Alba Longa
Alba Longa (İtalyan kaynaklarında çoğunlukla Albalonga olarak yazılmıştır) Merkezi İtalya'da bulunan, Roma'nın 19 km güneydoğusundaki Alba Tepeleri'nde konumlanmış bir Latin şehriydi. Latin Ligi'nin kurucusu olan ve başını çeken bu şehir, Roma Krallığı tarafından MÖ 7. yüzyılda yok edilmiş ve sakinleri Roma'ya yerleşmeye zorlanmıştır. Efsaneye göre, Romulus ve Remus, Roma'nın kurucuları, Alba Longa'nın kraliyet soyundan gelmektedir. Virgil'in Aeneis'ine göre bu ikili, Aeneas'ın, yani Venüs'ün oğlunun soyundan gelmektedirler.[1][2][3]
Livius'a göre, Roma'nın patrici ailelerinden Julii, Servilii, Quinctii, Geganii, Curiatii ve Cloelii, Alba Longa'dandır.[3]
Arkeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]
Livius, Alba Longa'nın Ascanius tarafından, Lavinium'daki nüfus fazlalığını dengelemek için kurulduğunu söylemektedir. Şehri Alba Dağı'nın alt uçlarına yerleştirmiş ve adını çıkıntı boyunca uzanmasından aldığını aktarmıştır.[4] Halikarnaslı Dionysius da bu hikâyeyi tekrarlamıştır, ancak Ascanius'un, babasına bildirilen bir kehanet sonrasında, diğer Latin nüfuslarını da topladığını aktarmıştır. Albanın Latincede beyaz anlamına geldiğini ve longanın da uzun anlamına geldiğini düşünerek, Grekçe'ye bu kelimeyi "uzun beyaz şehir" olarak çevirmiştir. Dionysius bu şehri Alba dağı ve Alba Gölü arasına yerleştirerek,[5] şehrin lokasyonu konusunda uzun bir tartışmayı başlatmıştır.
Arkeolojik veri bize Albano Gölü'nün güneydoğu kıyıları boyunca Demir Çağı'ndan itibaren var olan, bir çizgiyi takip eden ve her birinin kendi nekropolisinin olduğu köylerin varlığını gösteriyor.[kaynak belirtilmeli] Roma tarafından yok edildikleri sırada, muhtemelen bu köyler şehir öncesi evrelerinde bulunuyorlardı. Daha büyük olan nekropolisinin daha büyük bir şehir olduğunu gösterdiği Castel Gandolfo etrafında gruplanmaya başlamış olmaları mümkündür, bu durumda merkezleri orası olmalıdır.
Geç cumhuriyet döneminde Alba bölgesi (Ager Albanus) bir kez daha, bu sefer villalar kurularak yerleşime uğramıştır. Bu villalardan antik literatürde bahsedilmektedir ve geriye kalanlar hala durmaktadır.
Efsanenin Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurucu Mit
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma Mitolojisi'ne göre,[6] 1184 MÖ yılında Truva'nın düşmesinden sonra,[7] Aeneas yıkımdan kurtulan Truvalıları Akdeniz yoluyla Sicilya'ya, Kartaca'ya ve son olarak da İtalya Yarımadası'na getirmiştir. İtalya'ya vardıklarında Latinlerin kralı olan Latinus tarafından karşılanmıştır. Arkasından Aeneas Kral Latinus'un kızı olan Lavinia ile evlenmiş ve onun adıyla Lavinium şehrini kurmuştur. Latinus daha sonra savaşta ölmüş ve Aeneas'ı Latinlerin kralı, oğlu Ascanius'u da (Iulus olarak da bilinmektedir) varisi yapmıştır.
Birkaç sene sonra Aeneas'ın, Latinus gibi savaşta ölmesi üzerine Ascanius Latinlerin kralı olmuştur. Aktarılanlara göre Ascanius, Alba Longa'yı krallığının merkezi olarak Alba Dağı'nın yamacına, altı yüz aileyi oraya 1151 MÖ yılında Lavinium kolonisi[8] olarak göç ettirerek, Lavinium'un kendisinin kurulmasından sadece otuz sene sonra kurmuştur.[4][5] Nesli Latinleri bir beş yüz sene daha yönetmiştir.
Latin Ligi
[değiştir | kaynağı değiştir]Alba Longa, Latin Ligi'ni oluşturan yaklaşık olarak otuz şehrin lider şehri durumundaydı.[9] Ligin konferansları Ferentine pınarında, Albano ve Marino arasındaki vadinin resimsel kısmında yapılırdı.[10] Ligin kurbanları tüm Latium'un görülebildiği Alba dağında sunulurdu.
Alba Longa'nın kolonileri, Alba pleblerini oluşturması muhtemel olan Alba kasabalarından ayrı olmalıdır. Alba kolonilerinin bir kısmı pleblerin bir parçası haline gelirken diğerleri Latin şehirleri haline gelmiştir. Diğerleri otuz şehir sayısını tutturmak için Latinlere verildi. Otuz, Latin krallıkları için önemli bir sayıydı, Iyonyalılar için onikinin önemli olması gibi (veya dörtlerin üç parça içerisinde olması).[11] Buna göre, Aeneas'ın İtalya'ya varması öncesinde Latinus'un Latin krallığı ve Turnus'un Rutulian krallığı da Laurentum başkentleri olmak üzere otuz şehire sahip olmalıdır.[11]
Roma ile Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ yedinci yüzyılda, Roma kralı Tullus Hostilius, Numa Pompilius'tan sonra tahta geçti. Tullus'un krallığı sırasında, Roma'nın komşularına karşı davranışı Tullus'un savaş yanlılığını yansıtır. Bir grup Romalı ve Albalı arasındaki tartışma sonucunda, Tullus, karşılıklı hırsızlık suçlamalarını bir çatışma başlangıcı olarak kullanmıştır. İki taraf da karşılıklı olarak zararlarının tazminini istemek için elçi yollamış, Alba delegeleri Roma'ya vardıklarında Tullus bilinçli olarak onlara sıcak bir karşılama yaparak onların isteklerini iletmelerini oyalamış, ancak Roma'nın yolladıkları delegeler anında isteklerini Albalılara yöneltmiş ve reddedilmişlerdir. Albalıların ilk reddedenler olması sonucunda, Tullus savaş ilan etme konusunda meşruiyet kazanmıştır.[12]
Livius savaşı bir sivil savaşa yakın olarak tanımlamaktadır, çünkü Romalılar Albalılardan gelmekteydiler.[13]
Albalıların kralları Cluilius, ordusuyla Roma bölgesine yürümüş, kamp kurmuş ve Roma'nın etrafında uzun bir siper kazmıştır ve bu siper Cluilius siperi olarak anılmıştır. Ancak Cluilius kampta bilinmeyen nedenlerle ölmüş ve Albalılar, yerine orduyu yönetmek üzere Mettius Fufetius'u diktatör olarak atamışlardır.[13]
Tullus Roma'dan ordusuyla çıkar, Alba kampını gece geçer ve Alba topraklarına doğru ordusunu ilerletir. Mettius onu takip eder, Roma ordusunun yakınında kampını kurar ve sonra Tullus'a savaşmadan önce konuşmak üzere bir temsilci yollar. Tullus bu daveti kabul eder. Ancak, iki lider iki gücün ortasında görüşmek için buluşurkan iki ordu da savaşa hazırlanmaktadır.[13]
Horatii ve Curiatii
[değiştir | kaynağı değiştir]Konferansta, Mettius tartışmanın kan dökülmek yerine başka yollardan çözülmesini önerir, çünkü ortaya çıkan çatışma ile Latin devletleri eğer zayıflarsa o zaman Etrüsklerden gelmesi muhtemelen tehlikelerden kendilerini savunmak mümkün olmayacaktır. Sonunda, karşılıklı olarak üçer kişi yollamak üzere uzlaşılır. Üç Horatii kardeş ve üç Curiatii kardeş, iki devletin zaferi için karşı karşıya gelirler. Livius, bu savaşta hangi kardeşlerin kimin için savaştığını elindeki kaynakların söylemediğini, ancak Horatii kardeşlerin Romalılar olduğunu, Curatii kardeşlerin ise Albalılar olduğu görüşü tercih ettiğini söyler.[14]
Karşılıklı olarak Romalılar ve Albalılar, bu kavganın sonucuna uyacaklarına ve gelecekte iki şehrin de bu kavganın sonuçlarına göre hareket edeceklerine yemin ederler. Marcus Valerius Fetial olarak seçilir ve Spurius Fusius Pater Patratus olarak ki Roma anlaşmaya bağlı kalsın.[15]
Savaş başlar ve iki Romalı ilk düşenler olur. Sonrasında geriye kalan Romalı Publius Horatius, üç Albalıyı da öldürür ve Roma için zaferi kazanır.[16] Arkasından, Tullus Mettius'un Alba'ya ordusuyla dönmesini, ancak Veii ile savaşa hazırlanmasını emreder. Albalılar, Roma'nın vasalları haline gelmişlerdir.[17]
Veii ve Fidenae İle Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]Fazla geçmeden, Veii ve Fidenates ile de savaş başlar. Mettius ve Albalılar Tullus ve Romalılar ile savaşa gelmeye emredilmiştir ve Anio'nun uzak kısmında, Tiber nehrinin kıyısında Etrüskler ile buluşurlar. Ancak, savaş başladığında, Mettius ordularını savaştan uzağa çevirir ve Romalıları Etrüskler ile yalnız bırakır.[18]
Roma yine de bu savaşı kazanır. Savaştan sonra Tullus Mettius'u ihanetinden dolayı idam eder. Sonra da, Tullus'un emirleriyle Romalı askerler 400 yıllık Alba Longa şehrini yok eder ve sadece tapınakları bırakır ve tüm nüfusu Roma'ya göç ettirerek Roma'nın nüfusunu iki katına çıkarır. Tullus, Alba'nın önde gelen ailelerini, Julii, Servilii, Quinctii, Geganii, Curiatii ve Cloelii'yi patricii'ye katar. Tullus, Curia Hostilia'yı, büyük bir senato binasını yaptırıp, bu şekilde Roma Senatosu'nu da büyütmüştür. equiteler arasına, gelen Albalılardan yeni turmae ve yeni lejyonlar silah altına almıştır.[3] Albalı göçmenler Roma'daki Caelian Tepesine yerleşmişlerdir.[19]
Dini Kurumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Vesta Tapınağı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Roma'nın dışında Palatino tepesinin yamacında bulunan Vesta Tapınağı, tahmince başlangıçta sadece tepenin sadece üst kısmında yer alan şehirden bile eskidir:[20] Vesta ocağı normalde şehir duvarlarının dışında inşa edilmez.[21]
İtalya'da Vesta kültü Lavinium şehrinde, Alba Longa'nın ana şehrinde başlamıştır. Kült, Lavinium'dan Alba Longa'ya geçmiştir. Romalı yüksek memurlar, görevlerine başlarken kurban sunmak için Lavinium'da bulunan Vesta'ya ve Penates denilen ev tanrılarına giderlerdi. Roma mitolojisi, Penates'in Aeneas tarafından İtalya'ya tanıtılmış Truvalı tanrılar olduğunu iddia etmektedir. Bu ev tanrılarının arasında Vesta İliaca olarak (Truvalı Vesta) anılan Vesta da bulunmalıdır.[22] Kutsal ocağına Iliaci Foci (Truva Ocağı) adı verilmekteydi.[23]
Vesta bakireleri olarak bilinen Vesta rahibeleri, tapınağı yönetirler ve sonsuz ateşi izlerlerdi. Alba Longa'da var oluşları, Romulus'un annesi Silvia bir rahibe olduğu için erken Roma geleneklerine bağlıdır.[24] Numa'nın krallığı ile, bu Vesta rahibeleri kurumsallaşmıştır.[25] Bu kurumun yok olması ancak Hristiyanlık'ın geç Roma İmparatorluğunda yayılması ile meydana gelmiştir.
Jupiter Latiaris Tapınağı
[değiştir | kaynağı değiştir]Monte Cavo'nun (Mons Albanus) tepesindeki oldukça eski bir tapınak, Jupiter Latiaris'e adanmıştır. Florus (2. yüzyıl) der ki, burası, bizzat Alba'yı kurmuş olan Ascanius tarafından seçilmiş ve Ascanius tüm Latinleri Jupiter'e verilen kurbanlar için oraya davet etmiş ve bu gelenek zamanla yıllık Feriae Latinae kutlamasına dönmüştür. Bu kutlama sırasında Latin Konfederasyonu'na ait tüm şehirler Alba aegisi (koruma) altında buluşur, bir beyaz boğa kurban eder ve bunun etini tüm davetlilere ikram ederlerdi.
Alba Longa yok edildikten ve liderlik rolü Roma'ya geçtikten sonra, gelenek, Alba Dağı'nda Tarquinius Superbus'un krallığı sırasında büyük bir Jupiter Latiaris tapınağının yapılmasını kaydeder. Bu tapınaktan günümüze sadece orayı çeviren duvardan ufak bir kısım kalmıştır. Bu parçalar bölgeden kaldırılmış ve önemli bir kısmı tapınağı Aricia yakınındaki Via Appia'ya bağlayan yolda kullanılmıştır.
Ayrıca
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Guralnik, David B, (Ed.) (1986). "Alba Longa". Webster's New World Dictionary of the American Language (Second College bas.). New York, NY: Prentice Hall Press. ISBN 0-671-41809-2. (indexed), (plain edge), 0-671-41811-4 (pbk.), 0-671-47035-3 (LeatherKraft).
- ^ Mish, Frederick C, (Ed.) (1985). "Alba Longa". Webster's Ninth New Collegiate Dictionary (9. bas.). Springfield, MA: Merriam-Webster Inc. ISBN 0-87779-508-8. (indexed), 0-87779-510-X (deluxe).
- ^ a b c Livy, Ab urbe condita, 1:28–30
- ^ a b Titus Livius. "I.3". History of Rome. ISBN 0-89236-763-6.
- ^ a b Dionysius of Halicarnassus. "I.66". Roman Antiquities. ISBN 0-674-99352-7.
- ^ Vergil The Aeneid
- ^ ll, Michael Spring Virgil's the Aeneid p. 22
- ^ Leonard Schmitz 1847 History of Rome p.14, Dionysius of Halicarnassus Roman Antiquities 1.67
- ^ Rome, Italy (City) British and American Architectural Society Journal, Volume 2 28 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.313
- ^ Viscount James Bryce Bryce The World's History: The Mediterranean nations 9 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.343
- ^ a b Barthold Georg Niebuhr, William Smith, Leonhard Schmitz The History of Rome, Volume 2 8 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.20 - 22
- ^ Wilhelm Ihne Early Rome: From the Foundation of the City to Its Destruction by the Gauls
- ^ a b c Livy, Ab urbe condita, 1:23
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1:23–24
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1:24
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1:25
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1:26
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1:27
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1:33
- ^ James George Frazer (Editor and translator) Fastorum libri sex p.179
- ^ Dionysius of Halicarnassus II. 65
- ^ Ovid Fast vi. 265
- ^ The Classical Journal, Volume 15 5 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.214
- ^ William Smith A Dictionary of Greek and Roman Antiquities 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Retrieved 5/4/2015]
- ^ Plutarch Life of Numa 10
Bibliografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ashby, Thomas (1899). "Alba Longa". The Journal of Philology. 27 (53): 37-50.
- Paret, Daniel; Legoüez, A. (1853). Encyclopédie classique: pouvant servir aux candidats à l'examen du Baccalauréat ès Lettres. ss. 67-70. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021. at Google Books
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dionysius of Halicarnassus; Ernest Cary (Translator); William Thayer (Editor) (1950). Roman Antiquities. Loeb Classical Library. Cambridge, Chicago: Harvard University, University of Chicago. ISBN 0-674-99352-7. 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.
- Livius, Titus; D. Spillan (Translator) (1853). "The History of Rome, Books 1 to 8". Project Gutenberg. 22 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.
- Huyzendveld, Antonia (2000). "Alba Longa". Digiter geoarchaeologia. 26 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 July 2009.
- Piperno, Roberto (2009). Moore, Rosamie (Ed.). "Giuseppe Vasi's Digression – Albano". romeartlovers.it. 9 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009.
- Richter, GMA (2009) [1976]. "Alba Longa (Castel Gandolfo) Latium, Italy". Stillwell, Richard (Ed.). The Princeton Encyclopedia of Classical Sites. Princeton, Medford: Princeton University Press, Perseus Digital Library. 13 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Gioacchino, Francesco (1787). "Memorie storiche dell' antichissima citta di Alba-Longa e dell' Albano moderno". Giovanni Zempel. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2015. (Italian)
