Rubikon
Die Rubikon (Latiensk Rubicon of Rubico, Italiensk Rubicone) is een litje Äi, ju suudelk fon Ravenna in ju Adria (Middelmeer) fljut un truch sien muugelke historiske Betjuudenge Gruundlääse fon een Metapher wuden is. Ju Identität fon ju Äi Rubico, as ju in do antike Wällen beskrieuwen is, wuude sänt ju Renaisaance kontrovers diskutierd, uumdät die Noome fon ju Äi in ju lokoale Toponymie ferlädden geen waas. Eerste in 1933 laide die faschistiske Diktoatoor Benito Mussolini fääst, dät düsse Äi, ju bit do tou Fiumicino hiet, fon nu oun Rubicone heete skuul. Ju wietenskuppelke Diskussion geen oaber fääre, diskutierd wuude uk ju Identifikatsjoon mäd uur Woaterloope twiske Ravenna un Rimini. Eerste in 1991 hääbe träi italieenske Geleerde stäärke Argumente foarlaid, dät die antike Rubico fermoudelk wuddelk mäd ju däälich Rubicone naamde Äi identisk is.
Histooriske Betjuudenge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Histoorisk waas die (antike) Rubikon een Skeed-Äi twiske ju roomske Provinz Gallia cisalpina un dät wuddelke Italien.
Bekoand wuude die Rubikon truch aan Buurgerkriech, dän Gaius Iulius Caesar fon 49 f. Kr. oun juun Gnaeus Pompeius Magnus fierde. Die Roomske Senoat besloot ap dän 7. Januoar 49 f. Kr., dät Gaius Iulius Caesar sien Troppen äntläite un sien Imperium, dät hat sien Befeels-Moacht uur Gallien un Illyrien deellääse skuul, eer hie wier näi foar dät Konsuloat kandidierje doarste. In ju Foulge geen Caesar ap dän 10. Januoar 49 f. Kr. mäd sien Troppen uur dän Rubikon. Bewoapend uur ju Äi ätter't Suude tou kuumen - un deermäd in'e Gjuchte fon Room, waas gliek betjuudend mäd een Kriechs-Ferkloorenge oun dän Roomsken Senoat. Caesar waas sik ätter do Begjuchte fon Geskichtsskrieuwere bewist, dät hie fon nu oun nit moor tourääch kuude. Deeruum skäl hie uk dän bekoanden Spröäk alea iacta est kweeden hääbe - dät hat uursät: "Die Doobel is smieten wuuden".
Apgruunde fon düsse Geskichte is die Rubikon een Metapher wuuden: Noch däälich stoant die Uutdruk "uur dän Rubikon gunge" deerfoar, sik uunwierroupelk ap een riskante Honnelenge ien tou läiten; deeruum wuude uk een psychologisk Honnelengs-Modell in ju Motivatsjoons-Theorie fon Heinz Heckhausen so beteekend. Uurs n bekoanden Bruuk fon düsse Metapher is ju as Rubikon-Rääde bekoand wuudene Ounsproake, ju die domoalige suudafrikoanske Stoatspräsident Pieter Willem Botha in'n August 1985 heelt.
Geographie
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Ju Wälle fon düsse Äi lait unner Sogliano al Rubicone in do middelhooge Loagen fon do Apenninen. Ju Äi fljut truch dän suudelken Deel fon ju Emilia-Romagna oun Savignano sul Rubicone foarbie un fljut twiske do Stääddeele Gatteo a Mare (heert tou Gatteo un Savignano Mare (heert tou Savignano sul Rubicone) in ju Adria, aan Deel fon't Middelmeer. Ju Loangte fon ju Wälle bit tou ju Mundenge sunt sowät 40 km.