Қонун

Қонун (ар. قوانین‎) (форсӣ: قانون‎) – санади ҳуқуқӣ мебошад, ки аз ҷониби мақоми олии қонунгузори (намояндагии) ҳокимияти давлатӣ ва ё тариқи овоздиҳии умумихалқӣ (референдум) бо тартиби махсус қабул гардида, муносибатҳои муҳимтарини ҷамъиятиро танзим месозад.

Қонун санади ҳуқуқиест, ки аз тарафи мақомоти олии намояндагӣ (парлумон) бевосита ё бо роҳи раъйпурсӣ қабул мегардад.

Қонун муносибатҳои муҳимтарини ҷамъиятиро ба танзим медарорад.

Қонун асоси низоми ҳуқуқии давлатро ташкил менамояд. Қонун нисбат ба ҳар гуна санадҳои ҳуқуқӣ қувваи баланди ҳуқуқӣ дорад.

Қабули қонун дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Мувофиқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қонунҳоро Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул менамояд ва Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдорӣ мекунад. Баъди ҷонибдории Маҷлиси миллӣ қонун аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба имзо мерасад ва интишор карда мешавад. Қонунҳо нисбат ба дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ (фармони Президент, қарори Ҳукумат, санадҳои вазорату идораҳои марказӣ ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ) эътибори баландтари ҳуқуқӣ доранд.

Намудҳои қонун

Қонунҳо ба намудҳои зерин тақсим мешаванд:

• Конститутсия (Қонуни асосии давлат);
• қонунҳое, ки бо роҳи раъйпурсӣ қабул гардидаанд;
• қонунҳои конститутсионӣ (қонунҳои органикӣ);
• қонунҳои одӣ.

Дар ҳуқуқи конститутсионӣ

Дар ҳуқуқи конститутсионӣ қонунҳоро ба се намуд:

• Конститутсия (Сарқонун),
• қонунҳои конститутсионӣ,
• қонунҳои муқаррарӣ (ҷорӣ) ҷудо мекунанд. (Ниг. ба Конститутсия (Сарқонун), Қонунҳои конститутсионӣ, Қонунҳои ҷорй, Кодекс).

Қонунҳои одӣ дар навбати худ ба ду гурӯҳ кодексҳо ва қонунҳои ҷорӣ тақсим мешаванд. Барои қабули Қонун тартиби махсуси қонунгузорӣ муқаррар шудааст, ки он аз давраҳои ташаббуси қонунгузорй, муҳокимаи лоиҳаи қонун, қабули қонун, ба имзо расонидан ва интишори он иборат аст.

Дар давлатҳои федеративӣ қонунҳои федералӣ ва қонунҳои субъектҳои федератсия мавҷуданд. Дар низоми қонунҳо ҳамчунин қонунҳои хусусияти фавқулодда дошта низ мавҷуданд (Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи низоми Ҳуқуқии вазъияти фавқулодда» ва дигарҳо).

Қабули қонун

Қонун бо тарзи махсуси дар Конститутсия муқарраргардида қабул карда мешавад. Ҷараёни қонунгузорӣ аз давраҳои амалӣ кардани ташаббуси қонунгузорӣ, баррасии лоиҳаи қонун, қабули қонун, ҷонибдории қонун ва интишори қонун иборат аст.

Нигаред

• Ҳуқуқ
• Қонунгузорӣ