී. අද වන විට ජනගහනයෙන් වැඩිම ප්‍රතිශතය මිශ්‍ර සම්භවයක් ඇති අය වන අතර ප්‍රමුඛ භාෂාව රීයූනියන් ක්‍රියෝල් වේ, නමුත් ප්‍රංශ එකම නිල භාෂාව ලෙස පවතී.
1946 සිට, රීයූනියන් ප්‍රංශ කලාපයක් ලෙස පාලනය වන අතර එම නිසා මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ එහි සගයන්ට සමාන තත්වයක් ඇත. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, එය යුරෝපා සංගමයේ පිටත ප්‍රදේශවලින් එකක් වන අතර යුරෝ කලාපයේ කොටසකි;[3] එය ප්‍රංශ විදේශ දෙපාර්තමේන්තුව වන මයෝට් සමඟින්, දකුණු අර්ධගෝලයේ යුරෝ කලාපීය ප්රදේශ දෙකෙන් එකකි. එහි මූලෝපායික පිහිටීම හේතුවෙන් ප්‍රංශය විශාල හමුදා බලයක් පවත්වාගෙන යයි.
.svg)
නම
[සංස්කරණය]17 වන ශතවර්ෂයේදී ප්‍රංශය මෙම දූපත අත්පත් කර ගත් අතර, එවකට ප්‍රංශය පාලනය කළ රාජවංශය අනුව එය බර්බන් ලෙස නම් කරන ලදී. පුරාණ පාලන තන්ත්‍රය ට බෙහෙවින් සම්බන්ධ වූ මෙම නම බිඳ දැමීම සඳහා, ජාතික සම්මුතිය 1793 මාර්තු 23[5] දින රීයුනියන් දූපත ලෙස නම් කිරීමට තීරණය කළේය. ("ලා රීයුනියන්", ප්‍රංශ භාෂාවෙන්, සාමාන්‍යයෙන් "රැස්වීම" හෝ "රැස්වීම" යන්නෙන් අදහස් වන්නේ "නැවත එක්වීම" යන්නයි. මෙම නම 10 කැරැල්ලට පෙර පැවති මාර්සෙයිල්ස් හි ෆෙඩරේස් සහ පැරිස් ජාතික ආරක්ෂකයින්ගේ රැස්වීමට උපහාරයක් ලෙස තෝරාගෙන ඇත. 1792 අගෝස්තු. කිසිම ලියවිල්ලක් මෙය තහවුරු කර නැති අතර "රැස්වීම" යන වචනය භාවිතා කිරීම තනිකරම සංකේතාත්මක විය හැකිය.)[6]
19 වන සියවසේදී දිවයින එහි නම නැවත වෙනස් කළේය: 1806 දී, පළමු අධිරාජ්‍යය යටතේ, ජෙනරාල් ඩෙකේන් එය අයිල් බොනපාට් (නැපෝලියන්ට පසුව) ලෙස නම් කරන ලද අතර 1810 දී එය නැවත අයිල් බර්බන් බවට පත් විය. 1848 මාර්තු 7 වන දින තාවකාලික රජයේ නියෝගයක් මගින් ජූලි රාජාණ්ඩුව බිඳ වැටීමෙන් පසුව එය අවසානයේ රීයුනියන් ලෙස නම් කරන ලදී.[7]
මුල් අක්ෂර වින්‍යාසය සහ සම්භාව්‍ය අක්ෂර වින්‍යාසය සහ මුද්‍රණ නීතිවලට අනුකූලව,[8] "ලා රීයුනියන්" ලිපියේ කුඩා අකුරකින් ලියා ඇත, නමුත් 20 වන සියවසේ අගභාගයේදී "ලා රීයුනියන්" අක්ෂර වින්‍යාසය විශාල අකුරක් සහිත විය. නමෙහි ලිපිය ඒකාබද්ධ කිරීම අවධාරණය කිරීම සඳහා බොහෝ ලියවිලිවල වර්ධනය විය. මෙම අවසාන අක්ෂර වින්‍යාසය Nationale de toponymie කොමිසමේ නිර්දේශයන්ට අනුරූප වන අතර[9] ප්‍රංශ ජනරජයේ වත්මන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 72-3 සහ 73 වගන්තිවල දැක්වේ.
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]
ප්‍රංශයේ සහ මැඩගස්කරයේ මිනිසුන් එහි පදිංචි වූ 17 වන සියවසේ සිට මෙම දූපත ජනාවාස වී ඇත. දෙවන ජනරජය ප්‍රංශ යටත් විජිතවල වහල්භාවය අහෝසි කළ විට 1848 දෙසැම්බර් 20 දින (දිවයිනේ වාර්ෂිකව සමරනු ලබන දිනය) වහල්භාවය අහෝසි කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් වෙනත් ස්ථාන අතර දකුණු ඉන්දියාවෙන් රීයුනියන් වෙත දිගටම ගෙන එන ලදී. 1946 දී දිවයින ප්‍රංශයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් බවට පත් විය.
මුල් ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]16 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ පෘතුගීසීන්ගේ පැමිණීමට පෙර ලා රියුනියන් හි ඉතිහාසය ගැන වැඩි යමක් දන්නේ නැත.[10] අරාබි වෙළඳුන් එය ඩිනා මෝර්ගබින්, "බටහිර දූපත" (බොහෝ විට අරාබි: دنية/دبية مغربي Daniyah/Dībah Maghribīy) යන නාමයෙන් හුරුපුරුදු විය.[11] අල් ෂරීෆ් එල්-එඩ්‍රිසි විසින් ක්‍රි.ව. 1153 සිට සිතියමක මෙම දිවයින සමහර විට ඉදිරිපත් කර ඇත.[තහවුරු කර නොමැත] මැලේ දූපත් සමූහයේ සිට මැඩගස්කරය දක්වා බටහිර දෙසට යන ගමනේදී ස්වහීලී හෝ ඔස්ට්‍රොනීසියානු (පුරාණ ඉන්දුනීසියානු-මැලේසියානු) නැවියන් ද දිවයිනට පැමිණෙන්නට ඇත.[10]
ප්‍රථම යුරෝපීය සොයා ගැනීම 1507 දී පමණ පෘතුගීසි ගවේෂක ඩියෝගෝ ෆර්නැන්ඩස් පෙරෙයිරා විසින් සිදු කරන ලද නමුත් එහි විශේෂතා අපැහැදිලි ය. ජනාවාස නොවූ දූපත මුලින්ම දකින්නට ඇත්තේ දොම් පේද්‍රෝ මැස්කරෙන්හාස් විසින් මෙහෙයවන ලද ගවේෂණ කණ්ඩායම විසින් විය හැකිය, ඔහු තම නම රීයුනියන් අවට දූපත් සමූහයට ලබා දුන්නේය.[12] රීයුනියන් විසින්ම සැන්ටා ඇපලෝනියා ලෙස නම් කරන ලද්දේ ප්‍රියතම සාන්තුවරයෙකුට පසුවය,[11] එයින් ඇඟවෙන්නේ පෘතුගීසි සොයාගැනීමේ දිනය ඇගේ මංගල්‍ය දිනය වන පෙබරවාරි 9 විය හැකි බවයි. ඩියෝගෝ ලෝප්ස් ද සෙක්වෙරා 1509 දී රීයුනියන් සහ රොඩ්රිගුස් දූපත් වලට ගොඩ බැස්ස බව පැවසේ.[තහවුරු කර නොමැත]
අයිල් බර්බන් (1642-1793)
[සංස්කරණය]
1600 ගණන්වල මුල් භාගය වන විට, නාමික පෘතුගීසි පාලනය, සැන්ටා ඇපලෝනියාව පාහේ අතපසු නොකළේය.[12] පසුව මෙම දූපත ප්‍රංශය විසින් අත්පත් කරගෙන මොරිෂස් හි පෝට් ලුවී සිට පරිපාලනය කරන ලදී. පළමු ප්‍රංශ හිමිකම් 1638 සිට පැවතුනද, 1638 ජුනි මාසයේදී ප්‍රංශුවා කවුචේ (fr) සහ සලමන් ගූබර්ට් සංචාරය කළ විට,[13] 1642 දී ප්‍රංශයේ ජැක් ප්‍රෝනිස් (fr) විසින් ප්‍රංශ කැරලිකරුවන් දුසිමක් පිටුවහල් කරන විට දිවයිනට නිල වශයෙන් හිමිකම් පෑවේය. මැඩගස්කරයේ සිට දිවයින. වරදකරුවන් වසර කිහිපයකට පසු නැවත ප්‍රංශයට ගෙන එන ලද අතර, 1649 දී, ප්‍රංශ රාජකීය මන්දිරය වන බර්බන් අනුව දිවයින අයිල් බර්බන් ලෙස නම් කරන ලදී. 1665 දී ප්‍රංශ පෙරදිග ඉන්දියා සමාගම මුල් පදිංචිකරුවන් යැවීමත් සමඟ ජනපදකරණය ආරම්භ විය.[12]
ප්‍රංශ යටත් විජිතවාදීන් වහල් ශ්‍රමය යොදා ගනිමින් කෝපි සහ සීනි වගා කිරීම මත පදනම් වූ වැවිලි ආර්ථිකයක් වර්ධනය කළහ. 17 වන සියවසේ සිට 19 වන සියවස දක්වා, අප්‍රිකානු, චීන සහ ඉන්දියානුවන් කම්කරුවන් ලෙස ආනයනය කිරීමෙන් පරිපූරණය කරන ලද ප්‍රංශ ජනපදකරණය ජනගහනයේ වාර්ගික විවිධත්වයට දායක විය. 1690 සිට දිවයිනේ බොහෝ යුරෝපීයයන් නොවන අය වහල්භාවයට පත් විය. 1769 සිට 1793 දක්වා කාලය තුළ රියුනියන් සහ මොරිෂස් වෙත ආනයනය කරන ලද වහලුන් 80,000 න් 45% ක් සපයනු ලැබුවේ නැගෙනහිර අප්‍රිකාව සහ කොමරෝස් වහලුන් සඳහා වැටලූ වයඹ මැඩගස්කරයේ සකලවා ජනයාගේ වහල් වෙළෙන්දන් විසිනි, ඉතිරිය අරාබි වහල් වෙළඳුන් විසින් සපයන ලදී පෘතුගීසි මොසැම්බික් වෙතින් වහලුන් මිල දී ගෙන මැඩගස්කරය හරහා රියුනියන් වෙත ප්‍රවාහනය කරන ලදී.[14]
විප්ලවවාදී කැරලි (1793-1814)
[සංස්කරණය]1793 මාර්තු 19 වන දින, ප්‍රංශ විප්ලවය අතරතුර, 1792 අගෝස්තු 10 වන දින ටියුලර් මාලිගාවේ පාගමන අතරතුර, මර්සෙයිල් ෆෙඩරේට්ස් සහ පැරිසියේ ජාතික ආරක්ෂකයින්ගේ රැස්වීමට උපහාරයක් ලෙස දිවයිනේ නම "ලා රියුනියන්" ලෙස වෙනස් කරන ලදී. බර්බන් රාජවංශයේ නම මකා දැමීමට.[15]
1794 පෙබරවාරි 4 වන දින ජාතික සම්මුතිය මගින් ඡන්දය දුන් වහල්භාවය අහෝසි කිරීම ලා රීයුනියන් විසින් මෙන්ම අයිල්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් (මොරිෂස්) විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. 1796 ජූනි 18 වන දින වහලුන් නිදහස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් චෝදනා එල්ල වූ හමුදා බලකායන් සමඟ දූත පිරිසක් බර්බන් දූපතට පැමිණි අතර, අනුකම්පාවකින් තොරව වහාම නෙරපා හරින ලදී. දූපත් දෙක කෙරෙහි තවදුරටත් කිසිදු අධිකාරියක් නොතිබූ අගනගරයේ බලයට නොසන්සුන්තා සහ අභියෝග කාල පරිච්ඡේදයක් අනුගමනය කළේය. ජනරජයේ පළමු කොන්සල්, නැපෝලියන් බොනපාට්, 1802 මැයි 20 නීතිය සමඟ කිසි විටෙකත් ප්‍රායෝගිකව අහෝසි නොකළ වහල්භාවය එහි පවත්වාගෙන ගියේය. 1806 සැප්තැම්බර් 26 දින, දිවයින අයිල් බොනපාට් ලෙස නම් කරන ලද අතර එය ෆ්‍රැන්කෝ හි ඉදිරි පෙළට සම්බන්ධ විය. - ඉන්දියන් සාගරයේ පාලනය සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය ගැටුම.
1806-1807 (සුළි කුණාටු, ගංවතුර) දේශගුණික ව්‍යසනයන්ගෙන් පසුව, කෝපි වගාව ශීඝ්‍රයෙන් පහත වැටුණු අතර, ප්‍රංශයේ මෑතක දී ශාන්ත-ඩොමින්ගු අහිමි වීම සහ ඉක්මනින්ම අයිල්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් (ඉල්-ද-ප්‍රංශය) හේතුවෙන් ප්‍රංශයේ ඉල්ලුම වැඩි වූ උක් වගාව ප්‍රතිස්ථාපනය විය. මොරිෂස්). එහි වර්ධන චක්‍රය නිසා උක් වගාවට සුළි කුණාටු බලපාන්නේ නැත.
නැපෝලියන් යුද්ධ අතරතුර, දිවයින බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා විසින් ආක්‍රමණය කරන ලද අතර එහි ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල් ශාන්ත-සුසෑන් හට 1810 ජූලි 9 වන දින යටත් වීමට සිදු විය. පසුව දිවයින බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයට නතු වූ අතර නැපෝලියන් යුගයේ අවසානය දක්වා බ්‍රිතාන්‍ය ආක්‍රමණයට යටත් විය. අයිල් බර්බන් යන පැරණි නාමය 1810 දී ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරන ලදී.
බර්බන් ජනපදය, පසුව රියුනියන් (1814-1946)
[සංස්කරණය]1814 පැරිස් ගිවිසුම යටතේ බර්බන් දූපත නැවත ප්‍රංශයට ලබා දෙන ලදී. බ්‍රිතාන්‍ය ආක්‍රමණයෙන් පසු වහල් වෙළඳාම නැවතත් විවෘතව ක්‍රියාත්මක වූ අතර ජාත්‍යන්තර හෙලාදැකීම නොතකා, බර්බන් දූපත විසින් 1820 ගණන් වලදී සෑම මසකම වහලුන් 2,000 ක් ආනයනය කරන ලදී, බොහෝ දුරට අරාබි ස්වහීලී වෙරළ තීරයෙන් හෝ ක්ලිමනේ වෙතින් පෘතුගීසි මොසැම්බික් භාෂාවෙන්.[16]
1841 දී එඩ්මන්ඩ් ඇල්බියස් විසින් වැනිලා මල් අතින් පරාගණය සොයා ගැනීම නිසා දිවයිනට ඉක්මනින්ම ලෝකයේ වැනිලා නිෂ්පාදකයා බවට පත් විය. සුවඳ විලවුන් සඳහා බහුලව භාවිතා වන ගෙරානියම් වගාව ද ආරම්භ විය. 1838 සිට 1841 දක්වා, රියර් අද්මිරාල් ඈන් ක්‍රේටියන් ලුවී ද හෙල් දිවයිනේ ආණ්ඩුකාරවරයා විය. පසුගිය වසර දහයේ සිදුවීම් හා බැඳුණු සමාජයේ සහ මානසිකත්වයේ ගැඹුරු වෙනසක් යටත් විජිත කවුන්සිලයට විමුක්ති ව්‍යාපෘති තුනක් ඉදිරිපත් කිරීමට ආණ්ඩුකාරවරයා හේතු විය.
1848 පෙබරවාරි 1848 ප්‍රංශ විප්ලවය පිළිබඳ ප්‍රවෘත්ති යුරෝපයෙන් පැමිණීමෙන් පසු, ආණ්ඩුකාර ජෝසප් ග්රේබ් විසින් ප්‍රංශ ජනරජය ප්‍රකාශ කිරීම Saint-Denis හි ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, එදිනම දිවයින අනිවාර්යයෙන්ම "ලා රීයුනියන්" ලෙස නම් කරන ලදී. , එය දැනටමත් 1793 සහ 1806 අතර පැවති නම. පැරිසියේ නව රිපබ්ලිකන් බලධාරීන්ගේ ප්‍රකාශය අහෝසි කිරීම හේතුවෙන් ධනවත් සුදු වැවිලිකරුවන් විසින් ජනරජය පිහිටුවීම සීතල හා අවිශ්වාසයට ලක් විය. 1848 ඔක්තෝම්බර් 18 දින, ආණ්ඩුකාර ග්රේබ් වෙනුවට පැරිසියේ සිට යවන ලද ජනරජයේ නව කොමසාරිස් සර්දා ගරිගා, 1848 දෙසැම්බර් 20 දින සිට (දෙසැම්බර් 20 රියූනියන් හි නිල නිවාඩු දිනයක් වී ඇත) රීයුනියන් දූපතේ වහල්භාවය අහෝසි කරන බව ශාන්ත-ඩෙනිස් හිදී නිවේදනය කළේය. එදින සිට). ලුවී හෙන්රි හියුබට් ඩෙලිස්ලේ 1852 අගෝස්තු 8 වන දින එහි පළමු ක්‍රියෝල් ආණ්ඩුකාරවරයා බවට පත් වූ අතර 1858 ජනවාරි 8 දක්වා මෙම තනතුරේ සිටියේය.
අහෝසි කිරීමෙන් පසු බොහෝ විදේශීය ශ්‍රමිකයන් ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් ලෙස පැමිණියහ. වහල්භාවය 1848 සිට 1864 දක්වා පැවති engages ලෙස හඳුන්වන කොන්ත්‍රාත් කම්කරු ක්‍රමයක් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය විය.[17] ප්‍රායෝගිකව, පෘතුගීසි මොසැම්බික් සහ සැන්සිබාර් වහල් වෙළඳාමෙන් වහලුන් අත්පත් කර ගත් නීති විරෝධී වහල් වෙළඳාමක් සිදු කරන ලද අතර පසුව කොමරෝස් වහල් වෙළඳාම හරහා රියුනියන් වෙත ප්‍රවාහනය කරන ලද අතර, බ්‍රිතාන්‍ය වහල් විරෝධී මුර සංචාරය මඟ හැරීම සඳහා නිල වශයෙන් engagés-workers ලෙස හැඳින්වේ.[18]
1869 දී සූවස් ඇළ විවෘත කිරීම නැගෙනහිර ඉන්දීය කොදෙව් වෙළඳ මාර්ගයේ නැවතුමක් ලෙස දිවයිනේ වැදගත්කම අඩු කළේය[19] සහ දිවයිනෙන් බැහැර වාණිජ ගමනාගමනය වෙනස් වීමට හේතු විය. යුරෝපය සිය සීනි අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා වැඩි වැඩියෙන් සීනි බීට් වෙත යොමු විය. පළාත් පාලන ආයතනවල සංවර්ධන ප්‍රතිපත්තිය සහ සම්මුතියේ පිහිට පැතුවද, ආර්ථික අර්බුදය 1870 ගණන්වල සිට පැහැදිලි විය. කෙසේ වෙතත්, මෙම ආර්ථික අවපාතය, මාර්ග ජාලය සංවර්ධනය කිරීම, දුම්රිය මාර්ගය නිර්මාණය කිරීම සහ පොයින්ට් ඩෙස් ගැලෙට්ස් හි කෘතිම වරාය ඉදිකිරීම සමඟ දිවයිනේ නවීකරණය වැලැක්වූයේ නැත. මෙම ප්‍රධාන ඉදිකිරීම් ව්‍යාපෘති කෘෂිකාර්මික සේවකයින් සඳහා පිළිගැනීමේ විකල්පයක් ඉදිරිපත් කළේය.
දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේ දී, 1942 නොවැම්බර් 30 වන දින නිදහස් ප්‍රංශ හමුදා විනාශ කරන්නා වූ ලෙපර්ඩ් වෙතින් බැස දිවයින අත්පත් කර ගන්නා තෙක් රියුනියන් විචි පාලන තන්ත්‍රයේ අධිකාරය යටතේ පැවතුනි.[20]
නූතන ඉතිහාසය (1946–)
[සංස්කරණය]ලා රීයුනියන් 1946 මාර්තු 19 වන දින ප්‍රංශයේ d'outre-mer (විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුව) දෙපාර්තමේන්තුවක් බවට පත් විය. INSEE විසින් රීයුනියන් වෙත දෙපාර්තමේන්තු කේතය 974සහ කලාපීය කේතය 04 1982 දී ප්‍රංශයේ ප්‍රාදේශීය සභා නිර්මාණය කරන විට, දැනට පවතින විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු ඇතුළුව පවරන ලදී. එය ද එතෙර කලාප බවට පත් විය.
20 වැනි සියවසේ අගභාගයේ (1963-1982) දශක දෙකකට පමණ වැඩි කාලයක් ලා රීයුනියන් හි ළමුන් 1,630 ක් ප්‍රංශයේ මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවලට, විශේෂයෙන් ක්‍රූස් වෙත, අධ්‍යාපනය සහ රැකියා අවස්ථා සඳහා ගෙන යන ලදී. එම වැඩසටහන මෙහෙයවනු ලැබුවේ එවකට ලා රීයුනියන් හි මන්ත්‍රීවරයෙකු වූ බලගතු ගෝලිස්ට් දේශපාලනඥයෙකු වූ මයිකල් ඩෙබ්රේ විසිනි.[21] මෙම දරුවන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් ඔවුන් සමඟ තැබූ පවුල් විසින් අපයෝජනයට හෝ අවාසියට ලක් විය. ක්‍රිවුස්ගේ දරුවන් ලෙසින් හැඳින්වෙන ඔවුන් සහ ඔවුන්ගේ ඉරණම 2002 දී එළිදරව් වූයේ ඔවුන්ගෙන් එක් අයෙකු වන ජීන්-ජැක් මාර්ටල් බාලවයස්කාර දරුවෙකු පැහැරගෙන ගොස් පිටුවහල් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රංශ රජයට එරෙහිව නඩු පැවරීමත් සමඟය.[22] ඊළඟ වසර තුළ වෙනත් සමාන නඩු ගොනු කරන ලද නමුත්, ඒ සියල්ල ප්‍රංශ උසාවි සහ අවසානයේ 2011 දී මානව හිමිකම් පිළිබඳ යුරෝපීය අධිකරණය විසින් නිෂ්ප්‍රභ කරන ලදී.[23]
2005 සහ 2006 දී, මදුරුවන්ගෙන් පැතිරෙන රෝගයක් වන චිකුන්ගුන්යා හි ආබාධිත වසංගතයට ලා රීයුනියන් ගොදුරු විය. BBC ප්‍රවෘත්ති වලට අනුව, 2006 අප්‍රේල් 26 වන විට ලා රීයුනියන් හි පුද්ගලයින් 255,000ක් මෙම රෝගය වැළඳී ඇත.[24] එම වසරේම අසල්වැසි දූපත් වන මොරිෂස් සහ මැඩගස්කරය ද මෙම රෝගයේ වසංගතවලට ගොදුරු විය.[25][26] ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියේ ද අවස්ථා කිහිපයක් දර්ශනය විය, එය ගුවන් සේවයෙන් ගමන් කරන පුද්ගලයින් විසින් ගෙන යන ලදී. ප්‍රංශ රජය ඩොමිනික් ඩි විලෙපින් යුරෝ මිලියන 36ක් වටිනා හදිසි ආධාර පැකේජයක් යවා දිවයිනේ මදුරුවන් තුරන් කිරීමේ ප්‍රයත්නය සඳහා භටයන් 500ක් පමණ යොදවා ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]
දේශපාලනය
[සංස්කරණය]
ලා රීයුනියන් විසින් ප්‍රංශ ජාතික සභාවට නියෝජිතයින් හත් දෙනෙකු සහ සෙනෙට් සභිකයින් තිදෙනෙකු සෙනෙට් සභාවට යවයි.
දැන් වාතාවරණය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් යනු ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වැනි වගන්තියෙන් පාලනය වන (ප්‍රංශ භාෂාවෙන් département et region d'outre-mer, DROM ලෙස ප්‍රංශ භාෂාවෙන් හඳුන්වනු ලබන) මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශය හි විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් සහ ප්‍රදේශයක් වන අතර, ඒ යටතේ නීති සහ රෙගුලාසි අයිතිය ලෙස අදාළ වේ.[27]
මේ අනුව, රීයුනියන් හට ප්‍රාදේශීය සභාවක් සහ දෙපාර්තමේන්තු සභාවක් ඇත. මෙම භෞමික ආයතනවලට සමහර අනුවර්තනයන් සමඟ වුවද, මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ දෙපාර්තමේන්තු සහ කලාපවලට සමාන පොදු බලතල ඇත. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තිය මඟින් කලාපය සහ දෙපාර්තමේන්තුව තනි භෞමික ආයතනයක් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමේ හැකියාව ලබා දෙයි, නමුත් ප්‍රංශ ගයනා හෝ මාර්ටිනික් මෙන් නොව, දැනට එසේ කිරීමට සැලසුම් නොමැත. අනෙකුත් DROMs මෙන් නොව, ව්‍යවස්ථාව මගින් රීයුනියන් පැහැදිලිවම නීතියෙන් හෝ ජාතික විධායකය මගින් යම් යම් නීති රීති සැකසීමට පාර්ලිමේන්තුවෙන් අවසර ලබා ගැනීමේ හැකියාවෙන් බැහැර කරයි.[27] රීයුනියන් හි ප්‍රාන්තය නියෝජනය කරනු ලබන්නේ ශිෂ්‍ය නායකයෙකු විසිනි. භූමිය දිස්ත්‍රික්ක හතරකට බෙදා ඇත (ශාන්ත-බෙනොයිට්, ශාන්ත-ඩෙනිස්, ශාන්ත පෝල් සහ ශාන්ත පියරේ). රීයුනියන් සතුව මහ නගර සභා 24ක් සමූහගත ප්‍රජාවන් 5කට සංවිධානය කර ඇත. යුරෝපීය සංගමයේ දෘෂ්ටි කෝණයෙන්, රීයුනියන් "පිටත කලාපයක්" ලෙස සැලකේ.
භූ දේශපාලනය
[සංස්කරණය]ලා රියුනියන් දූපත් හි ස්ථානගත කිරීම කාලසීමාව අනුව එයට වැඩි හෝ අඩු වැදගත් උපායමාර්ගික භූමිකාවක් ලබා දී ඇත.
දැනටමත් ඉන්දියා රූට් හෝ රූට් ඩෙස් ඉන්ඩේස් කාලයේ, රියුනියන් යනු මොසැම්බික් නාලිකාවෙන් බොහෝ දුරින් වුවද, කේප් ටවුන් සහ ඉන්දියානු වෙළඳ ස්ථාන අතර පිහිටි ප්‍රංශ සන්තකයකි. අයිල් ද බර්බෝන් (Ancien Regime යටතේ එහි නම) කෙසේ වෙතත්, වෙළඳාම සහ මිලිටරි සඳහා වඩාත් කැමති ස්ථානය නොවීය. ආන්ඩුකාර ලේබර්ඩෝනයිස් කියා සිටියේ අයිල් ද ෆ්‍රාන්ස් (මොරිෂස්) එහි භූ විෂමතාවයට සහ ස්වභාවික වරායන් දෙකක් තිබීමට ස්තුතිවන්ත වන දේශයක් බවයි. ඔහු අයිල් ද බර්බෝන් ඩිපෝවක් හෝ අයිල් ද ෆ්‍රාන්ස් සඳහා හදිසි කඳවුරක් වීමට අදහස් කළේය.[28]
සූවස් ඇළ විවෘත කිරීම නිසා දකුණු ඉන්දියන් සාගරයෙන් බොහෝ මුහුදු ගමනාගමනය වෙනතකට යොමු වූ අතර දිවයිනේ උපායමාර්ගික වැදගත්කම අඩු විය. පසුව යටත් විජිතයක් බවට පත් වූ මැඩගස්කරයට ලබා දුන් වැදගත්කම මගින් මෙම පරිහානිය සනාථ වේ.[29]
අද, ආරක්ෂක සහ ආරක්ෂක කලාපයක ආසනය වන දිවයින, ලා රියුනියන් සහ මයෝට් හි ස්ථානගත කර ඇති ප්‍රංශ හමුදා ඒකක එකතු කරන දකුණු ඉන්දියානු සාගර කලාපයේ (FAZSOI) ප්‍රංශ සන්නද්ධ හමුදාවේ මූලස්ථානය වේ. රියුනියන් යනු ජංගම සවන්දීම සහ ස්වයංක්‍රීය සෙවුම් ඒකකයක් ඇතුළත් යටිතල ව්‍යුහය වන ඊනියා ප්‍රංශෙලෝන් සංඥා බුද්ධි පද්ධතිය සඳහා ද පදනමකි. ශාන්ත-පියර් යනු වැඩිපුරම ජනාවාස නොවූ ප්‍රංශ දකුණු සහ ඇන්ටාක්ටික් භූමියේ මූලස්ථානය ද වේ (Terres australes et antarctiques françaises, TAAF). ප්‍රංශය රියුනියන් සන්තකයේ තබා ගැනීම නිසා ප්‍රංශය ඉන්දියානු සාගර කොමිසමේ සාමාජිකයෙකු වන අතර එයට කොමොරොස්, මැඩගස්කරය, මොරිෂස් සහ සීෂෙල්ස් ද ඇතුළත් වේ.
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]පරිපාලනමය වශයෙන්, ලා රියුනියන් කොමියුනිස්ට් (නගර සභා) 24 කට බෙදා ඇති අතර එය ආරොන්ඩිස්මන්ට් හතරකට බෙදා ඇත. එය දෙපාර්තමේන්තු හෝ ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් මැතිවරණ අරමුණු සඳහා පමණක් අර්ථවත් වන, කැන්ටන් 25 කට බෙදා ඇත.[30] එය ප්‍රංශ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවකි, එබැවින් ප්‍රංශ විදේශීය කලාපයකි. සමාන ප්‍රමාණයේ සහ ජනගහනයක් ඇති ප්‍රංශ අගනගර දෙපාර්තමේන්තු හා සසඳන විට අඩු කොමියුනිස්ට් සංඛ්‍යාව අද්විතීය වේ: එහි බොහෝ කොමියූන් ප්රදේශ කිහිපයක් ආවරණය කරයි, සමහර විට සැලකිය යුතු දුරකින් වෙන් කරනු ලැබේ.
මහ නගර සභා (කොමියුනිස්ට්)
[සංස්කරණය]| නම | ප්‍රදේශය (කි.මී.2) | ජනගහනය (2019)[31] | ලාංඡනය | ආරොන්ඩිස්මන්ට් | සිතියම |
|---|---|---|---|---|---|
| ලෙස් අවිරොන්ස් | 26.27 | 11,440 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| බ්‍රාස්-පැනොන් | 88.55 | 13,057 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-බෙනොයිට් | 
|
| සිලාඕස් | 84.4 | 5,538 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| එන්ට්‍රේ-ඩියුක්ස් | 66.83 | 6,927 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| එල්'එටැං-සාලේ | 38.65 | 14,059 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| පෙටිට්-අයිල් | 33.93 | 12,395 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| ලා ප්ලේන්-ඩෙස්-පල්මිස්ටෙස් | 83.19 | 6,626 | ශාන්ත-බෙනොයිට් | 
| |
| ලේ පෝර්ට් | 16.62 | 32,977 | 
|
ශාන්ත-පෝල් | 
|
| ලා පොසැෂන් | 118.35 | 32,985 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පෝල් | 
|
| ශාන්ත-ඇන්ඩ්රේ | 53.07 | 56,902 | ශාන්ත-බෙනොයිට් | 
| |
| ශාන්ත-බෙනොයිට් | 229.61 | 37,036 | ශාන්ත-බෙනොයිට් | 
| |
| ශාන්ත-ඩෙනිස් | 142.79 | 153,810 | 
|
ශාන්ත-ඩෙනිස් | 
|
| ශාන්ත-ජෝසප් | 178.5 | 37,918 | .png){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| ශාන්ත-ලියු | 118.37 | 34,586 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පෝල් | 
|
| ශාන්ත-ලුවී | 98.9 | 53,120 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| ශාන්ත-පෝල් | 241.28 | 103,208 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-පෝල් | 
|
| ශාන්ත-පිලිප් | 153.94 | 5,198 | ශාන්ත-පියර් | 
| |
| ශාන්ත-පියර් | 95.99 | 84,982 | 
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| ශාන්ත-මාරි | 87.21 | 34,061 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-ඩෙනිස් | 
|
| ශාන්ත-රෝස් | 177.6 | 6,345 | ශාන්ත-බෙනොයිට් | 
| |
| ශාන්ත-සුසෑන් | 58.84 | 24,065 | ශාන්ත-ඩෙනිස් | 
| |
| සලාසි | 103.82 | 7,136 | .svg){kind=small}
|
ශාන්ත-බෙනොයිට් | 
|
| ලේ ටැම්පොන් | 165.43 | 79,824 | .png){kind=small}
|
ශාන්ත-පියර් | 
|
| ලෙස් ට්‍රොයිස්-බැසින්ස් | 42.58 | 7,015 | ශාන්ත-පෝල් | 
|
ජාතික නීති සහ විධායක රෙගුලාසිවල අරමුණු සඳහා ඔවුන් අයත් වන ප්රදේශ හතර හැර සමහර වසම්වල සහයෝගීතාවය සඳහා කොමියුනිස්ට් ස්වේච්ඡාවෙන් කණ්ඩායම් පහකට කාණ්ඩගත කර ඇත. ඒවායේ සංයුතිය, නම සහ තත්ත්‍වයේ යම් යම් වෙනස්කම් වලින් පසුව, ඔවුන් සියල්ලෝම සමූහගත ප්‍රජාවන්ගේ තත්ත්වය සමඟ ක්‍රියාත්මක වන අතර, ඔවුන්ගේම දේශීය බදුකරණය (ජාතික, ප්‍රාදේශීය, දෙපාර්තමේන්තු සහ නාගරික බදු වලට අමතරව) ක්‍රියාත්මක කරන අතර ස්වාධීන අයවැයක් තීරණය කරයි. සියලුම සාමාජික කොමියුනිස්ට් නියෝජනය කරන සභාව. මෙම අයවැය සමහර සංවර්ධන සහ ආයෝජන වැඩසටහන් සඳහා රාජ්‍යය, කලාපය, දෙපාර්තමේන්තුව සහ යුරෝපීය සංගමය විසින් අර්ධ වශයෙන් අරමුදල් සපයයි. රියුනියන් හි සෑම කොමියුනයක්ම දැන් එවැනි අන්තර් වාර්ගිකත්වයක සාමාජිකයෙකු වන අතර, එහිම බදු අයකරනු ලැබේ, සාමාජික කොමියුනිස්ට් විවිධ ප්‍රදේශවල තම අධිකාරිය පවරා ඇත.
විදේශ සබඳතා
[සංස්කරණය]රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික, හමුදා සහ ප්‍රංශ රජයේ කටයුතු පැරිස් විසින් හසුරුවනු ලැබුවද, ලා රියුනියන් යනු ලා ෆ්‍රැන්කොෆෝනි, ඉන්දියානු සාගර කොමිසම, ජාත්‍යන්තර වෘත්තීය සමිති සම්මේලනය, විශ්ව තැපැල් සංගමය, නැගෙනහිර සහ දකුණු අප්‍රිකාවේ වරාය කළමනාකරණ සංගමය, සහ ලෝක වෘත්තීය සමිති සම්මේලනයහි සාමාජිකයකි.
ආරක්ෂාව
[සංස්කරණය]ප්‍රංශ සන්නද්ධ හමුදා දෙපාර්තමේන්තුවේ ආරක්ෂාව සඳහා වගකිව යුතුය. මෙම හමුදා මයෝට් සහ ප්‍රංශ දකුණු සහ ඇන්ටාක්ටික් ඉඩම් ඇතුළු කලාපයේ අනෙකුත් ප්‍රංශ ප්රදේශ ආරක්ෂා කිරීමට ද දායක වේ. ප්‍රංශ භටයන් 2,000ක් පමණ ප්‍රදේශයේ යොදවා ඇති අතර, වැඩි වශයෙන් 2 වන මැරීන් පාබල පැරෂුට් රෙජිමේන්තුව කේන්ද්‍ර කරගනිමින් La රියුනියන් හි යොදවා ඇත. CASA CN 235 ගුවන් යානා දෙකක්, ගුවන් කඳවුරු 181 පිහිටුවා 50 වැනි ගුවන් ප්‍රවාහන බලඝණයෙන් ලබා ගන්නා අතර, සාමාන්‍ය ගුවන් ප්‍රවාහනය සහ නිරීක්ෂණ හැකියාව සපයයි.[32][33] 2022 දී, ප්‍රංශ ගුවන් හමුදාව කලාපීය අභ්‍යාසයක් සඳහා ප්‍රංශයේ සිට රියුනියන් දක්වා A330 MRTT ෆීනික්ස් ටැංකියක සහාය ඇතිව රෆේල් ප්‍රහාරක ගුවන් යානා දෙකක් යෙදවීමෙන් භූමිය ශක්තිමත් කිරීමේ හැකියාව පෙන්නුම් කළේය.[34]
ප්‍රංශ නාවික පැමිණීමට ෆ්ලෝරියල් පන්තියේ නැව් දෙකක්, ෆ්ලෝරියල් සහ නිවෝස්, එල් ඇස්ට්‍රොලාබ් අයිස් කඩන යන්ත්‍රයක්, මුර සංචාර සහ ආධාරක නෞකාව චැම්ප්ලයින් සහ වෙරළාරක්ෂක යාත්‍රාව ලේ මලින් ඇතුළත් වේ. නාවික ගුවන් සේවා මූලද්‍රව්‍යයට ෆ්ලොටිල් 36F වෙතින් යුරෝකොප්ටර් ඒඑස් 565 පැන්තර් හෙලිකොප්ටරයක් ඇතුළත් වේ, අවශ්‍ය පරිදි ෆ්ලෝරියල් පන්තියේ යාත්‍රා නැව්ගත කළ හැකිය.[35][32] 2025 දී, හෙලිකොප්ටරය වෙනුවට AS 365N ඩවුෆින් එකක් ආදේශ කිරීමට නියමිතය.[36] 2025 වන විට, ලේ මලින් නව ෆීලික්ස් එබූවේ පන්තියේ මුර යාත්‍රා වල යාත්‍රාවක් වන ඔගස්ටේ ටීචර් විසින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට නියමිතය.[37] ප්‍රංශ නාවික හමුදාව විසින් 2026 වන විට රියුනියන් වෙත පන්තියේ දෙවන යාත්‍රාවක් (ෆීලික්ස් එබූවේ) යෙදවීමෙන් කලාපය තුළ සිය අක්වෙරළ මුර සංචාර හැකියාවන් තවදුරටත් ශක්තිමත් කරනු ඇත.[38][39]
එක් ජංගම බලඝණයක් සහ එක් උස් කඳු ප්ලූටූනයක් ඇතුළුව ජාතික ජෙන්ඩර්මරි 800ක් පමණ රියුනියන් හි ස්ථානගත කර ඇත.[40] මැරිටයිම් ජෙන්ඩර්මරී විසින් වර්ඩන් නමැති මුර යාත්‍රාව ද භූමි ප්‍රදේශයේ ක්‍රියාත්මක කර ඇත[41] (2022 වන විට මයෝට්ටේ ඉදිරියට යොදවා ඇති බව වාර්තා වුවද).[42]
භූගෝලය
[සංස්කරණය]දිවයින කිලෝමීටර් 63 (සැතපුම් 39) දිග; කිලෝමීටර් 45 (සැතපුම් 28) පළල; සහ වර්ග කිලෝමීටර් 2,512 (වර්ග සැතපුම් 970) ආවරණය කරයි. එය පෘථිවි පෘෂ්ඨයේ උණුසුම් ස්ථානයක් ඉහළින් පිහිටා ඇත. රීයුනියන් දූපතේ නැඟෙනහිර කෙළවරේ ඇති පලිහ ගිනි කන්දක් වන පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 2,631 (අඩි 8,632) ට වඩා ඉහළට නැඟී ඇති අතර දේශගුණය සහ ගිනිකඳු ස්වභාවයේ සමානකම නිසා සමහර විට හවායි ගිනි කඳුවලට සහෝදරියක් ලෙස හැඳින්වේ. එය 1640 සිට 100 වාරයකට වඩා පුපුරා ගොස් ඇති අතර, නිරන්තර අධීක්ෂණය යටතේ පවතින අතර, ඉතා මෑතකදී 2023 ජූලි 2 දින පුපුරා ගියේය.[43] 2007 අප්‍රේල් මස තවත් පිපිරීමක් අතරතුර, දිනකට ලාවා ගලායාම ඝන මීටර් 3,000,000 (ඝන යාර 3,900,000) ලෙස ගණන් බලා ඇත.[44] පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් ඉන්ධන සපයන උණුසුම් ස්ථානය මොරිෂස් සහ රොඩ්රිගුස් දූපත් ද නිර්මාණය කළේය.
මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 3,070 (අඩි 10,070) ක් උසින් පිහිටි දිවයිනේ උසම ස්ථානය වන පිටොන් ඩෙස් නෙයිජස් ගිනි කන්ද, පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් හි වයඹ දෙසින් පිහිටා ඇත. කඩා වැටුණු කැල්ඩෙරා සහ කැනියොන් කන්දට නිරිත දෙසින් පිහිටා ඇත. පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් පෘථිවියේ වඩාත් සක්‍රීය ගිනිකඳු වලින් එකක් වන අතර, පිටොන් ඩෙස් නෙයිජස් නිශ්චලව පවතී. එහි නම "හිම කඳු මුදුන" සඳහා ප්‍රංශ වේ, නමුත් කඳු මුදුනේ හිම පතනය දුර්ලභ ය. ගිනිකඳු දෙකේම බෑවුම් දැඩි වනාන්තරවලින් වැසී ඇත. වගා කරන ලද ඉඩම් සහ ශාන්ත-ඩෙනිස් අගනුවර වැනි නගර සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත්තේ අවට වෙරළබඩ පහත් බිම්වල ය. වෙරළ තීරයේ, බටහිර වෙරළ තීරයේ කොටසක් කොරල්පර පද්ධතියකින් සංලක්ෂිත වේ. රීයුනියන් හට කැල්ඩෙරා තුනක් ද ඇත: සර්ක් ඩි සලාසි, සර්ක් ඩි සිලාඕස් සහ සර්ක් ඩි මාෆේට්. අන්තිමට ප්‍රවේශ විය හැක්කේ පයින් හෝ හෙලිකොප්ටරයකින් පමණි.
භූ විද්‍යාව සහ සහන
[සංස්කරණය]රීයුනියන් දූපත් යනු මීට වසර මිලියන තුනකට පමණ පෙර[45] පිටොන් ඩෙස් නෙයිජස් ගිනිකන්ද මතුවීමත් සමඟ උපන් ගිනිකඳු දූපතකි. එය මීටර් 3,070.5 (අඩි 10,074) ක උන්නතාංශයක් ඇති අතර එය මස්කරීන් දූපත් සහ ඉන්දියන් සාගරයේ උසම කඳු මුදුන වේ. දිවයිනේ නැඟෙනහිර කොටස ගොඩනැගී ඇත්තේ වඩාත් මෑතකාලීන ගිනි කන්දක් වන පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් (අවුරුදු 500,000 ක් පැරණි) වන අතර එය පෘථිවියේ වඩාත්ම ක්‍රියාකාරී එකක් ලෙස සැලකේ. දිවයිනේ මතු වූ කොටස නියෝජනය කරන්නේ එය සෑදෙන දිය යට කන්දෙන් කුඩා ප්‍රතිශතයක් (3% පමණ) පමණි.
ගිනිකඳු වලට අමතරව, ක්‍රියාකාරී ඛාදනය හේතුවෙන් දිවයිනේ සහන ඉතා අසමාන වේ. මෙම මධ්‍යස්ථානය ඛාදනය මගින් හාරා ඇති විශාල වට රවුම් තුනකට (සලාසි, මාෆේට් සහ සිලාඕස්) නවාතැන් සපයන අතර දිවයිනේ බෑවුම් ගංඟා හාරමින් ගංඟා රාශියක් ඇති අතර, අවම වශයෙන් 600 ක් පමණ ගැඹුරට ඇස්තමේන්තු කර ඇත,[46] සාමාන්‍යයෙන් ගැඹුරු සහ ඒවායේ ධාරා කඳු දෙපස කපා ඇත. මීටර් සිය ගණනක් ගැඹුරට.
පිටොන් ඩෙස් නෙයිජස් හි පෞරාණික ස්කන්ධය ලා ෆෝනයිස් ස්කන්ධයෙන් වෙන් කරනු ලබන්නේ දිවයිනේ නැගෙනහිර සහ දකුණ අතර මාර්ගයක් වන ප්ලේන් ඩෙස් පැල්මිස්ටෙස් සහ ප්ලේන් ඩෙස් කැෆ්‍රෙස් විසින් පිහිටුවන ලද පරතරයකිනි. තැනිතලා ප්රදේශ හැරුණු විට, වෙරළබඩ ප්රදේශ සාමාන්‍යයෙන් සමතලා කලාප වේ, විශේෂයෙන් දිවයිනේ උතුරු සහ බටහිර. වල් දකුණේ වෙරළ තීරය කෙසේ වෙතත් දැඩි වේ.
වෙරළබඩ මායිම සහ හෝට්ස් අතර ප්‍රපාතාකාර සංක්රාන්ති කලාපයක් ඇති අතර එහි අනුක්‍රමණය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වන අතර එය පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් හි කැල්ඩෙරා වන සර්ක් හෝ එන්ක්ලෝස් සකසන රිජ් රේඛා වෙත පැමිණීමට පෙර වෙනස් වේ.
දේශගුණය
[සංස්කරණය]
රීයුනියන් දූපත නැගෙනහිර සිට බටහිරට හමා එන වෙළඳ සුළඟේ සාගර බලපෑමෙන් තෙත් නිවර්තන දේශගුණයකින් සංලක්ෂිත වේ. රීයුනියන් හි දේශගුණය එහි විශාල විචල්‍යතාවයෙන් සංලක්ෂිත වේ, ප්‍රධාන වශයෙන් බොහෝ ක්ෂුද්‍ර ක්ලයිමට් වල මූලාරම්භය වන දිවයිනේ පවතින සහන හේතුවෙන්.
එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, නැගෙනහිරින් සුළං සහිත වෙරළ තීරය සහ බටහිරින් ලීවාර්ඩ් වෙරළ අතර වර්ෂාපතනයේ ප්‍රබල විෂමතා ද, උණුසුම් වෙරළබඩ ප්රදේශ සහ සාපේක්ෂ ශීතල උස්බිම් ප්රදේශ අතර උෂ්ණත්වයේ ද ප්‍රබල විෂමතා පවතී.
රීයුනියන් හි වර්ෂාපතන පාලන තන්ත්‍රය මගින් අර්ථ දක්වා ඇති වෙනස් ඍතු දෙකක් ඇත:
- ජනවාරි සිට මාර්තු දක්වා වැසි සමයක්, වසරේ වැඩි කාලයක් වර්ෂාපතනය;
- මැයි සිට නොවැම්බර් දක්වා වියළි කාලය. කෙසේ වෙතත්, නැගෙනහිර කොටසේ සහ ගිනිකන්ද පාමුල, වියළි කාලවලදී පවා වර්ෂාපතනය සැලකිය යුතු විය හැකිය;
අප්‍රේල් සහ දෙසැම්බර් සංක්රාන්ති මාස, සමහර විට ඉතා වැසි සහිත නමුත් ඉතා වියළි වේ.
ට්‍රොයිස්-බැසින්ස් (බටහිර) කොමියුනයේ වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇති පොයින්ට් ඩෙස් ට්‍රොයිස් බාසින්ස් වියළිම සමය වන අතර සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය 447.7 mm (අඟල් 17.63) වන අතර ලෙ බැරිල්, ශාන්ත-පිලිප් (අග්නිදිග) සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 4,256.2 (අඟල් 167.57) වන තෙත්ම වෙරළබඩ සමයයි.[47]
කෙසේ වෙතත්, තෙත්ම ස්ථානය පිහිටා ඇත්තේ ශාන්ත-රෝස් හි උස්බිම් වල වන අතර, සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය 11,000 mm (අඟල් 430) වන අතර, එය ලෝකයේ තෙත්ම ස්ථානවලින් එකක් බවට පත් කරයි.
රීයුනියන් හි උෂ්ණත්වය වසර පුරා ඔවුන්ගේ විශිෂ්ට මෘදු බව මගින් සංලක්ෂිත වේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, එක් කන්නයක සිට තවත් සමයකට තාප විස්තාරය සාපේක්ෂව කුඩා වේ (කලාතුරකින් 10 °C හෝ 18 °F ඉක්මවීම), එය සංවේදී වුවද:
- උණුසුම් සමයේදී (නොවැම්බර් සිට අප්‍රේල් දක්වා): වෙරළ තීරයේ සාමාන්‍ය අවම අගය සාමාන්‍යයෙන් 21 සහ 24 °C (70 සහ 75 °F) අතර වන අතර සාමාන්‍ය උපරිමය 28 සහ 31 °C (82 සහ 88 °F) අතර වේ. මීටර් 1,000 (අඩි 3,300), සාමාන්‍ය අවම 10 සහ 14 °C (50 සහ 57 °F) අතර උච්චාවචනය වන අතර සාමාන්‍ය උපරිමය 21 සහ 24 °C (70 සහ 75 °F);
- සීතල සමයේදී (මැයි සිට ඔක්තෝබර් දක්වා): මුහුදු මට්ටමේ උෂ්ණත්වය සාමාන්‍ය අවම සඳහා 17 සිට 20 °C (63 සිට 68 °F) දක්වා සහ සාමාන්‍ය උපරිම සඳහා 26 සිට 28 °C (79 සිට 82 °F) දක්වා වෙනස් වේ. මීටර් 1,000 (අඩි 3,300) දී, සාමාන්‍ය අවම අගය 8 සිට 10 °C (46 සිට 50 °F) දක්වා සහ සාමාන්‍ය උපරිමය 17 සිට 21 °C (63 සිට 70 °F) දක්වා පරාසයක පවතී.
සිලාඕස් හෝ ලා ප්ලේන්-ඩෙස්-පල්මිස්ටෙස් වැනි කඳුකර නගරවල සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය 12 සහ 22 °C (54 සහ 72 °F) අතර පරාසයක පවතී. වාසස්ථානයේ ඉහළම කොටස් සහ උන්නතාංශයේ ස්වභාවික ප්රදේශ සමහර ශීත ඉෙමොලිමන්ට් වලට ගොදුරු විය හැක. 2003 සහ 2006 දී පිටොන් ඩෙස් නෙයිජස් සහ පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් මත පවා හිම නිරීක්ෂණය විය.[48]
වාර්තාගත උණුසුම්ම දිනය 2022 ජනවාරි 30 වෙනිදා. රීයුනියන් දූපත් හි සීතල ධ්‍රැවයේ (සර්වකාලීන −5 °C හෝ 23 °F) ගීතේ ඩි බෙල්කොම්බේ (මීටර් 2,245 හෝ 7,365 AMSL) උපරිම උෂ්ණත්වය 25.4°C (77.7 °F). එය 2021 සහ 2021 දී පිහිටුවන ලද 25.1 °C (77.2 °F) පෙර වාර්තාව අභිබවා යයි.
ලෝකයේ වැඩිවන දූපත් සංඛ්‍යාවක් ("ස්වෛරී නොවන" දූපත් ඇතුළුව) දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම් ගැන සැලකිලිමත් වන අතර, රියුනියන් දූපත (ස්පාඤ්ඤයේ ග්‍රාන් කැනරියා සමඟ) සිද්ධි අධ්‍යයනයක් සඳහා උදාහරණයක් ලෙස තෝරා ගන්නා ලදී. බලපෑමට ලක් වූ අන්ත-යුරෝපීය පර්යන්ත ප්‍රදේශය, මෙම දූපත් වල අවශ්‍යතා සහ ලක්ෂණ සඳහා නාගරික සහ ප්‍රාදේශීය සැලසුම් මෙවලම්වල ප්‍රමාණවත් බව පිළිබඳ අධ්‍යයනයක් සඳහා (ඉඩම් භාවිතය සහ ජන ඝනත්වය සහ නියාමන රාමුව ඇතුළුව).
නාගරික සහ පරි නාගරික ඉඩම් පරිහරණ පීඩනය ඉහළ මට්ටමක පවතින බවත්, අනුවර්තන උපාය මාර්ග ඉඩම් පරිහරණ සැලසුම්කරණයට අසම්පූර්ණ ලෙස ඒකාබද්ධ වී ඇති බවත් මෙම කාර්යය තහවුරු කළේය. දූපත් අධ්‍යයන ආයතනයට අනුව, අක්‍රියතාවයක් ඇත: "දිවයින සැලසුම් මෙවලම් බොහෝ විට දේශගුණික විපර්යාස අනුවර්තනය සැලකිල්ලට නොගන්නා අතර තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේ ඉහළ සිට පහළට කළමනාකාරීත්වය වැඩියි".[49] පැය 24 තුළ මීටර 1.8 (අඩි 5 අඟල් 11) ඇතුළුව, 12-, 24-, 72- සහ 96-පැය කාල පරිච්ඡේදවල[50] වැඩිම වර්ෂාපතනය සඳහා රියුනියන් ලෝක වාර්තා තබා ඇත.[51]
වෙරළ තීරයන්
[සංස්කරණය]රීයුනියන් බොහෝ නිවර්තන සහ අද්විතීය වෙරළ තීරයන් සපයයි. ඒවා බොහෝ විට බාබකියු, පහසුකම් සහ වාහන නැවැත්වීමේ පහසුකම් වලින් සමන්විත වේ. හර්මිටේජ් බීච් යනු රියුනියන් දූපතේ වඩාත් පුළුල් සහ හොඳම සංරක්ෂිත කලපුව වන අතර ජනප්‍රිය ස්නෝකර්ලිං ස්ථානයකි.[52] එය කැසුරිනා ගස් වලින් වැසී ඇති සුදු වැලි වෙරළක් වන අතර, ප්‍රදේශවාසීන් බොහෝ විට විනෝද චාරිකා සංවිධානය කරයි. ලා ප්ලේජ් ඩෙස් බ්‍රිසන්ට්ස් යනු බොහෝ මලල ක්‍රීඩා සහ විවේකී ක්‍රියාකාරකම් සහිත සුප්‍රසිද්ධ සර්ෆින් ස්ථානයකි. සෑම නොවැම්බර් මාසයකම ලා ප්ලේජ් ඩෙස් බ්‍රිසන්ට්ස් හි චිත්‍රපට උළෙලක් ද සංවිධානය කෙරේ. විශාල තිරයක් මත චිත්‍රපට ප්‍රක්ෂේපණය කරනු ලබන්නේ සමූහයක් ඉදිරියේය. බූකන් කැනොට් හි වෙරළ තීරය විශේෂයෙන් සංචාරකයින් සඳහා පහසුකම් සපයන අවන්හල් වලින් වටවී ඇත. බටහිර වෙරළ තීරයේ ලෙටැං-සැලේ යනු කුඩා බාසල්ට් කැබලි වලින් සමන්විත කළු වැලි වලින් වැසී ඇති බැවින් එය විශේෂයෙන් අද්විතීය වෙරළකි. මෙය සිදු වන්නේ ලාවා ජලයට සම්බන්ධ වූ විට, එය වේගයෙන් සිසිල් වන අතර විවිධ ප්‍රමාණයේ වැලි සහ ඛණ්ඩනය වූ සුන්බුන් වලට කැඩී යයි. බොහෝ සුන්බුන් වැලි ලෙස සැලකීමට තරම් කුඩා වේ. ග්‍රෑන්ඩ් ඇන්ස් යනු රීයුනියන් හි දකුණේ පොල් ගස් වලින් වැසී ඇති නිවර්තන සුදු-වැලි වෙරළකි, පිහිනන්නන් සඳහා ඉදිකරන ලද පාෂාණ තටාකයක්, පෙටන්කි ක්‍රීඩා පිටියක් සහ විනෝද චාරිකා ප්‍රදේශයක් ඇත. ශාන්ත පිලිප් හි ලෙ වියුක්ස් වරාය යනු 2007 ලාවා ප්‍රවාහයෙන් සෑදුණු කුඩා ඔලිවයින් ස්ඵටික වලින් සමන්විත හරිත-වැලි වෙරළකි, එය පෘථිවියේ ලාබාලතම වෙරළ තීරයක් බවට පත් කරයි.[53]
පරිසරය
[සංස්කරණය]ශාක විශේෂ
[සංස්කරණය]රීයුනියන් දූපත් හි නිවර්තන සහ පරිවාරක වෘක්ෂලතා එහි විවිධත්වය, ආවේණිකත්වයේ ඉතා ඉහළ අනුපාතයක් සහ ඉතා නිශ්චිත ව්යුහයක් මගින් සංලක්ෂිත වේ. රීයුනියන් හි වෘක්ෂලතා ස්වභාවික පරිසරයන් සහ විශේෂවල විශාල විවිධත්වයක් ඉදිරිපත් කරයි (5/ha සාමාන්‍ය සෞම්‍ය වනාන්තරයකට සාපේක්ෂව ගස් විශේෂ 40/ha දක්වා). පරිසරය (වෙරළ, පහත්, මධ්‍යම සහ උස් කඳු) අනුව වෙනස් වන බැවින් මෙම විවිධත්වය වඩාත් කැපී පෙනෙන නමුත් බිඳෙන සුළුය.
රීයුනියන් සතුව ආවේණික ශාක විශේෂ 850කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් (ස්වාභාවික සම්භවයක් ඇති සහ මිනිසා පැමිණීමට පෙර සිට ඇත), ඉන් 232ක් රීයුනියන් දූපතට ආවේණික (දිවයිනේ පමණක්) මෙන්ම මස්කරීන් දූපත් සමූහයට ආවේණික විශේෂ ගණනාවක්. අවසාන වශයෙන්, රීයුනියන් හි වෘක්ෂලතාදිය සමක නිවර්තන වනාන්තරවලින් වෙන්කර හඳුනාගත හැක්කේ වියනෙහි අඩු උස හා ඝනත්වයෙනි, සමහරවිට සුළි කුණාටු වලට අනුවර්තනය වීම සහ ඉතා නිශ්චිත වෘක්ෂලතාදිය, විශේෂයෙන් එපිෆයිටික් ශාක (අනෙකුත් මත වර්ධනය වීම) ප්‍රබල ලෙස පැවතීම නිසා විය හැකිය. ශාක), ඕකිඩ්, බ්‍රොමෙලියඩ්[තහවුරු කර නොමැත] සහ පතොක්[තහවුරු කර නොමැත], නමුත් මීවන, ලයිකන සහ පාසි ද ඇත.[55]
වනජීවි
[සංස්කරණය]එහි විශ්මයජනක මල් විවිධත්වය මෙන්, රියුනියන් සුදු වලිග සහිත ට්‍රොපික්බර්ඩ් (ප්‍රංශ: paille en queue) වැනි විවිධ පක්ෂීන්ගේ නිවහන වේ.[56] මෙම පක්ෂි විශේෂ බොහොමයක් Réunion harrier සහ Réunion cuckooshrike වැනි දිවයිනට ආවේණික වේ. එහි විශාලතම ගොඩබිම සත්වයා වන්නේ පැන්තර් චැමේලියන්, ෆර්සිෆර් පාරාලිස් ය. බටහිර වෙරළ තීරයේ බොහෝමයක් කොරල්පර වලින් වට වී ඇති අතර අනෙකුත් සතුන් අතර මුහුදු ඉකිරියන්, කොන්ගර් ඊල්ස් සහ ගිරවුන් මාළු ද වාසය කරයි. මුහුදු කැස්බෑවන් සහ ඩොල්ෆින් ද වෙරළබඩ ජලයේ වාසය කරයි. හම්ප්බැක් තල්මසුන් බෝ කිරීම සහ පෝෂණය කිරීම සඳහා වාර්ෂිකව දක්ෂිණ අර්ධගෝලයේ ශීත ඍතුවේ (ජූනි-සැප්තැම්බර්) ඇන්ටාක්ටික් මුහුදේ සිට දිවයිනට උතුරු දෙසට සංක්‍රමණය වන අතර, මෙම සමයේදී රීයුනියන් වෙරළේ සිට නිතිපතා නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. මීට පෙර රියුනියන් වලට ආවේණික වූ විශේෂ 19ක් මිනිස් ජනපදකරණයෙන් පසු වඳ වී ගොස් ඇත. නිදසුනක් වශයෙන්, දිවයිනේ නාවිකයන් සහ පදිංචිකරුවන් විසින් විශාල වශයෙන් ඝාතනය කිරීමෙන් පසු රීයුනියන් යෝධ කැස්බෑවා වඳ වී ගියේය.
.jpg)
සාගර ජෛව විවිධත්වය
[සංස්කරණය]කොරල්පර කුඩා ප්‍රදේශයක් තිබියදීත්, රීයුනියන් දූපතේ සමුද්‍ර ජෛව විවිධත්වය ප්‍රදේශයේ අනෙකුත් දූපත් හා සැසඳිය හැකි අතර, එමඟින් මස්කරීන් දූපත් සමූහය ගෝලීය ජෛව විවිධත්ව "උණුසුම් ස්ථාන" දහය අතරට ඇතුළත් කර ඇත.[57] රීයුනියන් ගේ කොරල්පර, පැතලි සහ බාධක යන දෙකම, ප්‍රධාන වශයෙන් බොහෝ නිවර්තන විශේෂ සඳහා නවාතැන් සහ ආහාර සපයන ඇක්‍රොපොරා (ඇක්‍රොපොරිඩේ පවුලේ) කුලයට අයත් වේගයෙන් වර්ධනය වන අතු කොරල් විශේෂ මගින් ආධිපත්‍යය දරයි.
රීයුනියන් දූපත් හි මෑත කාලීන විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවලින් පෙන්නුම් කරන්නේ කොරල් විශේෂ 190කට වැඩි ප්‍රමාණයක්, මොලුස්කා විශේෂ 1,300කට වඩා, කබොල විශේෂ 500කට වඩා,[58] එචිනෝඩර්ම්ස් විශේෂ 130කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සහ මත්ස්‍ය විශේෂ 1,000කට වැඩි ප්‍රමාණයක් ඇති බවයි.[59]
රීයුනියන් හි ගැඹුරු ජලය ඩොල්ෆින්, මිනීමරු තල්මසුන්, හම්ප්බැක් තල්මසුන්, නිල් මෝරුන් සහ තල්මසුන් මෝරුන්, කොරල් මෝරුන්, ගොන් මෝරුන්, කොටි මෝරුන්, බ්ලැක්ටිප් මෝරුන් සහ මහා සුදු මෝරුන් ඇතුළු විවිධ මෝරුන්ගේ නිවහන වේ. මුහුදු කැස්බෑ විශේෂ කිහිපයක් මෙහි ජීවත් වන අතර බෝ වේ.
2010 සහ 2017 අතර, රියුනියන් ජලයේ මෝර ප්‍රහාර 23ක් සිදු වූ අතර ඉන් නවයක් මාරාන්තික විය.[60] 2013 ජූලි මාසයේදී, රීයුනියන් හි ශිෂ්‍ය නායක මයිකල් ලලන්දේ වෙරළෙන් අඩකට වඩා ඔබ්බෙන් පිහිනීම, රළ පැදීම සහ බොඩිබෝඩ් කිරීම තහනම් කරන බව නිවේදනය කළේය. සිගුවාටරා රෝගය පිළිබඳ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවල කොටසක් ලෙස දැනටමත් මරා දමා ඇති 20 ට අමතරව ගොන් මෝරුන් 45 ක් සහ කොටි මෝරුන් 45 ක් මරා දමන බව ලලන්දේ පැවසීය.[61]
හම්ප්බැක් තල්මසුන් සංක්‍රමණය වීම රීයුනියන් හි තල්මසුන් නැරඹීමේ කර්මාන්තවල උත්පාතයකට දායක වූ අතර, නැරඹීමේ නීති OMAR (Observatoire Marin de la Réunion) සහ Globice (Groupe local d'observation et d'identification des cétacés) මගින් පාලනය වේ.
කොරල් පර
[සංස්කරණය]
දූපත සාපේක්ෂව තරුණ (වසර මිලියන 3ක් පැරණි) නිසා,[62] කොරල්පර (අවුරුදු 8,000ක් පැරණි) හොඳින් වර්ධනය වී නැති අතර පැරණි දූපත් හා සසඳන විට කුඩා ප්‍රදේශයක් අත්පත් කරගෙන ඇත, බොහෝ දුරට ගල්පර ආකාරයෙන්ය.[62]
මෙම ආකෘතීන් නොගැඹුරු "කලපු" (ඒ වෙනුවට "පරිපථ අවපාත") නිර්වචනය කරයි, එයින් විශාලතම පළල මීටර් 200 (අඩි 660) නොඉක්මවන අතර මීටර් 1-2 (අඩි 3.3-6.6) පමණ ගැඹුරු වේ.[63] කිලෝමීටර් 25 (සැතපුම් 16) දිග (එනම් දිවයිනේ වෙරළ තීරයෙන් 12%) සම්පූර්ණ භූමි ප්‍රමාණය 12 km2 (වර්ග සැතපුම් 4.6) සහිත අඛණ්ඩ ගල්පර තීරයක් සාදන මෙම කලපු දිවයිනේ බටහිර සහ නිරිතදිග වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇත. වඩාත්ම වැදගත් ඒවා වන්නේ එල් එර්මිටේජ් (ශාන්ත ගිලෙස්), ශාන්ත-ලියු, එල්'ඉර-ලෙජ් සහ ශාන්ත පියරේ ය.
කළමනාකරණය
[සංස්කරණය]2010 වසරේ සිට, රීයුනියන් දිවයිනේ ප්‍රදේශයෙන් 40% ක් පමණ ආවරණය වන අතර රීයුනියන් ජාතික වනෝද්‍යානයේ මධ්‍යම කලාපයට සමපාත වන යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක නිවහන වේ.[64] දිවයින මස්කරීන් වනාන්තර භෞමික පරිසර කලාපයේ කොටසකි.[65]
ගෙවතු වගාව සහ බර්බන් රෝස මල්
[සංස්කරණය]"බර්බන්" උද්‍යාන රෝස සමූහයේ ප්‍රථම සාමාජිකයින් මෙම දූපතේ (එවකට තවමත් අයිල් බර්බන්, එබැවින් නම) ආරම්භ වූයේ යටත් විජිතවාදීන් විසින් එහි ගෙන එන ලද දමස්ක් රෝස මල් සහ රෝසා චිනෙන්සිස් අතර ස්වයංසිද්ධ දෙමුහුන්කරණයකිනි.[66] ප්‍රථම බර්බන් රෝස මල් 1817 දී දිවයිනෙන් සොයා ගන්නා ලදී.[67]
පරිසරයට තර්ජන
[සංස්කරණය]වෙරළබඩ පරිසර පද්ධති අතර, කොරල්පර ජෛව විවිධත්වයෙන් පොහොසත්ම ඒවා අතර වේ, නමුත් ඒවා වඩාත් බිඳෙන සුළු වේ.[68]
මත්ස්‍ය විශේෂවලින් තුනෙන් එකකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් දැනටමත් බොහෝ ස්ථානවල කොරල්පර හායනය සමඟ 2009 දී තර්ජනයට ලක් වූ හෝ අවදානමට ලක්විය හැකි යැයි සැලකේ. මෙම තත්වයට හේතු වන්නේ පරිසර දූෂණය, අධික ලෙස මසුන් ඇල්ලීම සහ දඩයම් කිරීම මෙන්ම මානව පීඩනය, විශේෂයෙන් වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල නාගරීකරණය ඝනත්වයට පත්වීම සහ අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම සමඟ සම්බන්ධ වීමයි.[69]
රීයුනියන් මත ජීවත් වන විශේෂ 15ක් ස්වභාව සංරක්ෂණය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංගමය (IUCN) විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද රතු ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කර ඇත.[70]
ජනවිකාසය
[සංස්කරණය]
ඓතිහාසික ජනගහනය
[සංස්කරණය]| ඓතිහාසික ජනගහනය | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1946 දක්වා දේශීය ජනගහන ඇස්තමේන්තු සහ සංගණන.[71][72] INSEE censuses between 1954 and 2019.[73][74] Last INSEE 2022 estimate.[75] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ප්‍රධාන නාගරික ප්රදේශ
[සංස්කරණය]වඩාත්ම ජනාකීර්ණ අගනගරය වන්නේ ශාන්ත-ඩෙනිස් වන අතර එය දිවයිනේ උතුරේ කොමියුනිස්ට් 6ක් (ශාන්ත ඩෙනිස්, ශාන්ත මාරි, ලා පොසිෂන්, ශාන්ත-සුසෑන්, ශාන්ත-ඇන්ඩ්රේ සහ බ්‍රාස්-පැනොන්) ආවරණය කරයි.[76] විශාලතම නාගරික ප්රදේශ තුන වන්නේ:[77]
| නාගරික ඒකකය | ජනගහනය (2020) |
|---|---|
| ශාන්ත-ඩෙනිස් | 315,080 |
| ශාන්ත පියරේ-ලේ ටැම්පොන් | 222,614 |
| ශාන්ත-පෝල් | 171,109 |
සංක්‍රමණ සහ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්
[සංස්කරණය]2019 සංගණනයේදී, රියුනියන් වැසියන්ගෙන් 82.4% ක් දිවයිනේ උපත ලැබූ අතර, 11.7% ක් ප්‍රංශයේ ද, 1.0% ක් මයෝට් හි ද, 0.3% ක් අනෙකුත් එතෙර ප්‍රංශයේ ද, 4.6% ක් විදේශ රටවල් වල උපත ලබා ඇත.(ඔවුන්ගෙන් 46%ක් ප්‍රංශ විදේශිකයන්ගේ සහ විදේශ රටවල උපන් පදිංචිකරුවන්ගේ දරුවන්, එනම් යටත් විජිත සමයේ මැඩගස්කරයේ උපන් රියුනියන් පදිංචිකරුවන්ගේ දරුවන්; අනෙක් 54% සංක්‍රමණිකයන්, එනම් උපතේදී ප්‍රංශ ජාතිකත්වයක් නොමැති විදේශ රටවල උපන් පුද්ගලයින්)[78]
මෑත දශකවලදී, රියුනියන් දූපතේ වෙසෙන මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශ වැසියන්ගේ සංඛ්‍යාව කැපී පෙනෙන ලෙස වැඩි වී ඇත: 1967 සංගණනයේ දී මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ ස්වදේශිකයන් 5,664 ක් පමණක් රියුනියන් හි ජීවත් වූ නමුත් ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව වසර 23 කින් 6 කට වඩා වැඩි වී 37,516 දක්වා වැඩි විය. 1990 සංගණනය, පසුව ඉදිරි වසර 29 තුළ තුන් ගුණයකින් වැඩි වූ අතර 2019 සංගණනයේදී 100,493 දක්වා ළඟා විය.[79][80][78] මේ අතර, ස්වදේශික රීයුනියන්, මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයට වැඩි වැඩියෙන් සංක්‍රමණය වී ඇත: මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ වෙසෙන රියුනියන් හි ස්වදේශිකයන් සංඛ්‍යාව 1968 සංගණනයේ දී 16,548 සිට 1990 සංගණනයේදී 92,354 දක්වා 2019 සංගණනයේදී 130,662 දක්වා ඉහළ ගියේය. එම දිනය වන විට රියුනියන් හි ස්වදේශිකයන්ගෙන් 15.7%ක් රියුනියන් වලින් පිටත ජීවත් වූහ.[80][78]
දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසු රියුනියන් විදේශිකයන්ගේ සංක්‍රමණය අතිශයින් අඩුවෙන් අත්විඳ ඇති අතර 2019 සංගණනය වන විට රියුනියන් හි වැසියන්ගෙන් 2.5% ක් පමණක් සංක්‍රමණිකයන් විය. මෙය 19 වන ශතවර්ෂයේ මැද භාගයේ සිට දෙවන ලෝක සංග්‍රාමය දක්වා ඉන්දියාවෙන් (විශේෂයෙන් තමිල්නාඩුවෙන් සහ ගුජරාටයෙන්),[81] නැගෙනහිර ආසියාවෙන් (විශේෂයෙන් චීනය) සහ අප්‍රිකාවෙන් බොහෝ සංක්‍රමණිකයන් රියුනියන් වෙත පැමිණෙන තෙක් පැවති තත්වයට වෙනස් ය. ඔවුන්ගේ පරම්පරාව දැන් ප්‍රංශ පුරවැසියන් බවට පත් වී ඇත.
| සංගණනය | රීයුනියන් හි උපත ලැබූ | ප්‍රංශයේ උපත ලැබූ | මයෝට් හි උපත ලැබූ | වෙනත් එතර ප්‍රංශ කලාප වල උපත ලැබූ | ප්‍රංශ පුරවැසිභාවය හිමි වෙනත් රටවල උපත ලැබූ¹ | සංක්‍රමණික² |
| 2019 | 82.4% | 11.7% | 1.0% | 0.3% | 2.1% | 2.5% |
| 2013 | 83.7% | 11.1% | 0.7% | 0.3% | 2.2% | 2.0% |
| 2008 | 84.6% | 10.3% | 0.8% | 0.2% | 2.4% | 1.8% |
| 1999 | 86.1% | 9.1% | 0.9% | 0.4% | 2.0% | 1.4% |
| 1990 | 90.4% | 6.3% | 0.2% | 0.1% | 1.9% | 1.0% |
| 1982 | 93.1% | 4.1% | 2.8% | |||
| 1967 | 96.8% | 1.4% | 1.8% | |||
| ¹පයිඩ්ස්-නොයර්ස් සහ ප්‍රංශ විදේශිකයන්ගේ දරුවන් වැනි ප්‍රංශ දෙමාපියන්ගේ විදේශයන්හි උපන් පුද්ගලයින්.
²සංක්‍රමණිකයෙකු යනු ප්‍රංශ නිර්වචනයට අනුව විදේශ රටක උපන් සහ උපතේදී ප්‍රංශ පුරවැසිභාවය නොතිබූ පුද්ගලයෙකි. සංක්‍රමණිකයෙකු ප්‍රංශයට සංක්‍රමණය වීමෙන් පසු ප්‍රංශ පුරවැසිභාවය ලබාගෙන ඇති නමුත් තවමත් ප්‍රංශ සංඛ්‍යාලේඛනවල සංක්‍රමණිකයෙකු ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇත. අනෙක් අතට, විදේශ පුරවැසිභාවය ඇති ප්‍රංශයේ උපන් පුද්ගලයින් (සංක්‍රමණිකයන්ගේ දරුවන්) සංක්‍රමණිකයන් ලෙස ලැයිස්තුගත කර නොමැත. | ||||||
| Source: IRD,[79] INSEE[80][78] | ||||||
දැනට සිටින ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්වලට අප්‍රිකානු, ඉන්දියානු, යුරෝපීය, මැලගසි සහ චීන සම්භවයක් ඇති අය ඇතුළත් වේ. මේවා සඳහා දේශීය වශයෙන් යාබ්ස්, කැෆේර්, මල්බාර්ස් සහ චිනොයිස් වේ. දිවයිනේ සිටින සියලුම ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් සියවස් ගණනාවක් පුරා යුරෝපය, ආසියාව සහ අප්‍රිකාවේ සිට රියුනියන් වෙත පැමිණි සංක්‍රමණික ජනගහනයයි. මුලින් පාළුවට ගොස් තිබූ බැවින් දිවයිනේ ආදිවාසී ජනතාවක් නොමැත.[82] මෙම ජනගහනය දිවයිනේ යටත් විජිත ඉතිහාසයේ මුල් දිනවල සිට මිශ්‍ර වී ඇත (පළමු පදිංචිකරුවන් මැඩගස්කරයේ සහ ඉන්දු-පෘතුගීසි උරුමයේ කාන්තාවන් විවාහ කර ගත්), එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මිශ්‍ර ජාතියේ සහ "ක්‍රියෝල්" සංස්කෘතියේ බහුතර ජනගහනයක් ඇති විය.
ප්‍රංශ සංගණනය ජනවාර්ගික සම්භවය පිළිබඳ ප්‍රශ්න අසන්නේ නැති නිසා,[83] එය 1958 ව්‍යවස්ථාවට අනුකූලව ප්‍රංශයේ කොටසක් වන නිසා රීයූනියන් හි අදාළ වන බැවින්, එක් එක් ජනවාර්ගික ජනතාව කොපමණ සංඛ්‍යාවක් රීයූනියන් හි ජීවත් වේද යන්න හරියටම නොදනී. දිවයිනේ වාර්ගික මිශ්‍ර වීමේ ප්‍රමාණය ද වාර්ගික ඇස්තමේන්තු දුෂ්කර කරයි. ඇස්තමේන්තු වලට අනුව, සුදු ජාතිකයන් ජනගහනයෙන් හතරෙන් එකක් පමණ වේ,[84] මල්බාර්වරු ජනගහනයෙන් 25% කට වඩා වැඩි වන අතර චීන පරම්පරාවේ මිනිසුන් දළ වශයෙන් 3% කි.[85] අප්‍රිකානු සහ මිශ්‍ර-ජාති සම්භවයක් ඇති අය සඳහා වන ප්‍රතිශත ඇස්තමේන්තු වල පුළුල් ලෙස වෙනස් වේ. එසේම, වියට්නාම සම්භවයක් ඇති සමහර මිනිසුන් සංඛ්‍යාවෙන් ඉතා ස්වල්පයක් වුවද, දිවයිනේ ජීවත් වෙති.[86][87][88]
ඉන්දියානු ප්‍රජාව අතර විශාලතම කණ්ඩායම වන්නේ දෙමළ ජනතාවයි.[89] වයඹදිග ඉන්දියාවේ, විශේෂයෙන් ගුජරාටයේ සහ වෙනත් ප්‍රදේශවලින් පැමිණි මුස්ලිම්වරුන්ගෙන් සමන්විත දිවයිනේ ප්‍රජාව සාමාන්‍යයෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ සරාබ්ස් ලෙසිනි.
ක්‍රියෝල්ස් (ජනවාර්ගික සම්භවය නොසලකා දිවයිනේ උපන් අය සඳහා ලබා දී ඇති නම) ජනගහනයෙන් බහුතරයක් වේ. ක්‍රියෝල් නොවන කණ්ඩායම්වලට මෑතකදී මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ සිට (සෝරිල්ස් ලෙස හඳුන්වන) පැමිණි අය සහ මයෝට් සහ කොමරෝස් ප්‍රදේශවලින් පැමිණි අය මෙන්ම මැඩගස්කරයෙන් පැමිණි සංක්‍රමණිකයන් සහ ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ සරණාගතයින් ඇතුළත් වේ.
ආගම්
[සංස්කරණය]
ආගමික අනුබද්ධය (2000 සංගණන)[90]
ප්‍රමුඛ ආගම ක්‍රිස්තියානි ආගමයි. ශාන්ත ඩෙනිස්-ඩි-ලා රීයුනියන් රදගුරු පදවියට කතෝලික පල්ලියට තනි අධිකරණ බලයක් ඇත. ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි කිතුනුවන් ජනගහනයෙන් 84.9% ක් වන අතර, හින්දු (10%) සහ මුස්ලිම් (2.15%) පසුවන්නන් වේ.[88] චීන ජන ආගම සහ බුද්ධාගම ද නියෝජනය වේ.
බොහෝ විශාල නගරවල හින්දු කෝවිලක් සහ මුස්ලිම් පල්ලියක් ඇත.[91]
සංස්කෘතිය
[සංස්කරණය]රීයුනියානුවන් සංස්කෘතිය යනු යුරෝපීය, අප්‍රිකානු, ඉන්දියානු, චීන සහ ඉන්සියුලර් සම්ප්‍රදායන්හි සම්මිශ්‍රණයකි (métissage). වැඩියෙන්ම කතා කරන භාෂාව වන රීයුනියන් ක්‍රියෝල්, ප්‍රංශ භාෂාවෙන් ව්‍යුත්පන්න වී ඇත.
භාෂාව
[සංස්කරණය]ප්‍රංශ යනු රීයුනියන් හි එකම නිල භාෂාවයි. නිල නොවුනත්, රීයුනියන් ක්‍රියෝල් ප්‍රංශ භාෂාව සමඟ බහුලව කතා කරයි. ක්‍රියෝල් සාමාන්‍යයෙන් අවිධිමත් අරමුණු සඳහා භාවිතා වන අතර පරිපාලනමය අරමුණු සඳහා මෙන්ම අධ්‍යාපනය සඳහාද නිල භාෂාව ප්‍රංශ වේ.[92]
රීයුනියන් හි කතා කරන අනෙකුත් භාෂා ඇතුළත් වේ: කොමෝරියන් වර්ග (විශේෂයෙන් Shimaore) සහ මැලගසි, මයෝට් සහ මැඩගස්කරය වෙතින් මෑත සංක්‍රමණිකයන් විසින්; චීන ප්‍රජාවේ සාමාජිකයින් විසින් මැන්ඩරින්, හක්කා සහ කැන්ටනීස්; ඉන්දියානු භාෂා, බොහෝ දුරට දෙමළ, ගුජරාටි සහ හින්දි; සහ මුස්ලිම් කුඩා ප්‍රජාවක් විසින් කතා කරන අරාබි. දිවයිනේ උපන් අය ප්‍රංශ සහ ක්‍රියෝල් භාවිතා කිරීමට නැඹුරු වන බැවින් මෙම භාෂා සාමාන්‍යයෙන් සංක්‍රමණිකයන් විසින් කතා කරනු ලැබේ.
කැන්ටනීස්, අරාබි සහ දෙමළ සමහර පාසල්වල විකල්ප භාෂා ලෙස ඉදිරිපත් කෙරේ.[93]
සංගීතය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් හි ආරම්භ වූ සංගීත ප්‍රභේද දෙකක් තිබේ: සෙගා, එය කලින් ආරම්භ වූ අතර එය මොරිෂස්, රොඩ්රිගුස් සහ සීෂෙල්ස් හි සම්ප්‍රදායික වේ, සහ 19 වන සියවසේ ආරම්භ වූ මාලෝයා, රීයුනියන් හි පමණක් දක්නට ලැබේ. සෑම දෙසැම්බර් 20 දිනකම, රීයුනියන් දූපත හි වැසියන් රීයුනියන් නිදහස් දිනය සමරයි. Fête des Cafres හෝ "Fet' Kaf'" ලෙසද හඳුන්වන මෙම සැමරුම, 1848 දී දෙවන ජනරජය (ප්‍රංශය) විසින් වහල්භාවය අහෝසි කිරීමේ ප්‍රකාශය සිහිපත් කරයි. "cafre" යන යෙදුම "Cafrerie" හි අප්‍රිකානුවන් වෙත යොමු කරයි. (දකුණු අප්‍රිකාවේ කොටසකි). එය ව්‍යුත්පන්න වී ඇත්තේ යටත් විජිත ප්‍රංශයේ ආරම්භ වූ ඇමරිකානු ස්ලැන්ග් "නිගර්" හෝ "නෙග්‍රේ" ට සමාන වන "කෆර්" යන අප්‍රිකානු වචනයෙනි.[94]
අද, 21 වන සියවසේ, රීයුනියානුවන් දිගු පීඩාකාරී කාල පරිච්ඡේදයක අවසානය සතුටින් සමරයි. කැෆේර්, මැලගසි, කොමෝරියන්, ඉන්දියානුවන්, යාබ්ස්, සෝරයිල්ස් සහ අගනගර වැසියන්, රීයුනියන් හි විශිෂ්ට සංගීත ප්‍රභේද දෙක වන සේගා සහ මාලෝයා රිද්මයට නටමින් වීදිවල රැස් වෙති.[95] බොහෝ ප්‍රසංග සංවිධානය කර ඇත, ඒවායින් බොහොමයක් නොමිලේ, මෙන්ම ඇඳුම් පැළඳුම් පෙළපාළි සහ මෙරංගු වැනි නර්තන සංදර්ශන පවත්වයි.
ආහාර පිසීම
[සංස්කරණය]
සෑම විටම බත් සමඟ, වඩාත් සුලභ කෑම වන්නේ ව්‍යංජන, ඉන්දියානු ව්‍යංජන, රුගේල් සහ සිවට් වල දේශීය අනුවාදයකි. ව්‍යංජන සෑදී ඇත්තේ ළූණු, සුදුළූණු සහ කහ වැනි කුළුබඩු (දූපතේ "සෆ්‍රාන් පී" ලෙස හැඳින්වේ),[96] මාළු, මස් සහ බිත්තර බදින ලද ඒවාය; ඉන්පසු තක්කාලි එකතු කරනු ලැබේ. කෑම ඉඟුරු සමග රස කළ හැක; කොම්බාවා පොතු බොහෝ විට එකතු කරනු ලැබේ. සූයි (බත් සමග, පැස්ටා සමග නොවේ) සහ අන්නාසි සමග ඌරු මස් වැනි අනෙකුත් ආසියානු කෑම වර්ග තිබේ.[97]
ජනප්‍රිය රියුනියන් කෑම වර්ග සඳහා උදාහරණ කිහිපයක් ඇතුළත් වේ:
- අචාර්ඩ්ස් (ආචාර් විසින් ආභාෂය ලත්)
- කැබ්රි මසාලේ
- කරි පොලෙට්
- රූගේල් දකටීන්
- රුගේල් මෝරේ
- රුගේල් සෝසිස්
- බූචොන්
පොදුවේ ගත් කල, මස් හෝ මාළු නොමැතිව කෑම වර්ග කිහිපයක් ඇත, එබැවින් නිර්මාංශ විකල්ප කිහිපයක් තිබේ. ඒවායින් එකක් වන්නේ චෞචෝ චයෝටේ ග්‍රේටින් ය. එසේ නොමැති නම්, ප්‍රධාන වශයෙන් කුකුළු මස් පරිභෝජනය කරනු ලැබේ. දේශීය විශේෂත්වයක් වන්නේ ටැංගු[98] සිවෙට් (හෙජ්ජෝග් පවුලට අයත්) ය.
ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]මොරිංගු යනු කපොයිරා හා සමාන ජනප්‍රිය සටන්/නැටුම් ක්‍රීඩාවකි. අත්පන්දු ක්‍රීඩක ජැක්සන් රිචඩ්සන් මෙන්ම කරාටේකා ලුසී ඉග්නේස් වැනි ප්‍රසිද්ධ රීයුනියන් ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් කිහිප දෙනෙක් සිටිති. රීයුනියන් හට ලෝක ව්‍යාප්ත වෘත්තීය රළ පැදීම සඳහා දායකත්වයන් ගණනාවක් ඇත. එය ජෙරමි ෆ්ලෝරස්, ජොහැන් ඩෙෆේ සහ ජස්ටින් මවුවින් ඇතුළු කැපී පෙනෙන රළ සැරිසරන්නන්ගේ නිවහන වී ඇත. සුප්‍රසිද්ධ සර්ෆින් තරගයක් වන ශාන්ත ලියු ලෝක සර්ෆින් ශූරතා තරඟ කිහිපයකට සත්කාරකත්වය ලබා දී ඇත. 1992 සිට, රීයුනියන් විසින් Grand Raid යන කුඩ නාමය යටතේ අල්ට්‍රාමැරතන් තරඟ ගණනාවක් පවත්වා ඇත. 2018 වන විට, විවිධ ධාවන තරඟ හතරක් පවත්වයි: ඩයගොනල් ඩෙස් ෆවුස්, ද ට්‍රේල් ඩි බෝර්බන්, මැස්කරයින්ස් සහ සෙම්බ්‍රොකල් ට්‍රේල්.[99] වාර්ෂික මලල ක්‍රීඩා රැස්වීම ඩි ලා රීයුනියන් ස්ටේඩ් පෝල් ජුලියස් බෙනාඩ් හිදී Ligue Réunionnaise d'athlétisme විසින් පවත්වනු ලැබේ.[100]
පාපන්දු
[සංස්කරණය]පාපන්දු යනු ජනප්‍රියම ක්‍රීඩාවයි. 850,000 ඉක්මවන ජනගහනයක් සඳහා බලපත්‍රලාභී ක්‍රීඩකයින් 30,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිටින අතර, එය තරුණ තරුණියන්ගේ තේරීමේ ක්‍රීඩාව ලෙස පවතී. රීයුනියන් හි පළමු අංශය ලෙස හැඳින්වෙන ඉහළම මට්ටමේ තරඟාවලිය ප්‍රංශයේ (DH) අගනගරයේ ගෞරවනීය අංශයකට සමාන වුවද, සියලුම යෞවනයන් බලාපොරොත්තු වන්නේ දිනක ඉහළම මට්ටමේ ක්‍රීඩා කිරීමටය.
ලෝරන්ට් රොබට්, ෆ්ලොරන්ට් සිනාම-පොන්ගොල්ල, ගුයිලූම් හෝරාවු, දිමිත්‍රි පයෙට්, බෙනොයිට් ට්‍රෙමොලිනාස් (ප්‍රංශ ජාතික කණ්ඩායමට ක්‍රීඩා කළ එකම රීයුනියන්වරු පස්දෙනා), බර්ට්රන්ඩ් රොබට්, තෝමස් ෆොන්ටේන්, ලුඩොවික් අජෝර්ක්, ෆැබ්රිස් වැනි ක්‍රීඩකයින්ට මෙය සිදුවී ඇත. ඒබ්රියෙල් (රීයුනියන් සම්භවයක් ඇති) සහ විල්ෆ්‍රඩ් මොයිම්බේ (රීයුනියන් සම්භවයක් ඇත), නම් කිරීමට නමුත් කිහිපයක්. භූමියට තමන්ගේම කණ්ඩායමක් ඇත, ඒ රීයුනියන් ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම.
නිර්මාණ ශිල්පය
[සංස්කරණය]
ව්‍යුහාත්මකව, දේශීය ක්‍රියෝල් නිවස සමමිතික යැයි කියනු ලැබේ.[101] ඇත්ත වශයෙන්ම, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙකු නොමැති විට, කම්කරුවන් බිම මත රේඛාවක් අඳින අතර සෑම පැත්තකින්ම සමාන කොටස් දෙකක් ගොඩනගනු ඇත, එහි ප්‍රතිඵලය වශයෙන් සෘජුකෝණාස්රාකාර හැඩයේ නිවාස ඉදිවිය. වෙරන්ඩා යනු නිවසේ වැදගත් අංගයකි. එය නිවස ඉදිරිපිට ඉදිකරන ලද එළිමහන් ටෙරස් එකක් වන අතර, එහි පොහොසත්කම පාරට පෙන්වීමට ඉඩ සලසයි. ක්‍රියෝල් උද්‍යානයක් නිවස සම්පූර්ණ කරයි. එය වනාන්තරයේ දක්නට ලැබෙන දේශීය ශාක වලින් සමන්විත වේ. සාමාන්‍යයෙන් ඕකිඩ්, ඇන්තූරියම් සහ විවිධ වර්ගයේ පර්ණාංග සහිත හරිතාගාරයක් ඇත.
විලා ඩෙරමන්ඩ්-බැරේ යනු ක්‍රියෝල් වාස්තුවිද්‍යාත්මක ආකෘතියකි.[102]
සම්ප්‍රදායන්
[සංස්කරණය]සංගීත ප්‍රකාශන ආකාර දෙකක් ඓතිහාසිකව රීයුනියන් දූපත හි ජනප්‍රවාද සම්ප්‍රදාය සාදයි. එකක්, සේගා, ක්වඩ්‍රිල් හි ක්‍රියෝල් ප්‍රභේදයකි, අනෙක, ඇමරිකානු බ්ලූස් වැනි මැලෝයා, අප්‍රිකාවෙන් පැමිණේ, වහලුන්ගේ නොස්ටැල්ජියාවෙන් සහ වේදනාවෙන් පැමිණ ඇත.
සාම්ප්‍රදායික බටහිර වාද්‍ය භාණ්ඩවල (ඒකෝඩියන්, හාර්මොනිකා, ගිටාරය, ආදිය) රිද්මයට අනුව වෙස්වලාගත් බෝල්රූම් නැටුමක් වන සේගා එකල යටත් විජිත සමාජයේ විනෝදය පිළිබඳ සාක්ෂියකි. අද, එය තවමත් මුරුසියන් සේගා සහ රොඩේසියානු සේගා සමග, රීයුනුයන් දූපතේ සහ මස්කරීන් දූපත් සමූහයේ සාමාන්‍ය බෝල්රූම් නර්තනය වේ.
වහලුන්ගේ මැලෝයා, තනු සහ අභිනයන්ගෙන් පිරුණු චාරිත්‍රානුකූල නර්තනයක්, ගිනිමැලයක් වටා රහසිගතව රාත්‍රියේදී සිදු කරන ලදී. එය සමඟ ඇති උපකරණ කිහිපයක් ශාක වලින් සාදන ලදී (උණ, කරවිල, ආදිය).
මෙම සංගීත කලා මාධ්‍යයේ රසයෙන් ඔබ්බට, වහලුන්ගේ මතකය, ඔවුන්ගේ දුක් වේදනා සහ ඔවුන්ගේ මුලිනුපුටා දැමීම පිළිබඳ මතකය සදාකාලික කිරීමට මල්ඔය කණ්ඩායම්වලට අවශ්‍ය විය. සමහර විට මතභේදාත්මක පාඨ හරහා, ඔවුන් ප්‍රංශයට එහි වහල් හිමිකාරීත්වයේ අතීතය මතක් කර දෙන අතර මෙම යටත් විජිත යුගය මිනිසුන්ට කළ හානිය අවධාරණය කරයි; දිවයිනේ ඉතිහාසය තුළ, මැල්ඔය කලාකරුවන් සහ කබාර් (රැස්වීම්) සමහර විට බලධාරීන් විසින් තහනම් කරන ලදී.
වහල්භාවය අහෝසි කිරීම සැමරීම සඳහා රජයේ නිවාඩු දිනයක් ස්ථාපිත කිරීමත් සමඟ (ෆෙටේ කැෆ්', දෙසැම්බර් 20), මලෝයාට නිල පිළිගැනීමක් ලැබී ඇත; එය මහජන ගුවන්විදුලියෙන් නිතිපතා වාදනය වන අතර බොහෝ ඩිස්කොතේක් සහ නැටුම් සාදයන් එය නිතිපතා වැඩසටහන්ගත කරයි; එය ප්‍රබෝධයක් පවා භුක්ති විඳිමින් සිටී: කණ්ඩායම් නවීන අනුවාද, මෝස්තර සහ විධිවිධාන, එනම් මැලෝගේ සහ අනෙකුත් විදුලි මලෝයා වැනි දේ කිරීමට පටන් ගෙන ඇත.
රීයුනියන් දූපත හි සමහර සංකේතාත්මක සංගීත කණ්ඩායම්වලට ඇතුළත් වන්නේ: ගෲපේ ෆ්ලොක්ලොරික් ඩි ලා රියුනියන්, කලූ පිලේ, බැස්ටර්, ඔසනොසාවා, සිස්කාකන්, පැට්'ජෝන්, ඩැනියෙල් වරෝ, ටිසෝර්ස්, ආදිය. අපට ශ්‍රේෂ්ඨ මලෝයා ගායකයන්ගෙන් එකක් ද සඳහන් කළ හැකිය: ලෝ ර්වා කෆ්. ශාන්ත-සුසෑන් හි උපත ලද ඔහු මාලෝයා ගායනා කළ පළමු අයගෙන් කෙනෙකි. 2004 දී ඔහු මිය යන විට ඔහුගේ අවමංගල්‍යයට බොහෝ දෙනෙක් පැමිණ සිටියහ.
2008 දී, කලාකරු බ්‍රයිස් ගිල්බට් ලා රීයුනියන් නමින් වීඩියෝ පටයක් සාදන ලදී. මෙම ක්ලිප් එකේ, ඔහු දිවයිනේ සියලුම භූ දර්ශන තරණය කරන ආකාරය අපට පෙනේ.
සමකාලීන නර්තන ක්‍ෂේත්‍රය තුළ, ඔහුගේ අනන්‍යතාවය පිළිබඳ දැක්මේ හැඟීම ශක්තිමත් කරන ශාන්ත-ඩෙනිස් ද ලා රියුනියන් සහ හයියර්ස් හි ද්විත්ව මූලස්ථානයක් ඇති ප්‍රංශයේ එකම සමාගම මෙහෙයවන නර්තන ශිල්පී පැස්කල් මොන්ට්රෝජ් ගැන සඳහන් කළ හැකිය. 2007 දී, ශාන්ත-ඩෙනිස් ඩි ලා රීයුනියන් නගරය එහි ශාන්ත-ඩෙනිස් ඩාන්ස් උත්සවයේ කලාත්මක අධ්‍යක්ෂණය ඔහුට භාර දුන්නේය.
දිවයිනේ ලා රීයුනියන් හි ප්‍රාදේශීය සංරක්ෂණාගාරය පිහිටා ඇති අතර එය ඉගැන්වීම් මධ්‍යස්ථාන හතරක් ඇති අතර 1987 හි එවකට කලාපයේ සභාපති වූ පියරේ ලැගෝර්ගු ගේ පෙළඹවීම යටතේ නිර්මාණය කරන ලදී. අද වන විට, සංරක්ෂණාගාරවල (නැටුම්, සංගීතය සහ රංග කලාව උගන්වන) සම්ප්‍රදායික නැටුම් අමතක නොවුණත්, උගන්වනු ලබන්නේ සම්භාව්‍ය නැටුම්, සමකාලීන නැටුම් සහ භරත නාට්‍ය නැටුම් ය. මෙම සිසුන්ට Diier Boutiana cie "konpani Soul city" 98, Soraya Thomas cie "Morphose" 99 or Éric Languet cie "danse en l'R "100 වැනි රීයුනියන් හි නර්තන ශිල්පීන් සමඟ නර්තනයේ යෙදීමට නිරන්තරයෙන් අවස්ථාව ලැබේ. මෙම විවිධ දේශීය සමාගම් රීයුනියන් හි වැසියන්ට වෘත්තීය වශයෙන් නැටීමට ඉඩ සලසයි.
නාගරික සංස්කෘතිය ද එහි පෙනුම ඇති කර ඇති අතර, ප්‍රංශයේ සහ එක්සත් ජනපදයේ අගනගරයේ ප්‍රවණතා සහ බලපෑම් අනුගමනය කරයි. මේ අනුව, හිප්-හොප් සංස්කෘතිය වර්ධනය වෙමින් පවතී, නමුත් ragga dancehall, KM David හෝ Kaf Malbar මෙම නව ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධානියා වන අතර, දිවයින පුරා සිටින තරුණ පරම්පරාවට බලපෑම් කරමින්, ඔවුන්ගේ ගීත mp3 හෝ අන්තර්ජාලය මගින් ව්‍යාප්ත වේ. බොහෝ තරුණ කලාකරුවන් මෙම සංගීතය තුළ "බිඳ යාමට" උත්සාහ කරන අතර, ඔවුන්ගේ කර්මාන්තය දේශීයව පමණක් නොව ජාත්‍යන්තරව ද සාධාරණ ලෙස සංවර්ධනය වෙමින් පවති.
මාධ්‍ය
[සංස්කරණය]විකාශනය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් සතුව දේශීය මහජන රූපවාහිනී නාලිකාවක් ඇත, Réunion 1ère, එය දැන් ප්‍රංශ රූපවාහිනියේ කොටසක් වන අතර, ප්‍රංශ 2, ප්‍රංශ 3, ප්‍රංශ 4, ප්‍රංශ 5 සහ ප්‍රංශ 24 මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයෙන් මෙන්ම ප්‍රංශ Ô වෙතින් වැඩසටහන් පෙන්වයි. දේශීය පුද්ගලික නාලිකා දෙකක් ද ඇත, Télé Kréol සහ Antenne Réunion.
එහි ප්‍රාදේශීය පොදු ගුවන්විදුලි මධ්‍යස්ථානයක් ඇත, කලින් Radio Réunion, නමුත් දැන් එහි රූපවාහිනී සහකරු මෙන් Réunion 1ère ලෙස හැඳින්වේ. එය ප්‍රංශ ගුවන්විදුලි ජාල වන France Inter, France Musique සහ France Culture ද ලැබේ. පළමු පුද්ගලික දේශීය ගුවන්විදුලි මධ්‍යස්ථානය වන රේඩියෝ ෆ්‍රීඩම් 1981 දී හඳුන්වා දෙන ලදී. ඔවුන් කාලගුණය සහ දේශීය සේවාවන් පිළිබඳ දෛනික අන්තර්ගතයන් විකාශනය කරයි.
පුවත්පත්
[සංස්කරණය]ප්‍රධාන පුවත්පත් දෙක:
සිනමාව
[සංස්කරණය]1896 සිට දිවයිනේ පවතින අතර, එහි පරිවාරකත්වය සහ ප්‍රංශයේ අගනගරයේ සිට භූගෝලීය දුරින් සලකුණු කර ඇත. සෙන්ටර් නැෂනල් ඩි ලා සිනමාටෝග්‍රැෆි (සීඑන්සී) නොමැති විට, එය විශේෂිත බෙදාහැරීමේ සහ බෙදා හැරීමේ ජාල සංවර්ධනය කර ඇත. එහි භූ දර්ශන මුලින්ම බොහෝ චිත්‍රපට සහ රූපවාහිනී නිෂ්පාදන සඳහා ස්වාභාවික පසුබිමක් ලෙස සේවය කළ අතර උත්සව වැනි චිත්‍රපට සිදුවීම් එහි වැඩි විය. ඩිජිටල් තාක්‍ෂණය දැන් දේශීය නිෂ්පාදන සංවර්ධනයට පහසුකම් සපයන අතර ඒවායින් බොහොමයක් බහු සංස්කෘතික සහ බහුභාෂා සමාජයක සුවිශේෂතා පිළිබිඹු කරයි.
රීයුනියන් ෆිල්ම් ෆෙස්ටිවල් (festival du film de La Réunion) 2005 දී නිර්මාණය කරන ලද අතර එහි සභාපතිත්වය දරනු ලබන්නේ ෆැබියන් රෙඩ් විසිනි. උත්සවය ප්‍රංශ අධ්‍යක්ෂවරුන් විසින් පළමු සහ දෙවන වෘත්තාන්ත චිත්‍රපට ඉදිරිපත් කරන ලදී. 10 වන සහ අවසාන සංස්කරණය 2014 දී සිදු වූයේ ප්‍රධාන වශයෙන් TEAT Champ Fleuri (ශාන්ත-ඩෙනිස්) සහ ශාන්ත-පෝල් නගරය සමඟ හවුල්කාරිත්වයෙනි.
වරායේදී, අප්‍රිකාවේ සහ රීයුනියන් දූපත් හි ජාත්‍යන්තර චිත්‍රපට උළෙල (Festival international du film d'Afrique et des îles de La Réunion) ද පැවැත්විණි.
දැනට පවතින සිනමා උළෙලවල් අතර රීයුනියන් අයිලන්ඩ් ඇඩ්වෙන්චර් චිත්‍රපට උළෙල (සංස්කරණ 13) ත්‍රාසජනක චිත්‍රපට සඳහා ත්‍යාග පිරිනමයි.
ශාන්ත-පිලිප් හි, රීයුනියන් හි ජාත්‍යන්තර ෆැන්ටසි චිත්‍රපට උළෙල වන Festival Même pas peur, 2010 සිට පවත්වනු ලැබේ.
ශාන්ත-පියර් හි, උත්සව දෙකක් තිබේ: Écran jeunes (2019 හි 25 වන සංස්කරණය) සහ ආමන්ඩ් ඩවුෆින් විසින් අධ්‍යක්ෂණය කරන ලද Festival du Film Court de Saint-Pierre (2019 දී 3 වන සංස්කරණය).
චිත්‍රපට
[සංස්කරණය]- Adama (එහි සජීවිකරණය කලා)
- Mississippi Mermaid (1969) (එහි රූගත කළා)
බ්ලොග්
[සංස්කරණය]- Reunion Island Tourism blog (ඉංග්‍රීසි/ප්‍රංශ සංචාරක බ්ලොග් අඩවිය)
- Visit Reunion (ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් බ්ලොග් සහ ඉන්ස්ටග්‍රෑම් පිටුව)[103]
අන්තර්ජාලය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් හි අන්තර්ජාල තත්ත්වය වරෙක එහි පරිවාරකත්වය සහ ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියෙන් දුරස්ථ බව මගින් සලකුණු කරන ලද අතර, එය යම් තාක්ෂණික ප්‍රමාදයන් ඇති කළේය. අද, ප්‍රවණතාවය ආපසු හැරවී ඇති අතර කලාපය සාපේක්ෂව කාර්යක්ෂම අන්තර්ජාල සම්බන්ධතාවයක් ඇති අතර ප්‍රංශයේ ෆයිබර් ඔප්ටික්ස් මගින් වඩාත්ම සම්බන්ධ වූ දෙපාර්තමේන්තු වලින් එකකි.
අන්තර්ජාල සම්බන්ධතාවය ADSL (ක්‍රියාකරුවන් හතර දෙනෙකු විසින් පිරිනමනු ලැබේ), ෆයිබර් ඔප්ටික් (ක්‍රියාකරුවන් තිදෙනෙකු) හෝ 4G සහ 5G ජාල වල සෙලියුලර් දත්ත මගින් සැපයිය හැක (දැනට ශාන්ත-ඩෙනිස් හි පරීක්ෂා කරනු ලැබේ).
රීයුනියන් වසම් නාම වලට .re උපසර්ගය ඇත. රීයුනියන් කලාපය ක්‍රියාකරුවන් සඳහා කලාපීය ෆයිබර් ඔප්ටික් ජාලයක් යොදවා ඇත. මෙම ජාලය අර්ධ වශයෙන් EDF හි ඉතා ඉහළ වෝල්ටීයතා කේබල් මත පදනම් වේ - G@zelle ජාලය, අර්ධ වශයෙන් කලාපයේම තන්තු මත සහ අර්ධ වශයෙන් හුදකලා ප්රදේශ සඳහා හර්ට්සියන් සබැඳි මත. මෙම ජාලය කළමනාකරණය කරනු ලබන්නේ La Réunion Numérique නම් පොදු සේවා සමාගමක් විසිනි.[104]
ආර්ථිකය
[සංස්කරණය]
2019 දී, රීයුනියන් හි දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය (වෙළඳපල විනිමය අනුපාතවලට මිස PPP හි නොව), යුරෝ බිලියන 19.5 (US$ bn) ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇති අතර, ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය (වෙළඳපොල විනිමය අනුපාතවලට අනුව) යුරෝ 22,629 (US$25,333) ලෙස ගණන් බලා ඇත.[105] නමුත් එම වසරේ අගනගර ප්‍රංශයේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 61.7%ක් සහ පැරිස් කලාපයෙන් පිටත ප්‍රංශ ප්‍රදේශවලින් 73.5%ක් පමණි.[106]
2008 ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදයට පෙර, රීයුනියන් හි ආර්ථිකය ප්‍රංශයේ සෙසු රටවල් සමඟ සම්බන්ධ වීමේ ක්‍රියාවලියක පැවතුනි. 1997 සිට 2007 දක්වා, රීයුනියන් හි ආර්ථිකය සැබෑ ලෙසින් වසරකට සාමාන්‍යයෙන් +4.6% කින් වර්ධනය විය,[107] සහ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය 2000 දී මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ මට්ටමින් 53.7% සිට 2007 දී මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයෙන් 61.6% දක්වා ඉහළ ගියේය.[106] මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසුව ඇති වූ මහා අවපාතය රීයුනියන් වෙත බෙහෙවින් බලපෑවේ එහි ආර්ථිකය 2008 දී ඇනහිට ඇති අතර පසුව 2009 සහ 2010 දී වසර දෙකක අවපාතයකට මුහුණ දුන් අතර ඉන් පසුව වසර තුනක එකතැන පල්වීය (2011-2013).[107] 2013 වන විට, රීයුනියන් හි ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ප්‍රංශයේ අගනගරයේ මට්ටමින් 60.6% දක්වා පහත වැටී ඇත.[106]
2014 වසරේ ආර්ථික වර්ධනය ප්‍රතිසාධනය විය. ආර්ථිකය 2014 සිට 2017 දක්වා තථ්‍ය වශයෙන් වසරකට සාමාන්‍යයෙන් +2.9% කින් වර්ධනය වූ අතර, රීයුනියන් හි ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය 2017 වන විට මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 62.4% දක්වා ඉහළ ගියේය.[106] 2018 දී ආර්ථිකය මන්දගාමී වූ අතර, 2019 දී +2.2% දක්වා යථා තත්ත්වයට පත් වීමට පෙර, 2018 අවසානයේ රීයුනියානුවන් ආර්ථිකය අඩාල කළ කහ කබා විරෝධතා හේතුවෙන් අර්ධ වශයෙන් +1.7% කින් පමණක් වර්ධනය විය.[107] 2018 වසරේ සිට මෙම මන්දගාමී වර්ධනයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, රීයුනියන් හි ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ප්‍රංශයේ මෙට්‍රොපොලිටන් හා සසඳන විට මඳක් අඩු වූ අතර, එය 2019 වසරේ ප්‍රංශයේ මෙට්‍රොපොලිටන් මට්ටමින් 61.7%ක් විය.[106]
2020 දී රීයුනියන් හට COVID-19 වසංගතය බලපෑ අතර, තාවකාලික ඇස්තමේන්තු වලට අනුව එම වසරේ -4.2% ක දැවැන්ත අවපාතයකට තුඩු දුන් අතර, එය මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයට වඩා අඩු වුවද (-7.9% metropolitan France සඳහා 2020 දී)[106] වාර්තාගත විශාලතම විය.[107]
| 2000 | 2007 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| නාමික GDP (යූරෝ බි.) | 9.55 | 15.17 | 16.53 | 16.97 | 17.55 | 18.07 | 18.56 | 19.00 | 19.51 |
| ඒක පුද්ගල GDP (යුරෝ) | 13,218 | 18,937 | 19,701 | 20,045 | 20,608 | 21,171 | 21,707 | 22,128 | 22,629 |
| ඒක පුද්ගල GDP % ලෙස
මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ |
53.7% | 61.6% | 60.6% | 61.0% | 61.5% | 62.4% | 62.4% | 62.0% | 61.7% |
| Source: INSEE.[106] | |||||||||
සීනි සාම්ප්‍රදායිකව ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය සහ අපනයනය විය. සංචාරක ව්‍යාපාරය දැන් වැදගත් ආදායම් මාර්ගයකි.[108] දිවයිනේ දුරස්ථ පිහිටීම යුරෝපය සමඟ එහි ස්ථාවර දේශපාලන පෙළගැස්ම සමඟ ඒකාබද්ධව චන්ද්‍රිකා භාරගැනීමේ මධ්‍යස්ථාන[109] සහ නාවික යාත්‍රා කිරීම සඳහා ප්‍රධාන ස්ථානයක් බවට පත් කරයි.[110]
2017 දී GDP අංශයේ සංයුතිය (එක්කල මුළු දළ අගයට එක් එක් අංශයේ දායකත්වය):[111]
| අංශය | GVA හි ප්‍රතිශතය % | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
| පතල් කැණීම සහ ගල් කැණීම | 0.0% | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| උපයෝගිතා | 1.6% | ||||||||||||||||||||
| ඉදිකිරීම | 5.8% | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
2000 ගණන්වල ආරම්භයේ සිට තත්වය කැපී පෙනෙන ලෙස වැඩිදියුණු වී ඇතත්, රීයුනියන් හි විරැකියාව ප්‍රධාන ගැටලුවකි: 1980 දශකයේ මුල් භාගයේ සිට 2000 දශකයේ මුල් භාගය දක්වා 30% ට වඩා වැඩි වූ විරැකියා අනුපාතය, 2007 දී 24.6% දක්වා පහත වැටී, පසුව 30.0 දක්වා ඉහළ ගියේය. 2008 ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදය සහ පසුව ඇති වූ මහා අවපාතය හේතුවෙන් 2011 න් පසු නැවතත් පහත වැටුණු අතර, 2019 දී 21.5% දක්වා,[112] වසර 40 තුළ එහි අඩුම මට්ටමට ළඟා විය.[113]
2014 දී, ජනගහනයෙන් 40% ක් දරිද්‍රතා රේඛාවට පහළින් ජීවත් විය (INSEE විසින් මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයේ මධ්‍ය ආදායමෙන් 60% ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත; 2014 දී දෙමාපියන් දෙදෙනෙකු සහ කුඩා දරුවන් දෙදෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක දරිද්‍රතා රේඛාව මසකට යූරෝ 2,064 (ඇ.ඩො. 2,743) විය.)[114]
රම් ආසවනය දිවයිනේ ආර්ථිකයට දායක වේ. "ප්‍රංශයේ නිෂ්පාදනයක්" ලෙස එය බෝතල් කිරීම සඳහා යුරෝපයට යවනු ලැබේ, පසුව ලොව පුරා සිටින පාරිභෝගිකයින් වෙත නැව්ගත කරනු ලැබේ.
Brasseries de Bourbon යනු දිවයිනේ ප්‍රධාන බීර නිෂ්පාදනාගාරය වන අතර Heineken කොටස් හිමියා වේ.
සංචාරක ව්‍යාපාරය
[සංස්කරණය]සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ලැබෙන ආදායම රීයුනියන් දූපත හි ප්‍රාථමික ආර්ථික සම්පත වන අතර, එය උක් නිෂ්පාදනය සහ සැකසුම් වලට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින අතර, එය දැන් කොටස් හුවමාරුවේ ලැයිස්තුගත කර ඇති විශාල ජාත්‍යන්තර සමාගමක් වන Quartier Français, Groupe Bourbon ex-Sucreries Bourbon වැනි විශාල රීයුනියන්ස් කණ්ඩායම් සංවර්ධනය කිරීමට ඉඩ ලබා දී ඇත. දිවයිනෙන් පිටත පිහිටා ඇති අතර වෙරළාසන්න සමුද්‍ර අංශය සඳහා සීනි අංශය අත්හැර දමා ඇත. සහනාධාර අඩු කිරීමත් සමඟ මෙම සංස්කෘතිය තර්ජනයට ලක්ව ඇත. එබැවින් ප්‍රංශ දකුණු ප්රදේශ වල මසුන් ඇල්ලීම ප්‍රවර්ධනය කර ඇත.
තෘතීයික අංශය, විශේෂයෙන්ම වාණිජ අංශය, බොහෝ දුරට දියුණු වී ඇති අතර, 1980 ගණන්වල මැද භාගයේදී මෙට්‍රොපොලිටන් කණ්ඩායම් සමඟ අනුබද්ධිත සහ බලය පැවරීමේ ගිවිසුම් හරහා ආනයන බෙදා හැරීම ආරම්භ විය. බලයලත් බෙදාහැරීමේ පැමිණීම වාණිජ උපකරණ පරිවර්තනය කර ඇත, එය ඓතිහාසික වශයෙන් කුඩා සිල්ලර වර්ගයේ ඒකකවල භූගෝලීය විසිරීම මගින් සංලක්ෂිත විය; තවමත් ක්‍රියාත්මක වන "චීන වෙළඳසැල්" කිහිපයක් මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ නගරවලට සීමා වී ඇති අතර, අතීත යුගයක ධාතූන් ලෙස, පහසුව සඳහා ගබඩා කිරීමේ කාර්යයක් පවත්වා ගෙන ගියද, සංචාරක හා අධ්‍යාපනික ආකර්ෂණය වැඩි කර ඇත.
එහි ආර්ථික ගතිකත්වය තිබියදීත්, දිවයිනට එහි සැලකිය යුතු විරැකියාව අවශෝෂණය කර ගැනීමට නොහැකි වන අතර, එය ඉතා ශක්තිමත් ජනවිකාස වර්ධනයක් මගින් විශේෂයෙන් පැහැදිලි කෙරේ. බොහෝ රීයුනියන්ස්ලා හට ඔවුන්ගේ අධ්‍යයන කටයුතු සඳහා හෝ රැකියාවක් සොයා ගැනීම සඳහා ප්‍රංශයේ අගනගරයට යාමට බල කෙරෙයි.
කෘෂිකර්මය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් හි කෘෂිකර්මාන්තය දිවයිනේ ආර්ථිකයේ වැදගත් ක්‍රියාකාරකමක් වේ:[115] දිවයිනේ මතුපිට ප්‍රදේශයෙන් 20% ක් ආවරණය වන කෘෂිකාර්මික භූමි ප්‍රදේශය ක්‍රියාකාරී ජනගහනයෙන් 10% ක් සේවය කරයි, දළ කලාපීය නිෂ්පාදනයෙන් 5% ක් ජනනය කරයි සහ දිවයිනේ ප්‍රධාන අපනයනය සපයයි. කලින් කෝපි සහ කරාබු වගාව කේන්ද්‍ර කර ගත් එය, 19 වන සියවසේ මුල් භාගයේ සිදුවීම්, එනම් මහා හිම කුණාටු සහ බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් රීයුනියන් අල්ලා ගැනීම වැනි සිදුවීම්වල සිට උක් වගාව කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇත. අද එය ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ තීරණ හා ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් නාගරික කරුණු සංවර්ධනය සම්බන්ධ වැදගත් ගැටළු වලට මුහුණ දෙයි.
රීයුනියන් දූපත හි ගොවිපල 7,000ක් පමණ ඇති අතර ඉන් 5,000ක් වෘත්තීය වේ. මෙම ගොවිපලවල් AWU 11,000කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් බලමුලු ගන්වයි (පූර්ණ කාලීන පදනමින් එක් පුද්ගලයෙකුගේ වාර්ෂික වැඩ බර).
ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියේ සාමාන්‍ය හෙක්ටයාර 78 හා සසඳන විට රියුනියන් හි ගොවිපලවලින් සියයට අනූ හතක් හෙක්ටයාර 20කට වඩා අඩුය.
වඩාත් පොදු තත්ත්වය වන්නේ තනි ගොවීන් (97%) ය.
2005 දී ගොවිපල කළමනාකරුවන්ගෙන් 60% කට වඩා වයස අවුරුදු 40 ත් 59 ත් අතර විය.
පොදු සේවා
[සංස්කරණය]සෞඛ්‍ය
[සංස්කරණය]2005-2006 දී, රීයුනියන් හට නැගෙනහිර අප්‍රිකාවෙන් ආ ඩෙංගු උණ හා සමාන වෛරස් රෝගයක් වන චිකුන්ගුන්යා වසංගතයක් අත්විඳින අතර, එය මදුරුවන් හරහා සම්ප්‍රේෂණය වීම නිසා ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකක් පමණ ආසාදනය විය. එතැන් සිට වසංගතය තුරන් කර ඇත. වැඩි විස්තර සඳහා ඉතිහාස කොටස බලන්න.
ප්‍රවාහනය
[සංස්කරණය]ප්‍රංශය, ඉන්දියාව, මැඩගස්කරය, මොරිෂස්, ටැන්සානියාව, කොමරෝස්, සීෂෙල්ස්, දකුණු අප්‍රිකාව, චීනය සහ තායිලන්තය යන ප්‍රධාන භූමිය වෙත ගුවන් ගමන් හසුරුවන රෝලන්ඩ් ගැරෝස් ගුවන්තොටුපළ දිවයිනට සේවය කරයි. කුඩා ගුවන් තොටුපළක් වන පියර්ෆොන්ඩ්ස් ගුවන් තොටුපළට මොරිෂස් සහ මැඩගස්කරයට ගුවන් ගමන් ඇත. 2019 දී ලෙ බරචෝයිස් ගුවන් තොටුපළ සමඟ සම්බන්ධ කිරීමට සැහැල්ලු දුම්රිය පද්ධතියක් යෝජනා කරන ලදී.[116]
අධ්‍යාපනය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් දූපතට තමන්ගේම අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් ඇත. අධ්‍යාපන, ක්‍රීඩා සහ පර්යේෂණ පිළිබඳ පරීක්ෂක ජනරාල් චැන්ටල් මැනස්-බොනිසෝ, 2020 ජූලි 29 වන දින අමාත්‍ය මණ්ඩලයේදී ඇකඩමිය ඩි ලා රියුනියන් හි රෙක්ටර් සහ විශ්ව විද්‍යාල කුලපති ලෙස පත් කරන ලදී.
ඇය ජූලි 16 වන දින ඉන්දීය සාගර කොමිසමේ මහලේකම් ලෙස වැඩ භාරගත් Vêlayoudom Marimoutou ගෙන් පසු ඇය පත් වේ.
රෙක්ටෝරේට් පිහිටා ඇත්තේ ශාන්ත-ඩෙනිස් හි මවුෆියා දිස්ත්‍රික්කයේ ප්‍රධාන නගරයේ ය. 2012 පාසල් වර්ෂය ආරම්භ වන විට දිවයිනේ පෙර පාසල් සහ/හෝ ප්‍රාථමික පාසල් 522ක්, පෞද්ගලික පාසල් 26ක් ඇතුළුව, ප්‍රාථමික මට්ටමේ සිසුන් 120,230ක් සඳහා, ද්විතීයික පාසල් 82ක්, පෞද්ගලික පාසල් හයක් ඇතුළුව, සිසුන් 61,300ක් සඳහා, සාමාන්‍ය පාසල් 32ක් තිබුණි. සහ සිසුන් 23,650 ක් සඳහා පෞද්ගලික පාසල් තුනක් ඇතුළු තාක්ෂණික උසස් පාසල්, සහ සිසුන් 16,200 සඳහා පෞද්ගලික පාසල් දෙකක් ඇතුළු වෘත්තීය පාසල් 15 ක් ඇත.
රීයුනියන් හි ප්‍රමුඛතා අධ්‍යාපන කලාප ප්‍රාථමික සහ ද්විතීයික පාසල් සිසුන්ගෙන් අඩකට වඩා මඳක් වැඩි ප්‍රමාණයකට බලපායි.[117]
උපාධි ප්‍රතිඵල සාපේක්ෂ වශයෙන් ජාතික සාමාන්‍යයට සමීප වන අතර 2011 හි 82.4% ට සාපේක්ෂව 2012 දී 81.4% ක අනුපාතයක් ඇත (පිළිවෙලින්: 84.5% සහ ජාතික සාමාන්‍යයෙන් 85.6%).
උසස් අධ්‍යාපනයේ දී, රීයුනියන් විශ්ව විද්‍යාලයේ සිසුන් 11,600 ක් විවිධ අඩවි හරහා, විශේෂයෙන් ශාන්ත-ඩෙනිස් සහ ලේ ටැම්පොන් හි ව්‍යාප්ත වී ඇත. තවත් සිසුන් 5,800ක් ද්විතීයික අධ්‍යාපනයේ පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලා සහ අනෙකුත් උසස් අධ්‍යයන අතර බෙදී ඇත.[118]
බලශක්තිය
[සංස්කරණය]
රීයුනියන් හි බලශක්තිය තෙල් මත රඳා පවතින අතර දිවයිනේ පරිවාරකතාවයෙන් සීමා වේ, එය දේශීයව විදුලිය නිපදවීමට සහ ෆොසිල ඉන්ධන ආනයනය කිරීමට බල කරයි. වැඩිවන ඉල්ලුමට සහ පාරිසරික අවශ්‍යතාවලට මුහුණ දෙමින්, දිවයිනේ නිපදවන බලශක්තිය සුළං බලාගාර, සූර්ය බලාගාර සහ අනෙකුත් පර්යේෂණාත්මක ව්‍යාපෘති හරහා එහි ඇති මහා පුනර්ජනනීය බලශක්ති විභවය වැඩි වැඩියෙන් ප්‍රයෝජනයට ගැනීමට නැඹුරු වේ. 2013 දී රීයුනියන් හි විදුලියෙන් 35%ක් පුනර්ජනනීය ප්‍රභවයන්ගෙන් ලැබුණද, දෙපාර්තමේන්තුවේ බලශක්ති පරායත්තතා අනුපාතය 85% ඉක්මවයි. විදුලිය ඉතිරි කිරීම සහ බලශක්ති කාර්යක්ෂමතාව ප්‍රශස්ත කිරීම බලශක්ති ගැටළු සඳහා වගකිව යුතු බලධාරීන්ගේ ප්‍රධාන ක්ෂේත්ර දෙකකි.
ජල විදුලි බලය
[සංස්කරණය]වර්ෂාපතනයේ විශාල පරිමාවන් හේතුවෙන් මතුපිට ජලය ගලායාම ජල විදුලි යටිතල පහසුකම් ස්ථාපනය කිරීමට ඉඩ සලසයි, විශේෂයෙන් ඛාදනය පටු සහ ඉතා ගැඹුරු මිටියාවත් ඇත. ශාන්ත-රෝස් බලාගාරය (22 MW) සහ ටකමකා බලාගාරය (17.5 MW) විශාලතම දෙක වේ. සමස්තයක් වශයෙන්, දිවයිනේ ජල විදුලි යටිතල පහසුකම් හය මෙගාවොට් 133 ක ධාරිතාවයකින් යුක්ත වේ.
සංකේත
[සංස්කරණය]රීයුනියන් සතුව නිල ලාංඡනයක් හෝ ධජයක් නොමැත.
හිටපු ආණ්ඩුකාර මර්වාට් 1925 Petite-Île හි සංවිධානය කරන ලද යටත් විජිත ප්‍රදර්ශනය නිමිත්තෙන් දිවයින සඳහා ලාංඡනයක් නිර්මාණය කළේය. රියුනියන් දූපත් විද්‍යා හා කලා සංගමය හි සාමාජිකයෙකු වන මර්වර්ට් හට දිවයිනේ ඉතිහාසය ඇතුළත් කිරීමට අවශ්‍ය විය:
- මී මැස්සන් අධිරාජ්‍යය නිරූපනය කරයි;
- මධ්‍යම ලාංඡනය ප්‍රංශ රිපබ්ලිකන් ධජය නිරූපනය කරයි;
- ෆ්ලියර්ස්-ඩි-ලිස් රාජකීය යුගය නිරූපනය කරයි;
- "Florebo quocumque ferar" යන ආදර්ශ පාඨය ප්‍රංශ නැගෙනහිර ඉන්දියා සමාගමට අයත් වන අතර එහි අර්ථය "ඔවුන් මා රැගෙන යන ඕනෑම තැනක මම පිපෙන්නෙමි", වැනිලා වැල් සශ්‍රීක අස්වැන්නක් නිරූපනය කරයි.
- රෝම ඉලක්කම් "MMM" ඉහළම කඳු මුදුන්වල උන්නතාංශය නිරූපනය කරයි;
- Saint-Alexis නැව මුලින්ම දිවයින අත්පත් කරගත් එකකි;
රීයුනියන් හි බහුලව භාවිතා වන ධජය වන්නේ 1975 දී ගයි පිග්නොලට් විසින් නිර්මාණය කරන ලද "විකිරණ ගිනි කන්ද" වන අතර, සමහර විට "Lo Mavéli" ලෙසද හැඳින්වේ:[119] එය සරල කළ රතු ත්‍රිකෝණයක ස්වරූපයෙන් පිටොන් ඩි ලා ෆෝනයිස් ගිනි කන්ද නියෝජනය කරයි. නාවික නිල් පසුබිමක් මත, හිරු කිරණ පහක් සියවස් ගණනාවක් පුරා දිවයිනට එක්රැස් වූ ජනගහනයේ පැමිණීම සංකේතවත් කරයි.[120]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ a b "Estimation de population par région, sexe et grande classe d'âge – Années 1975 à 2024" (ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-01-17.
- ^ "EU regions by GDP, Eurostat". සම්ප්‍රවේශය 18 September 2023.
- ^ Réunion is pictured on all Euro banknotes, on the back at the bottom of each note, right of the Greek ΕΥΡΩ (EURO) next to the denomination.
- ^ "Scoop : Le drapeau réunionnais ne s'appelle pas "lo mavéli" !". guide-reunion.fr (ප්‍රංශ බසින්). 2014-10-09. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-19.
- ^ Jean Baptiste Duvergier, Collection complète des lois [...], éd. A. Guyot et Scribe, Paris, 1834, «Décret du 23 mars 1793», p. 205
- ^ Daniel Vaxellaire, Le Grand Livre de l'histoire de La Réunion, vol. 1 : Des origines à 1848, éd. Orphie, 2000, 701 p. ISBN 978-2-87763-101-3 et 978-2877631013), p. 228 (avec fac-similé du décret).
- ^ Nouveau recueil général de traités, conventions et autres transactions remarquables – Année 1848, éd. Librairie de Dieterich, 1854, «Arrêté du gouvernement provisoire portant changement du nom de l'île Bourbon, Paris, 7 mars», p. 76
- ^ Lexique des règles typographiques en usage à l’Imprimerie nationale, Imprimerie nationale, 1990 ISBN 978-2-11-081075-5 ; réédition 2002 ISBN 978-2-7433-0482-9 ; réimpressions octobre 2007 et novembre 2008 ISBN 978-2-7433-0482-9, p. 90 et 93.
- ^ "Commission nationale de toponymie – Collectivités territoriales françaises". 12 November 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ a b Allen, Richard B. (14 October 1999). Slaves, Freedmen and Indentured Laborers in Colonial Mauritius. Cambridge University Press. ISBN 9780521641258.
- ^ a b Tabuteau, Jacques (1987). Histoire de la justice dans les Mascareignes (ප්‍රංශ බසින්). Paris: Océan éditions. p. 13. ISBN 2-907064-00-2. සම්ප්‍රවේශය 11 June 2011.
- ^ a b c Moriarty, Cpt. H.A. (1891). Islands in the southern Indian Ocean westward of Longitude 80 degrees east, including Madagascar. London: Great Britain Hydrographic Office. p. 269. OCLC 416495775.
- ^ "| Journal de l'île de la Réunion". Clicanoo.re. 23 September 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 March 2013.
- ^ Asian and African Systems of Slavery. (1980). Storbritannien: University of California Press. p. 75-76
- ^ "Histoire - Assemblée nationale". www2.assemblee-nationale.fr. 2 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ Asian and African Systems of Slavery. (1980). Storbritannien: University of California Press. p. 75-76
- ^ Asian and African Systems of Slavery. (1980). Storbritannien: University of California Press. p. 75-77
- ^ Asian and African Systems of Slavery. (1980). Storbritannien: University of California Press. p. 75-77
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;රීයුනියන් හි ඉතිහාසය :2නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Chris Murray: Unknown Conflicts of the Second World War – Forgotten Fronts, London/New York (NY): Routledge 2019, p. 97.
- ^ Sabado, Elsa (17 December 2013). "Quand Debré envoyait des enfants réunionnais dans la Creuse repeupler la France: le cinquantenaire oublié". Slate. සම්ප්‍රවේශය 22 October 2023.
- ^ Martial, Jean-Jacques (2003). Une enfance volée. Les Quatre Chemins. p. 113. ISBN 978-2-84784-110-7. සම්ප්‍රවේශය 13 September 2012.
- ^ Géraldine Marcon (29 January 2014). "Chronologie: L'histoire des enfants réunionnais déplacés en métropole". ici, par France Bleu et France 3 (ප්‍රංශ බසින්). 12 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 March 2023.
- ^ "Island disease hits 50,000 people". BBC News. 2 February 2006. 28 March 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2007.
- ^ Beesoon, Sanjay; Funkhouser, Ellen; Kotea, Navaratnam; Spielman, Andrew; Robich, Rebecca M. (2008). "Chikungunya Fever, Mauritius, 2006". Emerging Infectious Diseases. 14 (2): 337–338. doi:10.3201/eid1402.071024. PMC 2630048. PMID 18258136.
- ^ "Madagascar hit by mosquito virus". BBC News. 6 March 2006. 13 December 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2007.
- ^ a b "Collectivités d'Outre-mer de l'article 73 de la Constitution (Guadeloupe, Guyane, Martinique, La Réunion, Mayotte)". legifrance.gouv.fr. 2 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 28 June 2021.
- ^ Guy Dupont, Condé-sur-Noireau, L'Harmattan, juin 1990, 759 p. ISBN 2-7384-0715-3 p. 27
- ^ Raoul LUCAS et Mario SERVIABLE, C.R.I p. 26
- ^ "Département de La Réunion (974) – Code Officiel Géographique". INSEE. 12 November 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 November 2021.
- ^ Populations légales 2019: 974 La Réunion සංරක්ෂණය කළ පිටපත 12 අප්‍රේල් 2022 at the Wayback Machine, INSEE
- ^ a b "Forces armées dans la Zone-sud de l'océan Indien" [Armed Forces in the South Indian Ocean Zone] (ප්‍රංශ බසින්). Ministère des Armées. 24 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 December 2022.
- ^ Morcos, Pierre (1 April 2021). "France: A Bridge between Europe and the Indo-Pacific?". Center for Strategic & International Studies. 1 December 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 December 2022.
- ^ "French Rafales visit Reunion". DefenceWeb. 25 January 2022. 14 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 December 2022.
- ^ "FAZSOI - Entraînement mutuel paille-en-queue 23.1 aux abords des côtes réunionnaises". DefenceWeb. 31 January 2023. 2 February 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 February 2023.
- ^ Veron, Cynthia (21 June 2024). "GRAND ANGLE. Zoom sur le Panther, l'hélicoptère de la Marine Nationale". franceinfo (ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 21 June 2024.
- ^ Groizeleau, Vincent (12 January 2024). "Le troisième patrouilleur d'outre-mer en phase d'armement à flot". Mer et Marine (ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 13 January 2024.
- ^ Lagneau, Laurent (13 July 2024). "Océan Indien : Des drones Reaper pourront être ponctuellement déployés à La Réunion". Zone militaire. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2024.
- ^ "Les DOM, défi pour la République, chance pour la France, 100 propositions pour fonder l'avenir (volume 2, comptes rendus des auditions et des déplacements de la mission)" [The overseas departments, challenge for the Republic, opportunity for France, 100 proposals to found the future (volume 2, reports of the hearings and trips of the mission)]. Sénat. 6 December 2022. 7 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 December 2022.
- ^ "Vedette Côtière de Surveillance Maritime (VCSM) Boats". Homelandsecurity Technology. 7 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 28 August 2022.
- ^ "Forces armées dans la Zone-sud de l'océan Indien". Ministère des Armées. 24 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 December 2022.
- ^ [1] සංරක්ෂණය කළ පිටපත 7 ජූනි 2020 at the Wayback Machine Le Piton du Confinement on clicanoo.com
- ^ Staudacher, Thomas (7 April 2007). "Reunion sees 'colossal' volcano eruption, but population safe". Agence France-Presse. 9 April 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2007. (Web archive)
- ^ Emmanuel Tessier, Saint Denis, Thèse de doctorat sous la direction de Pascale Chabanet et Catherine Aliaume, 2005, 254 p
- ^ Guy Dupont, Condé-sur-Noireau, L'Harmattan, juin 1990, 759 p. ISBN 2-7384-0715-3 p. 100.
- ^ "CLIMAT LA REUNION - Informations, normales et statistiques sur le climat à La Réunion". meteofrance.re. 29 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 July 2021.
- ^ "Exceptionnel : Il a neigé au volcan". Imaz Press Réunion : l'actualité de la Réunion en photos (ප්‍රංශ බසින්). 10 October 2006. 9 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 July 2021.
- ^ "European island outermost regions and climate change adaptation: a new role for regional planning" (PDF). 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
- ^ "World Meteorological Organization: Global Weather & Climate Extremes". Arizona State University. 8 December 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2015.
- ^ "World: Greatest Twenty-four-Hour (1 Day) Rainfall". Arizona State University. 6 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 July 2022.
- ^ "Lagon de l'Hermitage". Snorkeling Report. 5 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2020.
- ^ "The beaches of Réunion Island". Snorkeling Report. 13 September 2013. 15 November 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 November 2016.
- ^ "Lunch at Plage de Boucan Canot". Flickr. 23 October 2016. 5 January 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 November 2016.
- ^ "Flore de La Réunion". Habiter La Réunion (ප්‍රංශ බසින්). 31 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 July 2021.
- ^ (ප්‍රංශ බසින්) L'Île de la Réunion.com: Le paille en queue සංරක්ෂණය කළ පිටපත 29 නොවැම්බර් 2010 at the Wayback Machine
- ^ "Biodiversité marine Réunion, Hot spot". vieoceane.free.fr. 1 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 July 2021.
- ^ "Crusta". crustiesfroverseas.free.fr. 1 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 July 2021.
- ^ Ronald Fricke, Thierry Mulochau, Patrick Durville, Pascale Chabanet, Emmanuel Tessier et Yves Letourneur, « », Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde A, Neue Serie, vol. 2, 2009, p. 1–168
- ^ Gilibert, Laurence (1 March 2018). "Crise requin: Les causes scientifiques sous les projecteurs de la revue "Nature"". 21 August 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 August 2018 – via ZINFO974.
- ^ "Big Read: Reunion Island beset by shark controversy". News Corp Australia. 30 August 2013. 2 September 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 September 2013.
- ^ a b Emmanuel Tessier, Saint Denis, Thèse de doctorat sous la direction de Pascale Chabanet et Catherine Aliaume, 2005, 254 p
- ^ Étude comparative des récifs coralliens de l’archipel des Mascareignes, station marine d'Endoume et Centre d’Océanographie, Marseille, et Centre Universitaire de La Réunion, Saint Denis de La Réunion, in : Guézé P. (dir.) Biologie marine et exploitation des ressources de l'Océan Indien occidental, Paris : ORSTOM, 1976, (47), p. 153-177.
- ^ "Pitons, cirques and remparts of Reunion Island". UNESCO. 1 August 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2015.
- ^ Dinerstein, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
- ^ ADUMITRESEI, LIDIA; STĂNESCU, IRINA (2009). "Theoretical Considerations upon the origin and nomenclature of the present rose cultivars". Journal of Plant Development. 16.
- ^ "History of Roses: Bourbon Roses" (PDF). American Rose Society. 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
- ^ C. Gabrié, « », Initiative Française pour les récifs coralliens (Ifrecor), 1998, p. 136
- ^ Ronald Fricke, Thierry Mulochau, Patrick Durville, Pascale Chabanet, Emmanuel Tessier et Yves Letourneur, « », Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde A, Neue Serie, vol. 2, 2009,
- ^ "UICN.fr - Liste Rouge Réunion" (PDF). 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
- ^ "Evolution de la population du département depuis 1646". Résultats statistiques du recensement général de la population des départements d'outre-mer effectué le 9 octobre 1961. Réunion. INSEE. 1966. p. 15.
- ^ Annuaire de l'île de la Réunion. 1875–1925. 10 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 February 2022.
- ^ Temporal, Franck (2007). "Les Migrations : formes et implications sur le marché du travail". In Sandron, Frédéric (ed.). La population réunionaise. Analyse démographique. IRD Editions. p. 129. ISBN 978-2-7099-1629-5.
- ^ "Historique des populations communales - Recensements de la population 1876-2019" (ප්‍රංශ බසින්). 21 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 February 2022.
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;රීයුනියන් හි ජනවිකාසය popනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ "Aire d'attraction des villes 2020 de Saint-Denis (9D1) − COG | Insee". insee.fr. 17 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 March 2023.
- ^ "Statistiques locales: France par aire d'attraction des villes, population municipale 2020". INSEE. 29 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 January 2023.
- ^ a b c d "Individus localisés à la région en 2019 - Recensement de la population - Fichiers détail" (ප්‍රංශ බසින්). 10 February 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 February 2023.
- ^ a b Temporal, Franck (2007). "Les Migrations : formes et implications sur le marché du travail". In Sandron, Frédéric (ed.). La population réunionaise. Analyse démographique. IRD Editions. p. 134. ISBN 978-2-7099-1629-5.
- ^ a b c "Données harmonisées des recensements de la population 1968–2018" (ප්‍රංශ බසින්). 4 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 February 2022.
- ^ "French island La Reunion is home to several Gujaratis". The Times of India. 15 December 2016. 18 June 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 February 2022.
- ^ Bollée, Annegret (2015). "French on the Island of Bourbon (Réunion)". Journal of Language Contact. 8 (1): 91. doi:10.1163/19552629-00801005.
- ^ Oppenheimer, David B. (20 August 2008). "SSRN-Why France Needs to Collect Data on Racial Identity – In a French Way by David Oppenheimer". Hastings International and Comparative Law Review. 31 (2). SSRN 1236362 – via Papers.ssrn.com.
- ^ Holm, John A. (1989). Pidgins and Creoles: References survey. Cambridge University Press. p. 394. ISBN 0-521-35940-6.
- ^ "Réunion" (PDF). The Indian Diaspora. 21 August 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ Clicanoo. "La Réunion Métisse". 20 November 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2009.
- ^ Tarnus, Evelyne; Bourdon, Emmanuel (2006). "Anthropometric evaluations of body composition of undergraduate students at the University of La Réunion". Advances in Physiology Education. 30 (4): 248–253. doi:10.1152/advan.00069.2005. PMID 17108254. S2CID 19474655.
- ^ a b "Country Profile: Reunion (Department of Reunion)". 13 October 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 October 2007.
- ^ "NRI" (PDF). 21 August 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 April 2010.
- ^ "Reunion | History, Location, Map, Population, & Facts". 13 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2021.
- ^ Peoples of Africa: Réunion-Somalia. Marshall Cavendish. 2001. pp. 412–. ISBN 978-0-7614-7166-0.
- ^ "Ethnologue report (language code:rcf)". Ethnologue.com. 18 December 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 April 2010.
- ^ "NRI" (PDF). 21 August 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 April 2010.
- ^ "La France coloniale". casls.uoregon.edu. 22 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Au rythme de la musique créole à La Réunion". Île de la Réunion Tourisme (ප්‍රංශ බසින්). 25 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Le Curcuma". Île de la Réunion Tourisme (ප්‍රංශ බසින්). 9 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Sauté de porc à l'ananas très facile". Marmiton (ප්‍රංශ බසින්). 16 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Le civet de Tangue, par Pépé do Fé". Clicanoo.re (ප්‍රංශ බසින්). 1 August 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "The Grand Raid: 25 years of madness!". La Réunion. 12 October 2017. 20 August 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 August 2018.
- ^ "Site officiel de la Ligue Réunionnaise d'Athlétisme". 5 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2023.
- ^ "Tableau économique régional de La Réunion, Institut national de la statistique et des études économiques, 2007" (PDF). 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
- ^ "La Villa Déramond Barre". Carte de La Réunion (ප්‍රංශ බසින්). 23 March 2016. 24 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Réunion Island (@visitreunion) • Instagram photos and videos". instagram.com. සම්ප්‍රවේශය 15 April 2018.
- ^ "La Réunion Numérique". 25 June 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "World Economic Outlook Database: October 2021". 23 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2022.
- ^ a b c d e f g "Produits intérieurs bruts régionaux et valeurs ajoutées régionales de 2000 à 2020". INSEE. 13 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2022.
- ^ a b c d "Comptes économiques de La Réunion. Principaux indicateurs de 1996 à 2020 – base 2014". 7 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2022.
- ^ "Insel La Réunion Reisen & Urlaub buchen | Reiseveranstalter Elefant Tours". Elefant Tours. 2 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 August 2020.
- ^ "SEAS-OI, VIGISAT international success Réunion Island acquires an acquisition and processing system for high-resolution satellite images" (ඉංග්‍රීසි බසින්). 27 April 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 April 2016.
- ^ "Surveillance of maritime and terrestrial activities by radar" (ඉංග්‍රීසි බසින්). 3 February 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 3 April 2016.
- ^ "Derniers résultats des comptes définitifs : 1996 à 2017 – base 2014. Activité des branches" (ප්‍රංශ බසින්). INSEE. 2022. 7 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 March 2022.
- ^ "Moins de chômage, plus d'inactivité". INSEE. 30 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 March 2021.
- ^ Célimène, Fred; Legris, André (2011). De l'économie coloniale à l'économie mondialisée – Aspects multiples de la transition (XXe et XXIe siècles). Paris: Publibook. p. 179. ISBN 978-2-7483-7225-0.
- ^ "Quatre Réunionnais sur dix vivent sous le seuil de pauvreté" (ප්‍රංශ බසින්). INSEE. 2017. 20 October 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 March 2018.
- ^ Notes sur La Réunion. Industrie sucrière, commerce, agriculture, immigration », dans Revue maritime et coloniale, avril 1861, p. 350-362
- ^ "Consultation begins on Réunion tram project". International Railway Journal. 27 August 2019. 27 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 August 2019.
- ^ "Éducation prioritaire". 2 July 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 June 2021.
- ^ "Site de l'Université de la Réunion 2020/2021". 30 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 June 2021.
- ^ "Guide tourisme et loisirs, guide pratique". guide-reunion.fr (ප්‍රංශ බසින්). 27 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 July 2021.
- ^ "Saint-Philippe: Le drapeau Lo Mavéli adopté par la mairie". Zinfos 974, l'actualité de l'île de La Réunion (ප්‍රංශ බසින්). 26 September 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 July 2021.