หนังสือพระวรสาร

พระวรสารเคลล์ส ประมาณ ค.ศ. 800 แสดงการตกแต่งบทเขียนอย่างวิจิตรงดงามที่เปิดพระวรสารนักบุญยอห์น

หนังสือพระวรสาร (กรีก: Εὐαγγέλιον, Evangélion, อังกฤษ: Gospel Book หรือ Book of the Gospels) เป็นประเภทของวรรณกรรม คริสต์ศาสนา ที่เป็นประมวลหรือหนังสือรวมเล่มที่ประกอบด้วยพระวรสารในสารบบทั้งสี่ฉบับในพันธสัญญาใหม่ของคริสต์ศาสนา หนังสือพระวรสารจะมีเนื้อหาที่สมบูรณ์ครบถ้วนและจัดเรียงตามลำดับพระวรสาร ซึ่งต่างจาก “หนังสือพระวรสารฉบับตัดตอน” (Evangeliary) ซึ่งมีเนื้อหาเฉพาะบางตอนจากพระวรสารเท่านั้นที่ใช้ในการทำพิธีมิสซาหรือคริสต์ศาสนพิธีอื่นๆ

ประวัติ

ในยุคกลางการสร้างคัมภีร์ไบเบิลทั้งฉบับเป็นสิ่งที่หายาก การผลิตหนังสือแต่ละเล่มหรือประมวลหนังสือก็จะทำโดยมีวัตถุประสงค์ใดวัตถุประสงค์หนึ่ง หนังสือพระวรสารสร้างขึ้นเพื่อทั้งใช้ในการศึกษาเป็นการส่วนบุคคล หรือ เพื่อใช้เป็น “หนังสือแสดง” ในพิธีและเพื่อการตกแต่ง ฉะนั้นหนังสือบางเล่มจึงสร้างกันอย่างหรูหราวิจิตร โดยเฉพาะหนังสือพระวรสารที่นิยมสร้างกันมากก็จะเป็นหนังสือที่เรียกว่า “หนังสือวิจิตร” ที่ได้รับการตกแต่งอย่างเต็มที่มาจนถึงราวคริสต์ศตวรรษที่ 11 เมื่อมาแทนที่ด้วยหนังสือเพลงสวดสดุดีและคัมภีร์ไบเบิลโรมาเนสก์ทางตะวันตก แต่ทางตะวันออกหนังสือพระวรสารก็คงยังดำรงความนิยมกันอยู่จนกระทั่งเมื่อมีวิวัฒนาการการพิมพ์กันขึ้น การตกแต่งที่นิยมกันก็จะเป็นภาพเหมือนประกาศก งานชิ้นเอกส่วนใหญ่ของหนังสือวิจิตรของศิลปะเกาะเป็นหนังสือพระวรสาร รวมทั้งหนังสือพระวรสารของไบแซนไทน์และ ราชวงศ์กาโรแล็งฌีย็องอีกหลายฉบับ แต่หนังสือพระวรสารส่วนใหญ่ก็มิได้รับการสร้างให้เป็นหนังสือวิจิตร หรือเพียงแต่ตกแต่งด้วยอักษรตัวต้นประดิษฐ์หรือสิ่งอื่นๆ อีกเพียงเล็กน้อย เนื้อหาของหนังสือพระวรสารก็จะเป็นข้อความจากพระวรสารเอง, หนังสือสนับสนุนที่รวมทั้งตารางแบ่งพระวรสาร (Eusebian Canons), บทสรุปข้อความ, อภิธานศัพท์ และคำอธิบายอื่นๆ