Jump to content

Çenai: Dallime mes rishikimesh

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetër
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 1 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0.9.5
 
(Një rishikim i ndërmjetëm i pashfaqur nga një përdorues tjetër)
Rreshti 11: Rreshti 11:
| image3 = Chennai LabourStatue Closeup.jpg
| image3 = Chennai LabourStatue Closeup.jpg
| image6 = Chennai metro during trail run during night.JPG
| image6 = Chennai metro during trail run during night.JPG
}}|image_caption='''Orar nga lart''': Stacioni qëndror hekurudhor i Çenait; [[Triumfi i Punës]]; [[Plazhi Marina|Marina]]; [[Bashkimi Kathipara|Horizonti i Çenait jugor]]; Ndërtesa Ripon; dhe [[Tempulli Parthasarathy]]|image_map=|pushpin_map=Çenai Indian#Tamil Nadu#Indi#Azi#Tokë|pushpin_mapsize=300|pushpin_label_position=left|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Vendndodhja në zonën metropolitane të Çenait##Vendndodhja në Tamil Nadu##Vendndodhja në Indi##Vendndodhja në Azi##Vendndodhja në Tokë|coordinates={{Wikidatacoord|Q1352|region:IN-TN|display=inline,title}}|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=State|subdivision_type2=[[List of regions of India|Region]]|subdivision_type4=Former name|subdivision_name1=[[Tamil Nadu]]|subdivision_name2=[[Bregu Coromandel|Coromandel]]|subdivision_name4=Madras|established_title=Themeluar më|established_date=1639|area_footnotes=<ref name="mhupa.gov.in">{{cite web |title=Chennai: PhaseII |url=http://mhupa.gov.in/ray/csmc_ppt/7th_csmc_pilotphase_Chennai-PhaseII.pdf |access-date=24 April 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140424080715/http://mhupa.gov.in/ray/csmc_ppt/7th_csmc_pilotphase_Chennai-PhaseII.pdf |archive-date=24 prill 2014}}</ref><ref name="area">{{cite news |title=Chennai Expansion Could Be Tricky, Suggests History |url=https://www.newindianexpress.com/states/tamil-nadu/2015/aug/24/Chennai-Expansion-Could-Be-Tricky-Suggests-History-804135.html |access-date=30 maj 2017 |work=The New Indian Express |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201107160350/https://www.newindianexpress.com/states/tamil-nadu/2015/aug/24/Chennai-Expansion-Could-Be-Tricky-Suggests-History-804135.html |archive-date=7 nëntor 2020}}</ref><ref name="thehindu.com">{{cite web |url=http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |title=About Greater Chennai Corporation |work=Official Website of Greater Chennai Corporation |access-date=25 janar 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150602002913/http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |archive-date=2 qershor 2015 |url-status=dead}}{{Cite web |last=Balasubramanian |first=Harini |title=Chennai Metropolitan Area Set To Get Second-Biggest In India |url=https://www.proptiger.com/guide/post/chennai-metropolitan-area-set-to-expand |access-date=2022-11-13 |website=www.proptiger.com |language=en-in}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chennai Metropolitan Area to become larger by over 1,000 villages |url=https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2022/oct/22/chennai-metropolitan-areato-become-larger-by-over-1000-villages-2510707.html |access-date=2022-11-13 |website=The New Indian Express}}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-10-26 |title=Chennai Metropolitan Authority orders expansion of city; 1225 villages to be added |url=https://indianexpress.com/article/cities/chennai/chennai-city-expansion-new-villages-added-8230199/ |access-date=2022-11-13 |website=The Indian Express |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf |title=Demographia World Urban Areas |publisher=Demographia |year=2022 |pages=21}}</ref>|area_total_km2=426|area_total_sq_mi=459.0755|area_metro_km2=5904|area_metro_sq_mi=2279.547|area_metro_footnotes={{Clear}}(Zona metropolitane e Çenait){{efn|name=CMA}}|elevation_m=7|elevation_ft=23|population_total=12,395,000|population_as_of=2022|population_density_km2=auto|population_footnotes=<ref name="Greater Chennai Corporation unveiled"/><ref>{{cite web |url=http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |title=About Greater Chennai Corporation |website=Official Website of Greater Chennai Corporation |access-date=27 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150602002913/http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |archive-date=2 qershor 2015 |url-status=dead}}</ref>|population_metro=8,653,521<br />8,917,749 (Extended UA)<ref name="extended UA 2011">{{cite web |title=India Stats: Million plus cities in India as per Census 2011 |url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3 |website=Press Information Bureau, Mumbai |publisher=National Informatics Centre |access-date=20 gusht 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3 |archive-date=30 qershor 2015 |url-status=dead}}</ref>|population_metro_footnotes=<ref name="UA_2011">{{cite web |title=Tamil Nādu (India): State, Major Agglomerations & Cities – Population Statistics in Maps and Charts |url=http://www.citypopulation.de/India-TamilNadu.html |publisher=City population.de |access-date=13 tetor 2015}}</ref>|population_rank=6-ti|population_blank1_title=Renditja e popullsisë metropolitane|population_blank1=4-ti|population_demonym=Çenait<br>Çenaikaran (mashkull), Çenaikari (Femër)|demographics_type1=Gjuhët|demographics1_title1=Vendase|timezone1=[[Koha standarde indiane]]|utc_offset1=+05:30|postal_code_type=Numri i indeksit postar|postal_code=600xxx|area_code=+91-44|registration_plate=TN-01 to TN-14, TN-18, TN-22, TN-85|blank_name_sec1=PBB (PF)|blank_info_sec1=78.6-86 bilionë<ref>{{Cite web |title=Chennai - C40 Cities |website=c40.org |url=https://www.c40.org/cities/chennai/ |access-date=2023-07-25}}</ref><ref>{{Cite web |title=Richest Cities Of India |work=businessworld.in / Brookings |url=https://www.businessworld.in/article/Richest-Cities-Of-India/28-06-2017-121011/ |access-date=23 mars 2022}}</ref><ref name="pricewater">{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562|title=Global city GDP rankings 2008-2025|publisher=[[Pricewaterhouse Coopers|PwC]]|access-date=16 dhjetor 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20110504031739/https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562|archive-date=4 maj 2011}}</ref><ref name="McKinsey">{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025|title=The Most Dynamic Cities of 2025|publisher=Foreign Policy|access-date=24 August 2012|archive-date=28 gusht 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120828041241/http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025|url-status=dead}}</ref>|website={{URL|http://www.chennaicorporation.gov.in/|Chennai Corporation}}|footnotes={{Notelist}}|demographics1_title2=Zyrtare|demographics1_title3=Minority|demographics1_info1=|demographics1_info2=[[Gjuha tamile|Tamil]]|demographics1_info3=|pushpin_label=Çenai|official_name=}}
}}|image_caption='''Orar nga lart''': Stacioni qëndror hekurudhor i Çenait; [[Triumfi i Punës]]; [[Plazhi Marina|Marina]]; [[Bashkimi Kathipara|Horizonti i Çenait jugor]]; Ndërtesa Ripon; dhe [[Tempulli Parthasarathy]]|image_map=|pushpin_map=Çenai Indian#Tamil Nadu#Indi#Azi#Tokë|pushpin_mapsize=300|pushpin_label_position=left|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Vendndodhja në zonën metropolitane të Çenait##Vendndodhja në Tamil Nadu##Vendndodhja në Indi##Vendndodhja në Azi##Vendndodhja në Tokë|coordinates={{Wikidatacoord|Q1352|region:IN-TN|display=inline,title}}|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=State|subdivision_type2=[[List of regions of India|Region]]|subdivision_type4=Former name|subdivision_name1=[[Tamil Nadu]]|subdivision_name2=[[Bregu Coromandel|Coromandel]]|subdivision_name4=Madras|established_title=Themeluar më|established_date=1639|area_footnotes=<ref name="mhupa.gov.in">{{cite web |title=Chennai: PhaseII |url=http://mhupa.gov.in/ray/csmc_ppt/7th_csmc_pilotphase_Chennai-PhaseII.pdf |access-date=24 prill 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140424080715/http://mhupa.gov.in/ray/csmc_ppt/7th_csmc_pilotphase_Chennai-PhaseII.pdf |archive-date=24 prill 2014}}</ref><ref name="area">{{cite news |title=Chennai Expansion Could Be Tricky, Suggests History |url=https://www.newindianexpress.com/states/tamil-nadu/2015/aug/24/Chennai-Expansion-Could-Be-Tricky-Suggests-History-804135.html |access-date=30 maj 2017 |work=The New Indian Express |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201107160350/https://www.newindianexpress.com/states/tamil-nadu/2015/aug/24/Chennai-Expansion-Could-Be-Tricky-Suggests-History-804135.html |archive-date=7 nëntor 2020}}</ref><ref name="thehindu.com">{{cite web |url=http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |title=About Greater Chennai Corporation |work=Official Website of Greater Chennai Corporation |access-date=25 janar 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150602002913/http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |archive-date=2 qershor 2015 |url-status=dead}}{{Cite web |last=Balasubramanian |first=Harini |title=Chennai Metropolitan Area Set To Get Second-Biggest In India |url=https://www.proptiger.com/guide/post/chennai-metropolitan-area-set-to-expand |access-date=2022-11-13 |website=www.proptiger.com |language=en-in}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chennai Metropolitan Area to become larger by over 1,000 villages |url=https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2022/oct/22/chennai-metropolitan-areato-become-larger-by-over-1000-villages-2510707.html |access-date=2022-11-13 |website=The New Indian Express}}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-10-26 |title=Chennai Metropolitan Authority orders expansion of city; 1225 villages to be added |url=https://indianexpress.com/article/cities/chennai/chennai-city-expansion-new-villages-added-8230199/ |access-date=2022-11-13 |website=The Indian Express |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf |title=Demographia World Urban Areas |publisher=Demographia |year=2022 |pages=21}}</ref>|area_total_km2=426|area_total_sq_mi=459.0755|area_metro_km2=5904|area_metro_sq_mi=2279.547|area_metro_footnotes={{Clear}}(Zona metropolitane e Çenait){{efn|name=CMA}}|elevation_m=7|elevation_ft=23|population_total=12,395,000|population_as_of=2022|population_density_km2=auto|population_footnotes=<ref name="Greater Chennai Corporation unveiled"/><ref>{{cite web |url=http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |title=About Greater Chennai Corporation |website=Official Website of Greater Chennai Corporation |access-date=27 qershor 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150602002913/http://www.chennaicorporation.gov.in/about-chennai-corporation/aboutCOC.htm |archive-date=2 qershor 2015 |url-status=dead}}</ref>|population_metro=8,653,521<br />8,917,749 (Extended UA)<ref name="extended UA 2011">{{cite web |title=India Stats: Million plus cities in India as per Census 2011 |url=http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3 |website=Press Information Bureau, Mumbai |publisher=National Informatics Centre |access-date=20 gusht 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150630112755/http://pibmumbai.gov.in/scripts/detail.asp?releaseId=E2011IS3 |archive-date=30 qershor 2015 |url-status=dead}}</ref>|population_metro_footnotes=<ref name="UA_2011">{{cite web |title=Tamil Nādu (India): State, Major Agglomerations & Cities – Population Statistics in Maps and Charts |url=http://www.citypopulation.de/India-TamilNadu.html |publisher=City population.de |access-date=13 tetor 2015}}</ref>|population_rank=6-ti|population_blank1_title=Renditja e popullsisë metropolitane|population_blank1=4-ti|population_demonym=Çenait<br>Çenaikaran (mashkull), Çenaikari (Femër)|demographics_type1=Gjuhët|demographics1_title1=Vendase|timezone1=[[Koha standarde indiane]]|utc_offset1=+05:30|postal_code_type=Numri i indeksit postar|postal_code=600xxx|area_code=+91-44|registration_plate=TN-01 to TN-14, TN-18, TN-22, TN-85|blank_name_sec1=PBB (PF)|blank_info_sec1=78.6-86 bilionë<ref>{{Cite web |title=Chennai - C40 Cities |website=c40.org |url=https://www.c40.org/cities/chennai/ |access-date=2023-07-25}}</ref><ref>{{Cite web |title=Richest Cities Of India |work=businessworld.in / Brookings |url=https://www.businessworld.in/article/Richest-Cities-Of-India/28-06-2017-121011/ |access-date=23 mars 2022}}</ref><ref name="pricewater">{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562|title=Global city GDP rankings 2008-2025|publisher=[[Pricewaterhouse Coopers|PwC]]|access-date=16 dhjetor 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20110504031739/https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562|archive-date=4 maj 2011}}</ref><ref name="McKinsey">{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025|title=The Most Dynamic Cities of 2025|publisher=Foreign Policy|access-date=24 gusht 2012|archive-date=28 gusht 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120828041241/http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025|url-status=dead}}</ref>|website={{URL|http://www.chennaicorporation.gov.in/|Chennai Corporation}}|footnotes={{Notelist}}|demographics1_title2=Zyrtare|demographics1_title3=Minority|demographics1_info1=|demographics1_info2=[[Gjuha tamile|Tamil]]|demographics1_info3=|pushpin_label=Çenai|official_name=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
Rreshti 19: Rreshti 19:
Historikisht, Çenai dhe rrethinat ishin pjesë e mbretërive [[Dinastia Chola|Çola]], [[Dinastia Pandya|Pandja]], [[Dinastia Pallava|Pallava]] dhe [[Perandoria Vijayanagara|Vixhajanagara]] për shumë shekuj. Toka bregdetare, e cila atëherë përmbante fshatin e peshkimit '''Madrasapattinam''', u ble nga Kompania Britanike e Indisë Lindore nga sundimtari najak Damarla Çenapa Najaka, në shekullin e 17-të. Garnizoni britanik themeloi qytetin [[Kolonializmi|dhe]] portin e [[Presidenca e Madrasit|Madrasit]] dhe ndërtoi Fortesën e Shën Gjergjit në [[Nënkontinenti indian|nënkontinentin Indian]] . Pasi India fitoi pavarësinë e saj në 1947, Madrasi vazhdoi si kryeqyteti i shtetit të Madrasit dhe Tamil Nadusë së sotëm. Qyteti u riemërua zyrtarisht si Çenai në 1996.
Historikisht, Çenai dhe rrethinat ishin pjesë e mbretërive [[Dinastia Chola|Çola]], [[Dinastia Pandya|Pandja]], [[Dinastia Pallava|Pallava]] dhe [[Perandoria Vijayanagara|Vixhajanagara]] për shumë shekuj. Toka bregdetare, e cila atëherë përmbante fshatin e peshkimit '''Madrasapattinam''', u ble nga Kompania Britanike e Indisë Lindore nga sundimtari najak Damarla Çenapa Najaka, në shekullin e 17-të. Garnizoni britanik themeloi qytetin [[Kolonializmi|dhe]] portin e [[Presidenca e Madrasit|Madrasit]] dhe ndërtoi Fortesën e Shën Gjergjit në [[Nënkontinenti indian|nënkontinentin Indian]] . Pasi India fitoi pavarësinë e saj në 1947, Madrasi vazhdoi si kryeqyteti i shtetit të Madrasit dhe Tamil Nadusë së sotëm. Qyteti u riemërua zyrtarisht si Çenai në 1996.


Qyteti është një nga ekonomitë më të mëdha metropolitane të Indisë dhe porta tradicionale dhe de facto e Indisë Jugore, <ref name="OT_ScorchingHot">{{Cite web |last=Mohan |first=Vishnu |date=5 tetor 2020 |title=Scorching hot during summer and unbelievably crowded, the modern city of Chennai dipped in traditions from its Madras days never fails to surprise a traveller |url=https://www.outlookindia.com/outlooktraveller/explore/story/70874/things-to-do-in-chennai |access-date=31 dhjetor 2021 |website= |publisher=Outlook Traveller }}</ref> <ref name="OI_TourismDay2018">{{Cite news |last=Vikas |first=S. V. |date=27 September 2018 |title=World Tourism Day 2018: Significance, theme and why it is observed |language= |work=One India |location=New Delhi |url=https://www.oneindia.com/india/world-tourism-day-2018-significance-theme-why-it-is-observed-2783487.html |access-date=27 shtator 2018}}</ref> <ref name="National_Unwrapped">{{Cite news |last=Grover |first=Amar |date=17 shtator 2019 |title=Chennai unwrapped: Why the city is the great international gateway to South India |language= |work=The National |location=Chennai |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/travel/chennai-unwrapped-why-the-city-is-the-great-international-gateway-to-south-india-1.911568 |access-date=31 dhjetor 2021}}</ref> <ref name="OI_Turns375">{{Cite news |last=Sharma |first=Reetu |date=23 gusht 2014 |title=Chennai turns 375: Things you should know about 'Gateway to South India' |language= |work=One India |location=Chennai |url=https://www.oneindia.com/feature/chennai-turns-375-years-old-things-you-should-know-1507481.html |access-date=20 mars 2021}}</ref> Çenai është ndër qytetet indiane më të vizituara nga të huajt. Ai u rendit qyteti i 43-të më i vizituari në botë në 2015 dhe i 36-ti në 2019. <ref name="Che">{{Cite web |last=Bremner |first=Caroline |title=Top 100 City Destinations Ranking |url=http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/2017%20Top%20100%20Cities%20Destinations%20Final%20Report.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191223093124/http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/2017%20Top%20100%20Cities%20Destinations%20Final%20Report.pdf |archive-date=23 dhjetor 2019 |access-date=9 gusht 2016 |website=Euromonitor International}}</ref> <ref>{{Cite web |last=Yasmeen |first=Rabia |title=Top 100 city destinations |url=http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/wpTop100Cities19.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224065335/http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/wpTop100Cities19.pdf |archive-date=24 shkurt 2021 |publisher=Euromonitor International}}</ref> ''Anketa e Cilësisë së Jetesës'' e vlerëson atë si qytetin më të sigurt të Indisë. <ref>{{Cite news |last=Lakshmi |first=K. |date=25 shkurt 2016 |title=Chennai rated the safest city in India |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/chennai-rated-the-safest-city-in-india/article8277935.ece |url-status=live |access-date=19 prill 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108102249/https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/chennai-rated-the-safest-city-in-india/article8277935.ece |archive-date=8 nëntor 2020}}</ref> Çenai tërheq 45 për qind të [[Turizmi shëndetësor|turistëve shëndetësorë]] që vizitojnë Indinë dhe 30 deri në 40 për qind të turistëve shëndetësorë vendas. <ref>{{Cite web |title=Chennai – India's Health Capital |url=http://www.indiahealthvisit.com/chennai-health-capital.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210818222035/http://www.indiahealthvisit.com/chennai-health-capital.htm |archive-date=18 gusht 2021 |access-date=1 shtator 2012 |publisher=India Health Visit}}</ref> Si i tillë, ai quhet "kryeqyteti shëndetësor i Indisë". <ref>{{Cite news |title=The quality of air you breathe in Chennai is worse than in Delhi |work=[[The Hindu]] |url=https://www.thehindu.com/news/national/the-quality-of-air-you-breathe-in-chennai-is-worse-than-in-delhi/article7422559.ece |url-status=live |access-date=15 korrik 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108142813/https://www.thehindu.com/news/national/the-quality-of-air-you-breathe-in-chennai-is-worse-than-in-delhi/article7422559.ece |archive-date=8 nëntor 2020}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Ramakrishnan |first=Deepa H. |date=19 qershor 2019 |title=Chennai's air quality takes a turn for the worse |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/air-quality-takes-a-turn-for-the-worse-nungambakkam-sees-pm10-levels-touch-a-maximum-of-173-microgramscubic-metre-in-2018-19/article28068120.ece |url-status=live |access-date=17 gusht 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225142608/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/air-quality-takes-a-turn-for-the-worse-nungambakkam-sees-pm10-levels-touch-a-maximum-of-173-microgramscubic-metre-in-2018-19/article28068120.ece |archive-date=25 shkurt 2021 |issn=0971-751X}}</ref> Çenai ka ekonominë e pestë më të madhe urbane, <ref name="gdp"></ref> dhe kishte popullsinë e tretë më të madhe të emigrantëve në Indi. <ref>{{Cite news |date=15 janar 2009 |title=Growing expat community favour cluster {{sic|accom|odation |nolink=y}} |work=The Economic Times |url=https://economictimes.indiatimes.com/realty-trends/growing-expat-community-favour-cluster-accomodation/articleshow/3983788.cms |url-status=live |access-date=29 dhjetor 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180716083916/https://economictimes.indiatimes.com/realty-trends/growing-expat-community-favour-cluster-accomodation/articleshow/3983788.cms |archive-date=16 korrik 2018}}</ref> <ref>{{Cite news |date=shkurt 2013 |title=India – exploring an Asian giant |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/hsbc-new-horizons/india-exploring-an-asian-giant}}</ref>
Qyteti është një nga ekonomitë më të mëdha metropolitane të Indisë dhe porta tradicionale dhe de facto e Indisë Jugore, <ref name="OT_ScorchingHot">{{Cite web |last=Mohan |first=Vishnu |date=5 tetor 2020 |title=Scorching hot during summer and unbelievably crowded, the modern city of Chennai dipped in traditions from its Madras days never fails to surprise a traveller |url=https://www.outlookindia.com/outlooktraveller/explore/story/70874/things-to-do-in-chennai |access-date=31 dhjetor 2021 |publisher=Outlook Traveller }}</ref> <ref name="OI_TourismDay2018">{{Cite news |last=Vikas |first=S. V. |date=27 shtator 2018 |title=World Tourism Day 2018: Significance, theme and why it is observed |work=One India |location=New Delhi |url=https://www.oneindia.com/india/world-tourism-day-2018-significance-theme-why-it-is-observed-2783487.html |access-date=27 shtator 2018}}</ref> <ref name="National_Unwrapped">{{Cite news |last=Grover |first=Amar |date=17 shtator 2019 |title=Chennai unwrapped: Why the city is the great international gateway to South India |work=The National |location=Chennai |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/travel/chennai-unwrapped-why-the-city-is-the-great-international-gateway-to-south-india-1.911568 |access-date=31 dhjetor 2021}}</ref> <ref name="OI_Turns375">{{Cite news |last=Sharma |first=Reetu |date=23 gusht 2014 |title=Chennai turns 375: Things you should know about 'Gateway to South India' |work=One India |location=Chennai |url=https://www.oneindia.com/feature/chennai-turns-375-years-old-things-you-should-know-1507481.html |access-date=20 mars 2021}}</ref> Çenai është ndër qytetet indiane më të vizituara nga të huajt. Ai u rendit qyteti i 43-të më i vizituari në botë në 2015 dhe i 36-ti në 2019. <ref name="Che">{{Cite web |last=Bremner |first=Caroline |title=Top 100 City Destinations Ranking |url=http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/2017%20Top%20100%20Cities%20Destinations%20Final%20Report.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191223093124/http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/2017%20Top%20100%20Cities%20Destinations%20Final%20Report.pdf |archive-date=23 dhjetor 2019 |access-date=9 gusht 2016 |website=Euromonitor International}}</ref> <ref>{{Cite web |last=Yasmeen |first=Rabia |title=Top 100 city destinations |url=http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/wpTop100Cities19.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224065335/http://go.euromonitor.com/rs/805-KOK-719/images/wpTop100Cities19.pdf |archive-date=24 shkurt 2021 |publisher=Euromonitor International}}</ref> ''Anketa e Cilësisë së Jetesës'' e vlerëson atë si qytetin më të sigurt të Indisë. <ref>{{Cite news |last=Lakshmi |first=K. |date=25 shkurt 2016 |title=Chennai rated the safest city in India |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/chennai-rated-the-safest-city-in-india/article8277935.ece |url-status=live |access-date=19 prill 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108102249/https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/chennai-rated-the-safest-city-in-india/article8277935.ece |archive-date=8 nëntor 2020}}</ref> Çenai tërheq 45 për qind të [[Turizmi shëndetësor|turistëve shëndetësorë]] që vizitojnë Indinë dhe 30 deri në 40 për qind të turistëve shëndetësorë vendas. <ref>{{Cite web |title=Chennai – India's Health Capital |url=http://www.indiahealthvisit.com/chennai-health-capital.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210818222035/http://www.indiahealthvisit.com/chennai-health-capital.htm |archive-date=18 gusht 2021 |access-date=1 shtator 2012 |publisher=India Health Visit}}</ref> Si i tillë, ai quhet "kryeqyteti shëndetësor i Indisë". <ref>{{Cite news |title=The quality of air you breathe in Chennai is worse than in Delhi |work=[[The Hindu]] |url=https://www.thehindu.com/news/national/the-quality-of-air-you-breathe-in-chennai-is-worse-than-in-delhi/article7422559.ece |url-status=live |access-date=15 korrik 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108142813/https://www.thehindu.com/news/national/the-quality-of-air-you-breathe-in-chennai-is-worse-than-in-delhi/article7422559.ece |archive-date=8 nëntor 2020}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Ramakrishnan |first=Deepa H. |date=19 qershor 2019 |title=Chennai's air quality takes a turn for the worse |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/air-quality-takes-a-turn-for-the-worse-nungambakkam-sees-pm10-levels-touch-a-maximum-of-173-microgramscubic-metre-in-2018-19/article28068120.ece |url-status=live |access-date=17 gusht 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225142608/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/air-quality-takes-a-turn-for-the-worse-nungambakkam-sees-pm10-levels-touch-a-maximum-of-173-microgramscubic-metre-in-2018-19/article28068120.ece |archive-date=25 shkurt 2021 |issn=0971-751X}}</ref> Çenai ka ekonominë e pestë më të madhe urbane, <ref name="gdp"></ref> dhe kishte popullsinë e tretë më të madhe të emigrantëve në Indi. <ref>{{Cite news |date=15 janar 2009 |title=Growing expat community favour cluster {{sic|accom|odation |nolink=y}} |work=The Economic Times |url=https://economictimes.indiatimes.com/realty-trends/growing-expat-community-favour-cluster-accomodation/articleshow/3983788.cms |url-status=live |access-date=29 dhjetor 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180716083916/https://economictimes.indiatimes.com/realty-trends/growing-expat-community-favour-cluster-accomodation/articleshow/3983788.cms |archive-date=16 korrik 2018}}</ref> <ref>{{Cite news |date=shkurt 2013 |title=India – exploring an Asian giant |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/hsbc-new-horizons/india-exploring-an-asian-giant}}</ref>
[[Skeda:Madras_(Baedeker,_1914).jpg|majtas|parapamje| Harta e Madrasit, {{Rreth|1914}}]]
[[Skeda:Madras_(Baedeker,_1914).jpg|majtas|parapamje| Harta e Madrasit, {{Rreth|1914}}]]
[[Skeda:Chennai_High_Court.jpg|parapamje| Gjykata e Lartë e Madrasit]]
[[Skeda:Chennai_High_Court.jpg|parapamje| Gjykata e Lartë e Madrasit]]


=== Gjuhët ===
=== Gjuhët ===
Tamilët përbëjnë shumicën e popullsisë së Çenait. Anglishtja flitet kryesisht nga punëtorët me jakë të bardhë, <ref>{{Cite book |last=Siddique |first=Zahra |url=https://books.google.com/books?id=kqRLGSCgfLUC&pg=PA30 |title=Ethnicity, Race and Gender in the Labor Market |year=2008 |isbn=978-0-549-50781-9 |page=30}}</ref> shpesh e përzier me tamilen. <ref>{{Cite book |last=Joseph Getter |title=Global Soundtracks: Worlds of Film Music |last2=B.Balasubrahmaniyan |date=29 shtator 2008 |publisher=Wesleyan University Press |isbn=978-0-8195-6882-3 |editor-last=Slobin |editor-first=Mark |page=119 |chapter=Tamil Film Music: Sound and Significance |chapter-url=https://books.google.com/books?id=VQw5Ci7sbasC&pg=PA119}}{{Cite news |date=15 prill 2008 |title=Kannadigas outnumber Malayalis 2:1 in Tamil Nadu |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/kannadigas-outnumber-malayalis-21-in-tamil-nadu/articleshow/2952062.cms |url-status=live |access-date=28 dhjetor 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210131144158/https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Kannadigas-outnumber-Malayalis-21-in-Tamil-Nadu/articleshow/2952062.cms |archive-date=31 janar 2021}}</ref> Në vitin 2001, nga 2,937,000 migrantë (33.8% e popullsisë së tij) në qytet, 61.5% ishin nga pjesë të tjera të shtetit, 33.8% ishin nga pjesa tjetër e Indisë dhe 3.7% ishin nga jashtë vendit. <ref name="masterplan_demography">{{Cite web |title=Demography |url=http://www.cmdachennai.gov.in/Volume1_English_PDF/Vol1_Chapter02_Demography.pdf |access-date=28 dhjetor 2012 |website=Second Master Plan |publisher=Chennai Metropolitan Development Authority}}</ref> Sipas regjistrimit të vitit 2001, numri i folësve të gjuhëve amtare është si më poshtë, [[Gjuha tamile|tamilishtja]] flitet nga 3,424,107 (78,8%), e ndjekur nga [[Gjuha telugu|telugishtja]] me 419,209 (9,7%), [[Gjuha urdu|urdu]] me 180,245 (4,1%), [[Gjuha malajalame|malajalamishtja]] nga 113,828 (2,6%), [[Hindi]] me 104,084 (2,4%), dhe [[Gjuha kanada|Kanada]] me 22,250 (0,5%). <ref>{{Cite web |title=Welcome to Census of India: Census India Library |url=http://www.censusindia.gov.in/DigitalLibrary/MFTableSeries.aspx |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315050316/http://www.censusindia.gov.in/DigitalLibrary/MFTableSeries.aspx |archive-date=15 mars 2016 |access-date=27 prill 2016 |website=www.censusindia.gov.in}}</ref> [[Gjuha koreane|Koreane]], [[Gjuha japoneze|japoneze]], [[Gjuha frënge|frëngjisht]], [[Gjuha Mandarin|mandarin kinezisht]], [[Gjuha ruse|rusisht]], [[Gjuha gjermane|gjermanisht]] dhe [[Gjuha spanjolle|spanjisht]] janë disa nga gjuhët e folura nga 250,000 emigrantët e huaj që banojnë në qytet. <ref>{{Cite news |last=Akundi |first=Sweta |date=18 tetor 2018 |title=K and the city: Why are more and more Chennaiites learning Korean? |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/society/k-and-the-city-why-are-more-and-more-chennaiites-learning-korean/article25256267.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201128030545/https://www.thehindu.com/society/k-and-the-city-why-are-more-and-more-chennaiites-learning-korean/article25256267.ece |archive-date=28 nëntor 2020 |via=www.thehindu.com}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Akundi |first=Sweta |date=25 tetor 2018 |title=How Mandarin has become crucial in Chennai |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/how-mandarin-has-become-crucial-in-chennai/article25321543.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201203115726/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/how-mandarin-has-become-crucial-in-chennai/article25321543.ece |archive-date=3 dhjetor 2020 |via=www.thehindu.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=How many tongues can you speak? |url=https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2018/feb/21/how-many-tongues-can-you-speak-1776354.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201107191558/https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2018/feb/21/how-many-tongues-can-you-speak-1776354.html |archive-date=7 nëntor 2020 |website=The New Indian Express}}</ref> <ref>{{Cite news |date=14 maj 2018 |title=Guten Morgen! Chennaiites signing up for German lessons on the rise &#124; Chennai News – Times of India |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/guten-morgen-chennaiites-signing-up-for-german-lessons-on-the-rise/articleshow/64152188.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201129115236/https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/guten-morgen-chennaiites-signing-up-for-german-lessons-on-the-rise/articleshow/64152188.cms |archive-date=29 nëntor 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |date=25 shtator 2017 |title=Konnichiwa! |url=https://www.thehindubusinessline.com/specials/india-file/konnichiwa/article22157129.ece1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201020210354/https://www.thehindubusinessline.com/specials/india-file/konnichiwa/article22157129.ece1 |archive-date=20 tetor 2020 |website=@businessline}}</ref>
Tamilët përbëjnë shumicën e popullsisë së Çenait. Anglishtja flitet kryesisht nga punëtorët me jakë të bardhë, <ref>{{Cite book |last=Siddique |first=Zahra |url=https://books.google.com/books?id=kqRLGSCgfLUC&pg=PA30 |title=Ethnicity, Race and Gender in the Labor Market |year=2008 |isbn=978-0-549-50781-9 |page=30}}</ref> shpesh e përzier me tamilen. <ref>{{Cite book |last=Joseph Getter |title=Global Soundtracks: Worlds of Film Music |last2=B.Balasubrahmaniyan |date=29 shtator 2008 |publisher=Wesleyan University Press |isbn=978-0-8195-6882-3 |editor-last=Slobin |editor-first=Mark |page=119 |chapter=Tamil Film Music: Sound and Significance |chapter-url=https://books.google.com/books?id=VQw5Ci7sbasC&pg=PA119}}{{Cite news |date=15 prill 2008 |title=Kannadigas outnumber Malayalis 2:1 in Tamil Nadu |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/kannadigas-outnumber-malayalis-21-in-tamil-nadu/articleshow/2952062.cms |url-status=live |access-date=28 dhjetor 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210131144158/https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Kannadigas-outnumber-Malayalis-21-in-Tamil-Nadu/articleshow/2952062.cms |archive-date=31 janar 2021}}</ref> Në vitin 2001, nga 2,937,000 migrantë (33.8% e popullsisë së tij) në qytet, 61.5% ishin nga pjesë të tjera të shtetit, 33.8% ishin nga pjesa tjetër e Indisë dhe 3.7% ishin nga jashtë vendit. <ref name="masterplan_demography">{{Cite web |title=Demography |url=http://www.cmdachennai.gov.in/Volume1_English_PDF/Vol1_Chapter02_Demography.pdf |access-date=28 dhjetor 2012 |website=Second Master Plan |publisher=Chennai Metropolitan Development Authority |archive-date=28 shkurt 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200228081642/http://www.cmdachennai.gov.in/Volume1_English_PDF/Vol1_Chapter02_Demography.pdf |url-status=dead }}</ref> Sipas regjistrimit të vitit 2001, numri i folësve të gjuhëve amtare është si më poshtë, [[Gjuha tamile|tamilishtja]] flitet nga 3,424,107 (78,8%), e ndjekur nga [[Gjuha telugu|telugishtja]] me 419,209 (9,7%), [[Gjuha urdu|urdu]] me 180,245 (4,1%), [[Gjuha malajalame|malajalamishtja]] nga 113,828 (2,6%), [[Hindi]] me 104,084 (2,4%), dhe [[Gjuha kanada|Kanada]] me 22,250 (0,5%). <ref>{{Cite web |title=Welcome to Census of India: Census India Library |url=http://www.censusindia.gov.in/DigitalLibrary/MFTableSeries.aspx |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315050316/http://www.censusindia.gov.in/DigitalLibrary/MFTableSeries.aspx |archive-date=15 mars 2016 |access-date=27 prill 2016 |website=www.censusindia.gov.in}}</ref> [[Gjuha koreane|Koreane]], [[Gjuha japoneze|japoneze]], [[Gjuha frënge|frëngjisht]], [[Gjuha Mandarin|mandarin kinezisht]], [[Gjuha ruse|rusisht]], [[Gjuha gjermane|gjermanisht]] dhe [[Gjuha spanjolle|spanjisht]] janë disa nga gjuhët e folura nga 250,000 emigrantët e huaj që banojnë në qytet. <ref>{{Cite news |last=Akundi |first=Sweta |date=18 tetor 2018 |title=K and the city: Why are more and more Chennaiites learning Korean? |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/society/k-and-the-city-why-are-more-and-more-chennaiites-learning-korean/article25256267.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201128030545/https://www.thehindu.com/society/k-and-the-city-why-are-more-and-more-chennaiites-learning-korean/article25256267.ece |archive-date=28 nëntor 2020 |via=www.thehindu.com}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Akundi |first=Sweta |date=25 tetor 2018 |title=How Mandarin has become crucial in Chennai |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/how-mandarin-has-become-crucial-in-chennai/article25321543.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201203115726/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/how-mandarin-has-become-crucial-in-chennai/article25321543.ece |archive-date=3 dhjetor 2020 |via=www.thehindu.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=How many tongues can you speak? |url=https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2018/feb/21/how-many-tongues-can-you-speak-1776354.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201107191558/https://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2018/feb/21/how-many-tongues-can-you-speak-1776354.html |archive-date=7 nëntor 2020 |website=The New Indian Express}}</ref> <ref>{{Cite news |date=14 maj 2018 |title=Guten Morgen! Chennaiites signing up for German lessons on the rise &#124; Chennai News – Times of India |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/guten-morgen-chennaiites-signing-up-for-german-lessons-on-the-rise/articleshow/64152188.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201129115236/https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/guten-morgen-chennaiites-signing-up-for-german-lessons-on-the-rise/articleshow/64152188.cms |archive-date=29 nëntor 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |date=25 shtator 2017 |title=Konnichiwa! |url=https://www.thehindubusinessline.com/specials/india-file/konnichiwa/article22157129.ece1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201020210354/https://www.thehindubusinessline.com/specials/india-file/konnichiwa/article22157129.ece1 |archive-date=20 tetor 2020 |website=@businessline}}</ref>


=== Feja dhe përkatësia etnike ===
=== Feja dhe përkatësia etnike ===

Versioni aktual i datës 17 qershor 2024 02:53

Çenai
Cennaī
Madras
Megaqytet
Orar nga lart: Stacioni qëndror hekurudhor i Çenait; Triumfi i Punës; Marina; Horizonti i Çenait jugor; Ndërtesa Ripon; dhe Tempulli Parthasarathy
Nofka(t): 
Porta në Indinë e Jugut,[1][2][3][4] Detroit of India,[5][6][7][8] Healthcare Capital of India [9][10][11]
Çenai is located in Earth
Çenai (Earth)
Koordinatat: Lua error te package.lua te rreshti 80: module 'Module:ISO 3166/data/IN' not found.
Country India
StateTamil Nadu
RegionCoromandel
Former nameMadras
Themeluar më1639
Sipërfaqja
[12][13][14][15][16][17]
 • Megaqytet426 km2 (459,0755 sq mi)
 • Metro
(Zona metropolitane e Çenait)[a]
5.904 km2 (2.279,547 sq mi)
Lartësia mbidetare
7 m (23 ft)
Popullsia
 (2022)[19][20]
 • Megaqytet12.395.000
 • Vendi6-ti
 • Dendësia0.029/km2 (0/sq mi)
 • Metro
[21]
8.653.521
8.917.749 (Extended UA)[18]
 • Renditja e popullsisë metropolitane
4-ti
Emri i banorëveÇenait
Çenaikaran (mashkull), Çenaikari (Femër)
Gjuhët
 • ZyrtareTamil
Zona kohoreUTC+05:30 (Koha standarde indiane)
Numri i indeksit postar
600xxx
Prefiksi+91-44
TargatTN-01 to TN-14, TN-18, TN-22, TN-85
PBB (PF)78.6-86 bilionë[22][23][24][25]
Faqja zyrtareChennai Corporation
  1. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura CMA

Chennai ( shqip: Çenai, IAST : Cennaī ), i njohur më parë si Madras, [a] është kryeqyteti i Tamil Nadusë, shteti më jugor i Indisë . Është qyteti primat i shtetit si për nga sipërfaqja ashtu edhe nga popullsia dhe ndodhet në bregun Coromandel të Gjirit të Bengalit . Sipas regjistrimit indian të vitit 2011, Çenai është qyteti i gjashtë më i populluar në Indi dhe formon aglomeracionin e katërt urban më të populluar. E inkorporuar në 1866, Korporata e Çenait të Madh është korporata më e vjetër komunale e Indisë dhe e dyta më e vjetër në botë pas Londrës .

Historikisht, Çenai dhe rrethinat ishin pjesë e mbretërive Çola, Pandja, Pallava dhe Vixhajanagara për shumë shekuj. Toka bregdetare, e cila atëherë përmbante fshatin e peshkimit Madrasapattinam, u ble nga Kompania Britanike e Indisë Lindore nga sundimtari najak Damarla Çenapa Najaka, në shekullin e 17-të. Garnizoni britanik themeloi qytetin dhe portin e Madrasit dhe ndërtoi Fortesën e Shën Gjergjit në nënkontinentin Indian . Pasi India fitoi pavarësinë e saj në 1947, Madrasi vazhdoi si kryeqyteti i shtetit të Madrasit dhe Tamil Nadusë së sotëm. Qyteti u riemërua zyrtarisht si Çenai në 1996.

Qyteti është një nga ekonomitë më të mëdha metropolitane të Indisë dhe porta tradicionale dhe de facto e Indisë Jugore, [1] [2] [3] [4] Çenai është ndër qytetet indiane më të vizituara nga të huajt. Ai u rendit qyteti i 43-të më i vizituari në botë në 2015 dhe i 36-ti në 2019. [27] [28] Anketa e Cilësisë së Jetesës e vlerëson atë si qytetin më të sigurt të Indisë. [29] Çenai tërheq 45 për qind të turistëve shëndetësorë që vizitojnë Indinë dhe 30 deri në 40 për qind të turistëve shëndetësorë vendas. [30] Si i tillë, ai quhet "kryeqyteti shëndetësor i Indisë". [31] [32] Çenai ka ekonominë e pestë më të madhe urbane, [33] dhe kishte popullsinë e tretë më të madhe të emigrantëve në Indi. [34] [35]

Harta e Madrasit, rr. 1914
Gjykata e Lartë e Madrasit

Gjuhët

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Tamilët përbëjnë shumicën e popullsisë së Çenait. Anglishtja flitet kryesisht nga punëtorët me jakë të bardhë, [36] shpesh e përzier me tamilen. [37] Në vitin 2001, nga 2,937,000 migrantë (33.8% e popullsisë së tij) në qytet, 61.5% ishin nga pjesë të tjera të shtetit, 33.8% ishin nga pjesa tjetër e Indisë dhe 3.7% ishin nga jashtë vendit. [38] Sipas regjistrimit të vitit 2001, numri i folësve të gjuhëve amtare është si më poshtë, tamilishtja flitet nga 3,424,107 (78,8%), e ndjekur nga telugishtja me 419,209 (9,7%), urdu me 180,245 (4,1%), malajalamishtja nga 113,828 (2,6%), Hindi me 104,084 (2,4%), dhe Kanada me 22,250 (0,5%). [39] Koreane, japoneze, frëngjisht, mandarin kinezisht, rusisht, gjermanisht dhe spanjisht janë disa nga gjuhët e folura nga 250,000 emigrantët e huaj që banojnë në qytet. [40] [41] [42] [43] [44]

Feja dhe përkatësia etnike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Fetë në Çenai (2011)[45]
Feja Përqindja
Hinduizmi
 
 80.73%
Islami
 
 9.45%
Krishtërimi
 
 7.72%
Xhainizmi
 
 1.11%
Të tjerë
 
 0.99%
Tempulli Kapaleeshwarar, një faltore hindu në lagjen Mylapore
Bazilika Santhome, një katedrale e krishterë gjithashtu në Mylapore
Xhamia e Madhe Triplicane, një xhami e shquar në Çenai
  1. ^ a b Mohan, Vishnu (5 tetor 2020). "Scorching hot during summer and unbelievably crowded, the modern city of Chennai dipped in traditions from its Madras days never fails to surprise a traveller". Outlook Traveller. Marrë më 31 dhjetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b Vikas, S. V. (27 shtator 2018). "World Tourism Day 2018: Significance, theme and why it is observed". One India. New Delhi. Marrë më 27 shtator 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b Grover, Amar (17 shtator 2019). "Chennai unwrapped: Why the city is the great international gateway to South India". The National. Chennai. Marrë më 31 dhjetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b Sharma, Reetu (23 gusht 2014). "Chennai turns 375: Things you should know about 'Gateway to South India'". One India. Chennai. Marrë më 20 mars 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura USDept1997
  6. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Devonshire
  7. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura USITC
  8. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura EcoNews
  9. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura CityGetsMostForeignTourists
  10. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Health capital
  11. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Hamid2012
  12. ^ "Chennai: PhaseII" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 24 prill 2014. Marrë më 24 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "Chennai Expansion Could Be Tricky, Suggests History". The New Indian Express. Arkivuar nga origjinali më 7 nëntor 2020. Marrë më 30 maj 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "About Greater Chennai Corporation". Official Website of Greater Chennai Corporation. Arkivuar nga origjinali më 2 qershor 2015. Marrë më 25 janar 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Balasubramanian, Harini. "Chennai Metropolitan Area Set To Get Second-Biggest In India". www.proptiger.com (në Indian English). Marrë më 2022-11-13.
  15. ^ "Chennai Metropolitan Area to become larger by over 1,000 villages". The New Indian Express. Marrë më 2022-11-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Chennai Metropolitan Authority orders expansion of city; 1225 villages to be added". The Indian Express (në anglisht). 2022-10-26. Marrë më 2022-11-13.
  17. ^ Demographia World Urban Areas (PDF). Demographia. 2022. fq. 21. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "India Stats: Million plus cities in India as per Census 2011". Press Information Bureau, Mumbai. National Informatics Centre. Arkivuar nga origjinali më 30 qershor 2015. Marrë më 20 gusht 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Greater Chennai Corporation unveiled
  20. ^ "About Greater Chennai Corporation". Official Website of Greater Chennai Corporation. Arkivuar nga origjinali më 2 qershor 2015. Marrë më 27 qershor 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Tamil Nādu (India): State, Major Agglomerations & Cities – Population Statistics in Maps and Charts". City population.de. Marrë më 13 tetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Chennai - C40 Cities". c40.org. Marrë më 2023-07-25. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ "Richest Cities Of India". businessworld.in / Brookings. Marrë më 23 mars 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Global city GDP rankings 2008-2025". PwC. Arkivuar nga origjinali më 4 maj 2011. Marrë më 16 dhjetor 2009. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ "The Most Dynamic Cities of 2025". Foreign Policy. Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2012. Marrë më 24 gusht 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Jones, Daniel (2003) [1917], Peter Roach; James Hartmann; Jane Setter (red.), English Pronouncing Dictionary, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 3-12-539683-2 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Bremner, Caroline. "Top 100 City Destinations Ranking" (PDF). Euromonitor International. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 23 dhjetor 2019. Marrë më 9 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Yasmeen, Rabia. "Top 100 city destinations" (PDF). Euromonitor International. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 24 shkurt 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Lakshmi, K. (25 shkurt 2016). "Chennai rated the safest city in India". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 8 nëntor 2020. Marrë më 19 prill 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "Chennai – India's Health Capital". India Health Visit. Arkivuar nga origjinali më 18 gusht 2021. Marrë më 1 shtator 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ "The quality of air you breathe in Chennai is worse than in Delhi". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 8 nëntor 2020. Marrë më 15 korrik 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Ramakrishnan, Deepa H. (19 qershor 2019). "Chennai's air quality takes a turn for the worse". The Hindu (në Indian English). ISSN 0971-751X. Arkivuar nga origjinali më 25 shkurt 2021. Marrë më 17 gusht 2019.
  33. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura gdp
  34. ^ "Growing expat community favour cluster accomodation [sic]". The Economic Times. 15 janar 2009. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2018. Marrë më 29 dhjetor 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ "India – exploring an Asian giant". The Guardian. shkurt 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ Siddique, Zahra (2008). Ethnicity, Race and Gender in the Labor Market. fq. 30. ISBN 978-0-549-50781-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  37. ^ Joseph Getter; B.Balasubrahmaniyan (29 shtator 2008). "Tamil Film Music: Sound and Significance". përmbledhur nga Slobin, Mark (red.). Global Soundtracks: Worlds of Film Music. Wesleyan University Press. fq. 119. ISBN 978-0-8195-6882-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)"Kannadigas outnumber Malayalis 2:1 in Tamil Nadu". The Times of India. 15 prill 2008. Arkivuar nga origjinali më 31 janar 2021. Marrë më 28 dhjetor 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ "Demography" (PDF). Second Master Plan. Chennai Metropolitan Development Authority. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 shkurt 2020. Marrë më 28 dhjetor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ "Welcome to Census of India: Census India Library". www.censusindia.gov.in. Arkivuar nga origjinali më 15 mars 2016. Marrë më 27 prill 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ Akundi, Sweta (18 tetor 2018). "K and the city: Why are more and more Chennaiites learning Korean?". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 28 nëntor 2020 – nëpërmjet www.thehindu.com. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ Akundi, Sweta (25 tetor 2018). "How Mandarin has become crucial in Chennai". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 3 dhjetor 2020 – nëpërmjet www.thehindu.com. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ "How many tongues can you speak?". The New Indian Express. Arkivuar nga origjinali më 7 nëntor 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ "Guten Morgen! Chennaiites signing up for German lessons on the rise | Chennai News – Times of India". The Times of India. 14 maj 2018. Arkivuar nga origjinali më 29 nëntor 2020. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ "Konnichiwa!". @businessline. 25 shtator 2017. Arkivuar nga origjinali më 20 tetor 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura religion2011


Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Çenai&oldid=2670414"