పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థ
పరిధీయ నరాల వ్యవస్థ (Peripheral Nervous System) మానవుని నరాల వ్యవస్థలో ప్రధానమైన వ్యవస్థ. మెదడు, వెన్నుపాము నుంచి ఉద్భవించే నాడులన్నిటినీ కలిపి పరిధీయ నరాలు (Peripheral Nerves) అంటారు. ఇవి మొత్తం 43 జతలుంటాయి. వీనిలో మెదడు నుండి ఉద్భవించే నరాలను కపాల నరాలు (Cranial Nerves) అంటారు. ఇవి 12 జతలుంటాయి. వెన్నుపాము నుండి ఉద్భవించే నరాలలలో జ్ఞాన నరాలు (Sensory Nerves), చాలక నరాలు (Motor Nerves) ఉంటాయి.
నరాల (నాడీ) వ్యవస్థ శరీరం యొక్క నియంత్రణ వ్యవస్థ. ఇది నాడీ కణాలు, అవయవాలతో కూడి ఉంటుంది. ఇది కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ, పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థగా వర్గీకరించబడింది. కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థలో మెదడు, వెన్నుపాము ఉంటాయి. పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థ లో మెదడు , వెన్నుపాముతో అనుసంధానించబడిన నరాలను కలిగి ఉంటుంది [1]
చరిత్ర
[మార్చు]పరిధీయనరాల వ్యవస్థ (పిఎన్ఎస్) అనేది కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ (సిఎన్ఎస్) వెలుపల ఉన్న అన్ని నరాలను కలిగి ఉన్న నాడీ వ్యవస్థ. పరిధీయ నరాల వ్యవస్థ యొక్క ప్రాధమిక లక్షణం , కేంద్రీయ నరాల వ్యవస్థ తో అవయవాలు, చర్మానికి అనుసంధానించడం. ఈ నరాలు కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ నుండి శరీరం యొక్క బయటి ప్రాంతాల వరకు విస్తరించి ఉంటాయి. పరిధీయ వ్యవస్థ మెదడు, వెన్నుపాము శరీరంలోని ఇతర ప్రాంతాలకు సమాచారాన్ని స్వీకరించడానికి, పంపడానికి, వాతావరణంలో ఉద్దీపనలకు ప్రతిస్పందించడానికి అనుమతిస్తుంది. పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థను తయారుచేసే నరాలు వాస్తవానికి నాడీ కణాలు లేదా న్యూరాన్ల నుండి ఆక్సాన్లు లేదా కట్టలు. కొన్ని సందర్భాల్లో, ఈ నరాలు చాలా చిన్నవి కాని కొన్ని నరాలు చాలా పెద్దవి కాబట్టి ,ఇవి బయటకు కనిపిస్తాయి. పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థను రెండు భాగాలుగా విభజించారు అవి సోమాటిక్ నాడీ వ్యవస్థ, స్వయంప్రతిపత్త నాడీ వ్యవస్థ. ఈ భాగాలు పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థ ఎలా పనిచేస్తుందో తెలుపుతాయి . కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థకు సమాచారాన్ని తీసుకువెళ్ళడానికి బాధ్యత వహించే పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థలో సోమాటిక్ వ్యవస్థ భాగం. సోమాటిక్ నాడీ వ్యవస్థ దాని పేరు గ్రీకు పదం సోమా నుండి వచ్చింది, దీని అర్థం "శరీరం". స్వయంప్రతిపత్త వ్యవస్థ అనేది రక్త ప్రవాహం, హృదయ స్పందన, జీర్ణక్రియ, శ్వాస వంటి అసంకల్పిత శరీర పనితీరులను నియంత్రించే బాధ్యత కలిగిన పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థలో భాగం [2]
12 జతల కపాల నరాలు మెదడుతో సంబంధం ఉన్న ప్రత్యేక నరాలు. కపాల నరాలలోని ఫైబర్స్ విభిన్న క్రియాత్మక రకాలు. కొన్ని కపాల నరాలు ఒకే రకాన్ని కలిగి ఉంటాయి, కపాల నరాలు వెన్నెముక నరాల నుండి భిన్నంగా ఉంటాయి[3] జ్ఞాన నరాలు జీవి యొక్క పర్యావరణం ,బయట ఉద్దీపనలను అంతర్గత ప్రేరణలుగా మార్చడానికి బాధ్యత వహిస్తాయి [4] చాలక నరాలు మెదడు, వెన్నుపాము నుండి కండరాలకు సమాచారాన్ని పంపించడం ద్వారా , కదలికలను , చర్యలను నియంత్రిస్తాయి[5] .
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Peripheral Nervous System - Definition, Parts and Functions". BYJUS (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-07.
- ↑ "What You Should Know About the Peripheral Nervous System". Verywell Mind (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-07.
- ↑ "Chapter 3: The nervous system". www.dartmouth.edu. Archived from the original on 2020-07-11. Retrieved 2020-12-07.
- ↑ "Sensory neuron". ScienceDaily (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-07.
- ↑ "What are the types of nerves in the body?". WebMD (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-07.