Lalawigan ng Lopburi
Lopburi ลพบุรี | |||
|---|---|---|---|
 .jpg)   (Paikot pakanan mula sa taas kaliwa) Gilid ng Prinsa ng Pa Sak Jolasid, Kaparangan ng mga mirasol ng Lopburi, Estasyon ng tren ng Ban Pa Wai, Palasyo ni Haring Narai, Phra Prang Sam Yot | |||
| |||
| Palayaw: Lavo Mueang Ling (lungsod ng mga unggoy) | |||
 Mapa ng Taylandiya na nagpapakiya ng lalawigan ng Lopburi | |||
| Bansa | Taylandiy | ||
| Kabesera | Lopburi | ||
| Pamahalaan | |||
| • Gobernador | Niwat Rungsakorn | ||
| Lawak | |||
| • Kabuuan | 6,200 km2 (2,400 milya kuwadrado) | ||
| Ranggo sa lawak | Ika-36 | ||
| Populasyon (2018)[2] | |||
| • Kabuuan | 758,733 | ||
| • Ranggo | Ika-32 | ||
| • Kapal | 122/km2 (320/milya kuwadrado) | ||
| • Ranggo sa densidad | Ika-40 | ||
| Human Achievement Index | |||
| • HAI (2017) | 0.5797 "average" Ika-44 | ||
| Sona ng oras | UTC+7 (ICT) | ||
| Postal code | 15xxx | ||
| Calling code | 036 | ||
| Kodigo ng ISO 3166 | TH-16 | ||
| Plaka ng sasakyan | ลพบุรี | ||
| Websayt | lopburi.go.th | ||
Ang Lopburi (Thai: ลพบุรี, RTGS: Lop Buri,[4] binibigkas [lóp bū.rīː]) ay isang lalawigan sa gitnang rehiyon ng Taylandiya. Ang lalawigan ay nahahati sa 11 distritong pampangasiwaan, at ang distrito ng Mueang Lopburi ang kabisera. Sa mahigit 750,000 katao, ang lalawigan ay ang ika-36 na pinakamalaking lugar ng Taylandiya at ika-32 pinakamatao. May walong kalapit na probinsya: Phetchabun, Chaiyaphum, Nakhon Ratchasima, Saraburi, Phra Nakhon Si Ayutthaya, Ang Thong, Sing Buri, at Nakhon Sawan.
Ang Lopburi ay isang makabuluhang lalawigan sa kasaysayan, kung saan maraming makasaysayang estruktura, artepakto, at prehistorikong paninirahan ang natuklasan. Sa nakaraan, ang Lopburi ay tinawag sa pangalang Lavo, pagkatapos ng Lavapuri, (kasalukuyang Lahore) na lungsod na ipinangalan sa pangalawang anak ni Ram. Ang kaharian ay pinamumunuan ng isang ganap na monarko.
Etimolohiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ito ay orihinal na kilala bilang Lavo o Lavapura, na nangangahulugang "lungsod ng Lava" bilang pagtukoy sa sinaunang lungsod ng Lavapuri sa Timog Asya (kasalukuyang Lahore, Pakistan).[5]
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Kilala bilang Lavo sa kalakhang bahagi ng kasaysayan nito, ang Lopburi ay malamang na nagsimula noong sinaunang panahon.[6] Ang pangalang Lavo ay nagmula sa Mon na Kaharian ng panahong Dvaravati (ika-6-ika-11 siglo).[7] Ang mananakop na Khmer ay magtatayo ng maraming kahanga-hangang templo sa lungsod sa panahon ng pamamahala nito. Maaaring pinalaya ng Lopburi ang sarili sa loob ng ilang panahon, dahil nagpadala ito ng mga independiyenteng embahada sa China noong 1115 at 1155. Noong 1289 nagpadala ito ng isa pang sugo sa China, ngunit hindi nagtagal ay naging bahagi ng Taylandes na kahariang Sukhothai at ng kalaunan ng Ayutthaya.
Noong panahon ng Ayutthaya, ipinadala ni Haring Ramathibodi I si Phra Ramesuan (na kalaunan ay si Haring Ramesuan) bilang Uparaja upang maghari sa Lopburi. Noong 1666, iniutos ni Haring Narai ang Dakila ang isang bagong palasyo na itinayo sa silangang pampang ng Ilog Lopburi at ginawa ang Lopburi bilang pangalawang kabesera ng bansa, dahil ang Ayutthaya ay pinagbantaan ng mga Olandes. Pagkamatay ni Haring Narai, ang lunsod ay halos naiwan at nawasak.
Noong 1856 iniutos ni Haring Mongkut ng dinastiyang Chakri na ayusin ang palasyo ni Haring Narai. Sa wakas ay nabawi ng lungsod ang kahalagahan nito noong 1937, nang piliin ni Field Marshal Plaek Phibunsongkhram ang Lopburi na maging pinakamalaking base militar sa Taylandiya at minsan ay nagpasya na maging bagong kabesera ng Taylandiya pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.[8]
Heograpiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Lopburi ay nasa silangang bahagi ng Ilog Chao Phraya valley, sa pagitan ng Ilog Lopburi at Pa Sak. Tatlumpung porsiyento ng lugar ng lalawigan, kabilang ang karamihan sa distrito ng Tha Wung, ang timog-kanlurang bahagi ng mga distrito ng Mueang Lopburi at Ban Mi ay isang napakababang kapatagang alubyal. Ang iba pang 70 porsiyento ay pinaghalong kapatagan at burol, kung saan ang Kabundukang Phetchabun ang bumubuo sa silangang hangganan ng lalawigan patungo sa Talampas ng Khorat. Ang kabuuang lugar ng kagubatan ay 962 square kilometre (371 mi kuw) o 14.8 porsiyento ng pook ng lalawigan.[9]
Mga simbolo
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang panlalawigang selyo ay nagpapakita kay Vishnu sa harap ng Khmer na templo ng Phra Prang Sam Yod.[10]
Ang eskudo ng Lopburi ay nagpapakita ng Phra Narai at sa likuran ng Phra Prang Sam Yod, ang "Santuwaryo na may Tatlong Tore". Ito ay tumutukoy kay Haring Narai na noong 1664 ay nagpatibay ng lungsod upang magamit bilang alternatibong kabesera nang ang Ayutthaya ay pinagbantaan ng isang Olandes na blokeong nabal.[11]
Ang puno ng lalawigan at pati na rin ang bulaklak ng lalawigan ay ang bala na kahoy.[12]
Ang kawikaan ng lalawigan ay Pambansang kayamanan ng palasyo ni Haring Narai at Dambanang Phra Kan, sikat na Prang Sam Yot, lungsod ng Din So Phong Marl, kilalang Prinsa ng Pa Sak Cholasit at ginintuang lupain ni Haring Narai ang Dakila.
Mga paghahating pampangasiwaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pamahalaang panlalawigan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang lalawigan ay nahahati sa 11 distrito (amphoe). Ang mga distrito ay nahahati pa sa 122 subdistrito (tambon) at 1,126 na nayon (muban).
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Advancing Human Development through the ASEAN Community, Thailand Human Development Report 2014, table 0:Basic Data (PDF) (Ulat). United Nations Development Programme (UNDP) Thailand. pp. 134–135. ISBN 978-974-680-368-7. Nakuha noong 17 Enero 2016, Data has been supplied by Land Development Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives, at Wayback Machine.
{{cite report}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: postscript (link)[patay na link] - ↑ "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ.2561" [Statistics, population and house statistics for the year 2018]. Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior (sa wikang Thai). 31 Disyembre 2018. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Hunyo 2019. Nakuha noong 20 Hunyo 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Human achievement index 2017 by National Economic and Social Development Board (NESDB), pages 1-40, maps 1-9, retrieved 14 September 2019, ISBN 978-974-9769-33-1
- ↑ ประกาศราชบัณฑิตยสถาน เรื่อง การเขียนชื่อจังหวัด เขต อำเภอ และกิ่งอำเภอ (PDF). Royal Gazette (sa wikang Thai). 117 (พิเศษ 94 ง): 2. 14 Sep 2000. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 25 Enero 2012. Nakuha noong 22 Nobiyembre 2022.
{{cite journal}}: Check date values in:|access-date=(tulong) - ↑ Phanindra Nath Bose, The Indian colony of Siam, Lahore, The Punjab Sanskrit Book Depot, 1927, p.v.
- ↑ "Lopburi". Tourist Authority of Thailand (TAT). Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Nobiyembre 2015. Nakuha noong 21 June 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(tulong) - ↑ Cœdès, George (1968). The Indianized States of Southeast Asia (PDF). University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "ย้ายเมืองหลวง?". 21 Nobyembre 2011.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562" [Table 2 Forest area Separate province year 2019] (sa wikang Thai). 2019. Nakuha noong 6 Abril 2021, information, Forest statistics Year 2019
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: postscript (link) - ↑ "Phra Prang Sam Yot". Tourism Authority of Thailand (TAT). Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-09-22. Nakuha noong 2015-11-02.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Provincial Escutcheon". THAILEX Travel Encyclopedia. Nakuha noong 2015-11-02.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Lopburi province (จังหวัดลพบุรี)". Lopburi province. Inarkibo mula sa orihinal noong 2016-03-11. Nakuha noong 2015-11-02.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)