Iliri

Iliri (greqishtja e lashtë: Ἰλλυριός, Illyriós) është i biri i Kadmit dhe Harmonisë, të cilët përfundimisht udhëhoqën Ilirinë dhe u bënë paraardhësit e Ilirëve. ^[1] Iliri (Illyrius / Illyriós / Illyri) është një emër i njohur në histori të ndryshme të gjetura në mitologjinë greke dhe mitologjinë ilire.

Etimologjia

Në mitologjinë ilire dhe greke, emri i Ilirisë është etiologjikisht i lidhur me Ilirin, të birin e Kadmit dhe Harmonisë, i cili përfundimisht arriti ti bashkojë fiset ilire dhe udhëhoqi Ilirinë duke u bërë paraardhësi më i njohur i të gjithë ilirëve. ^[2] Një version i mëvonshëm i mitit identifikon Polifemin dhe Galatean si prindër të Keltit, Galit dhe Ilirit. ^[3]

Shkrimtarët e lashtë grekë përdorën emrin "Ilir" për të përshkruar popujt midis Liburnëve dhe Epirit. ^[4] Në shekulli IV pes. shkrimtarët grekë i ndanë qartë njerëzit përgjatë bregut të Adriatikut nga ilirët, dhe vetëm në shekullin I të erës sonë "Iliria" u përdor si një term i përgjithshëm për të gjithë popujt përtej Adriatikut. ^[5] Shkrimtarët antikë gjithashtu folën për "ilirët në kuptimin e ngushtë të fjalës"; Pomponius Mela (43 pas Krishtit) sipas të cilit ilirët në kuptimin striktë (stricto sensu) jetonin në veri të Taulantëve dhe Enkelejve, në bregun e Adriatikut; ^[6] Plini Plaku përdori shprehjen "ilirët e quajtur siç duhet" ^[7] ( Illyrii proprii/proprie dicti) për një popull të vogël në jug të Epidaurum, ^[8] ose midis Epidaurumit (tani Cavtat) dhe Lissus (tani Lezhë). ^[6] Në periudhën romake, Illyricum, një term që nënkuptonte një rajon më të gjerë se Iliria, u përdor për zonën midis Adriatikut dhe Danubit. ^[9] ^[10]

Origjina e Ilirit, babait të popullit Ilir

Iliri (Illyria -us ose ós)

Kadmi dhe Harmonia kishin këta fëmijë: Semele, Polidori, Autoni, Agave dhe Inoi. Djali i tyre më i vogël ishte Iliri. Sipas mitologjisë greke, Kadmi dhe Harmonia janë paraardhësit e familjes mbretërore ilire dhe tebane. ^[11]

Kadmi dhe Harmonia

Sipas Bibliotekës, Iliri ishte djali më i vogël i Kadmit dhe Harmonisë i cili përfundimisht udhëhoqi Ilirinë dhe u bë paraardhësi i të gjithë popullit ilir. ^[12] Iliri lindi në mënyrë specifike gjatë një ekspedite kundër ilirëve në anën e Enkelejve. ^[13]

Polifemi dhe Galatea

Sipas Luftërave ilire të Apianit, Iliri ishte djali i cikllopit Polifemi dhe gruas së tij Galatea me vëllezërit Kelti dhe Gali. Fëmijët e Polifemit emigruan të gjithë nga Sicilia dhe sunduan mbi popujt e emëruar sipas tyre, Keltët, Ilirët dhe Galët. ^[14] Kjo gjenealogji e veçantë ka shumë të ngjarë të jetë kompozuar nga themeluesit e lashtë grekë të Epidamnit ( Korintasve dhe Korcyranëve) dhe që gjendet në veprën e Apianit. ^[15]

Pasardhësit

Iliri kishte gjashtë djem dhe tre vajza, emrat e të cilëve lidheshin me fise të veçanta ilire: ^[16]

Bijtë

Enkeleu - Encheleus (Εγχελέα) - Enkelejët
Autariati - Autarieus (Αυταριέα) - Autariatët
Dardani - Dardanus (Δάρδανον) - Dardanët
Taulanti - Taulantas (Ταυλαντά) - Taulantët
Perrebi Perrhaebus (Περραιβόν) - Perrebët
Maedi - Maedus (Μαίδον) - Maedët

Vajzat

Partha - Partho (Παρθώ) - Parthinët
Daorsa - Daortho (Δαορθώ) - Daorsët
Dasara - Dassaro (Δασσαρώ) - Dasaretët

Nipërit

Panoni - Pannonius (i biri i Autariatit) - Panonët
Paioni - Paonius - Paionët

Stërnipërit

Skordisku - Scordiscus (i biri i Panonit) - Skordiskët
Triballi - Triballus (i biri i Panonit) - Triballët

Shiko gjithashtu

Literatura

Apollodorus; Hard, Robin (1999). The Library of Greek Mythology (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-283924-1.
Cabanes, Pierre. (1988) Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant J.-C.). Paris: SEDES. Regard sur l’histoire, 65. ISBN 2718138416
Ceka, Neritan. (2013) The Illyrians to the Albanians. Tirana: Migjeni. ISBN 9789928407467
Grimal, Pierre; Maxwell-Hyslop, A. R. (1996). The Dictionary of Classical Mythology (në anglisht). Wiley-Blackwell. ISBN 0-631-20102-5.
Lewis, D. M.; Boardman, John; Hornblower, Simon; Ostwald, M. (1994). The Cambridge Ancient History, Volume 6: The Fourth Century BC (në anglisht). Cambridge University Press.
Wilkes, John J. (1995). The Illyrians (në anglisht). Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19807-5.
Zavalani, Tajar. (2015) History of Albania. Ed. by Robert Elsie, Bejtullah Destani. London: Centre for Albanian Studies. Albanian Studies, ISBN 9781507595671

Referime

^ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230.
^ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230.
^ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 168
^ Wilkes 1969
^ Wilkes 1969
^ ^a ^b Radoslav Katicic (1 janar 1976). Ancient Languages of the Balkans (në serbo-kroatisht). Walter de Gruyter. fq. 158–. ISBN 978-3-11-156887-4.
^ Wilkes 1969
^ Wilkes 1969
^ Wilkes 1969
^ Marjeta Šašel Kos (2005). Appian and Illyricum (në anglisht). Narodni Muzej Slovenije. fq. 231. ISBN 978-961-6169-36-3.
^ Parsons, P.J. (2011). Culture In Pieces: Essays on Ancient Texts in Honour of Peter Parsons (në anglisht). fq. 204. ISBN 9780199292011.
^ Apollodorus & Hard 1999; Grimal & Maxwell-Hyslop 1996.
^ Apollodorus & Hard 1999; Grimal & Maxwell-Hyslop 1996.
^ Appian. The Illyrian Wars.
^ Lewis et al. 1994, p. 423.
^ Wilkes 1995, p. 92.

[1] Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230.

[2] Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230.

[3] Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 168

[4] Wilkes 1969

[5] Wilkes 1969

[Katicic1976-6] Radoslav Katicic (1 janar 1976). Ancient Languages of the Balkans (në serbo-kroatisht). Walter de Gruyter. fq. 158–. ISBN 978-3-11-156887-4.

[7] Wilkes 1969

[8] Wilkes 1969

[9] Wilkes 1969

[Kos2005-10] Marjeta Šašel Kos (2005). Appian and Illyricum (në anglisht). Narodni Muzej Slovenije. fq. 231. ISBN 978-961-6169-36-3.

[11] Parsons, P.J. (2011). Culture In Pieces: Essays on Ancient Texts in Honour of Peter Parsons (në anglisht). fq. 204. ISBN 9780199292011.

[12] Apollodorus & Hard 1999; Grimal & Maxwell-Hyslop 1996.

[13] Apollodorus & Hard 1999; Grimal & Maxwell-Hyslop 1996.

[14] Appian. The Illyrian Wars.

[15] Lewis et al. 1994, p. 423.

[16] Wilkes 1995, p. 92.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]