Venetët

Grupe fisesh të Adriatikut Verior dhe Gadishullit Italian në epokën e hekurit. Venetët janë në ngjyrë kafe.

Venetët (në latinisht gjithashtu Heneti ) ishte një popull indo-evropian që banonte në Italinë verilindore, në një zonë që korrespondonte me rajonin e sotëm të Venetos. Në Itali këto fise të lashta quhen gjithashtu si Paleoveneti për t'i dalluar ata nga banorët e ditëve tona në rajonin e Venetos, të quajtur Veneti në Italisht.

Etnonimi

Sipas Julius Pokorný, etnonimi Venetī (njëjës * Venetos ) rrjedh nga rrënja Proto Indo-Evropiane * wen- 'të përpiqesh, të urosh, të duash'. Siç tregohet nga materiali krahasues, gjuhët gjermanike kishin dy terma me origjinë të ndryshme: gjermanishtja e vjetër e lartë Winida 'Wende' tregon për shprehjen pre-gjermanike * Wenétos, ndërsa Lat. -Germ. Venedi (siç dëshmohet në shkrimet e Tacitit) dhe anglishtja e vjetër Winedas 'Wends' flasin për fiset para-gjermane Wenetós. Me këtë shprehjen e fundit, sipas Tacitit, ishin të njohur edhe Venetët e Adriatikut, e që ishin të lidhur me Vistula Veneti (Sllavët). Fjalët e lidhura etimologjikisht përfshijnë latinishten venus, -eris 'dashuri, pasion, hir'; Sanskrit vanas- 'epsh, gjallëri', vani- 'dëshirë, dashje'; fine në Irlandishtën e Vjetër (<proto-keltike * venjā ) 'lidhje farefisnore, farefis, aleancë, fis, familje'; vinr në Nordishten e Vjetër, wini në Saksonishten e Vjetër, Gjermanishten e Vjetër, wine (mik) në Frizishtën e Vjetër, Anglishten e Vjetër.

Fiset

Disa fise për të cilat fillimisht mendohej se ishin fise antike ilire studimet e mëvonshme treguan se ishin në të vërtetë të lidhura me Venetët ose ishin fise Ilire- Venete. Fiset më të njohura Venete dhe iliro-venete janë: Histrët, Karnët, Katarët, Katalët, Liburnët, Sekusët dhe Venetulanët.

Shih edhe

• Veneto
• Venediku
• Arbëria Venedikase
• Popujt e lashtë të Italisë
• Lista e fiseve antike ilire

Literatura

• Šašel Kos, Marjeta (2019). "Sacred Places and Epichoric Gods in the Southern Alpine Area". përmbledhur nga Christiane, Delplace (red.). Les cultes polythéistes dans l'Adriatique romaine (në frëngjisht). Ausonius Éditions. ISBN 978-2-35613-260-4.
• Polybius - ii.17.4-6, 18.1-3; ii.23.1-3; ii.24.7-8
• Xenophon - Anabasis (Xenophon), (known as Anabasis III in the Loeb Classical Library edition), I.viii.5; V.ii.22, iv.13, v.12, 22, vi.3, 6; VI.i.1, 6, 11, 13, 14, 15.  ISBN 0-674-99101-X
• Bader, Françoise. Le nom des Vénètes et leur expansion. In: Autour de Michel Lejeune. Actes des journées d'études organisées à l'Université Lumière Lyon 2 – Maison de l'Orient et de la Méditerranée, 2-3 février 2006. Lyon : Maison de l'Orient et de la Méditerranée Jean Pouilloux, 2009. pp. 31–77. (Collection de la Maison de l'Orient méditerranéen ancien. Série philologique, 43) [www.persee.fr/doc/mom_0184-1785_2009_act_43_1_2653]
• Lejeune, Michel. "Vénètes de Pannonie". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 134ᵉ année, N. 3, 1990. pp. 629–653. [DOI: https://doi.org/10.3406/crai.1990.14885]; [www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_1990_num_134_3_14885]
• Loicq, Jean. Sur les peuples de nom «vénète» ou assimilé dans l’Occident européen. In: Etudes Celtiques, vol. 35, 2003. pp. 133–165. [DOI: https://doi.org/10.3406/ecelt.2003.2153] [www.persee.fr/doc/ecelt_0373-1928_2003_num_35_1_2153]