Antakyalı Teofilos

Antakya’lı Teofilos
Apolojet, Kilise Babası, Antakya Patriği
Ölüm	183 veya 185
Kutsayanlar	Katolik Kilisesi, Doğu Ortodoks Kilisesi, Lüteryan Kilisesi, Anglikan Komünyonu
Yortu	13 Ekim (Batı Kilisesi) ve (Doğu Kilisesi)

Antakya’lı Teofilos, (Irak? - 183/5), II yüzyıl, Antakya Episkoposu, Yunan Apolojet ve Kilise Babası. Yortusu 13 ekimdir.

Hayatı

Kendi yazdığı eserlerden bugünün Irak’ında ve Fırat nehri yakınlarında doğduğunu öğrenmekteyiz. Ailesi pagandı ve Helenistik bir eğitim almıştı. Uzun süre Kutsal Yazılar üzerinde düşündükten ve çalıştıktan sonra Hristiyan olmuştur.

Quadratus, Aristides, Şehit İustinos, Atinalı Athenagoras eşlik ederek yol göstermek ve Hristiyanlık'a atılan iftiralara karşı çıkmak için bir sürü kitap yazmıştır.

Düşünceleri

Tanrı Hakkında

Teofilos, Tanrı hakkında konuşurken ‘Trias’ kelimesini ilk kullanan Kilise Babasıdır. Üçlü-birlik O’na göre Tanrı, Söz ve Bilgelik’ten oluşmaktadır.

İncil Hakkında

Teofilos 4 İncilci (Markos-Matta-Luka-Yuhanna 4 kanonik İncil’in yazarlarını) ve Pavlus’u Kutsal Ruh’un, aynı Eski Anlaşma’nın peygamberlerine yaptığı gibi ilham olduğunu söyleyerek hepsini eşit önemde görmüştür.

İnsan Ruhu Hakkında

Iustinus ve İreneos gibi Teofilos da ruhun ölümsüz olduğuna inanmış ancak bu ölümsüzlüğün Tanrı’nın buyruklarına uymanın bir ödülü olduğunu düşünmüştür. Teofilos’a göre bu yüzden ruh ne ölümlü ne de ölümsüzdür ancak ölebilme ve ölümsüz olabilme yetisine sahiptir.

Eserleri

Tüm eserleri arasından sadece 180 yılında yazdığı üç ciltlik Ad Autolycum günümüze ulaşmıştır. Bu üç ciltle Teofilos Hristiyanlığı pagan arkadaşı Autolycum’un itirazlarına karşı savunmuştur.

• İlk kitap putperestliğin absürtlüğü üzerinedir; Teofilos’a göre bu, kötü eylemleri bilinen ve ahlaksızlıkları bilindiği halde bu tanrılara tapınılmaya devam edilmesidir. Aynı zamanda imparatora ve Tanrı’ya sunulması gereken saygı arasında anlamlı bir fark ortaya koyarak devlet ve Kilise arasında barışçıl bir çözüm için kapıyı açmıştır.
• İkinci kitap Yaratılış kitabının düz anlamlı açıklamasıdır. Teofilos, Yaratılış Kitabı ile Yunan şairleri Homeros ve Hesiodos’un eserleri ile kıyaslayarak, Yaratılış kitabının üstünlüğünü kanıtlamaktadır.
• Üçüncü kitap, Hristiyanlığın ahlaki bir bakış açısından üstünlüğünü ortaya koymaktadır. Bu amaçla Eski ve Yeni Anlaşmanın ahlaki öğretilerini Yunan şairlerinin ahlaksız öğretileri ile kıyaslamıştır.

Kilise tarihçisi Eusebios’a göre Teofilos Hermogenes Sapkınlığına Karşı ve Markion Karşıtı eserleri ile birlikte bazı katekümen eserlerini de yazmıştır. Ancak bu eserleri kaybolmuştur.