Gıybet
Gıybet etmek veya dedikodu yapmak, bir kimseye iftira etmek, onun arkasından konuşmaktır. Başlangıçta gıybet, arkadan yapılan sportmenlik dışı saldırı anlamına geliyordu.[1] [2]
Sebepler
[değiştir | kaynağı değiştir]Gıybet, bir yüzleşmeden sonra bir tür kurtuluş olarak ortaya çıkabilir. Gıybet eden kişi, karşı tarafa hakaret ederek onu küçültür ve böylece kendi öz saygısını geri kazanır. Düşmanca yoruma açık olmaları durumunda sırdaşla da bir bağ kurulabilir. İnsanlar suçu başka yöne çekmeye ve egemenlik hiyerarşisindeki yerlerini kurmaya çalıştıklarından bu tür dedikodular toplumda yaygındır.[3] Ancak gıybet, aşağılık kompleksi nedeniyle bir tür suçlu davranış olarak algılanabilir.[4]
Dini görüşler
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğu büyük dinde gıybet, günah olarak kabul edilir. Bahâîlik dininin liderleri, 'ruhun yaşamını' mahvettiği ve ilahi gazabı kışkırttığı için bunu günahların en kötüsü olarak kınadılar.[5] Budizm'de gıybet, doğru konuşma idealine aykırıdır.[2] Aziz Thomas Aquinas, diğer ölümcül günahlarda olduğu gibi eylemin mükemmelliğe ulaşması, yani eylemin tam bilgi ve iradenin tam rızası ile işlenmesi nedeniyle bunu ölümcül bir günah olarak sınıflandırmıştır.[6][7] İslam gıybeti büyük bir günah olarak kabul eder ve Kur'an bunu, kişinin ölü kardeşinin etini yemesine benzetir.[8] Ayrıca kimsenin susması ve gıybeti dinlemesi de caiz değildir.[9] Yahudilikte gıybet, hotzaat şem ra (kötü isim yaymak) olarak bilinir ve ağır bir günah sayılır.
19. yüzyılda Charlotte Elizabeth, Pazar okulu gibi yerlerde çocukların ahlaki eğitimi için bir gıybet öyküsü yazdı.[10]
Dikkate değer örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sayılar Kitabı'nda Musa'nın büyük kardeşleri Meryem ve Harun birlikte ona karşı konuşurlar. Tanrı öfkelenir ve Meryem'i cüzzamla cezalandırır.[11]
Gordon Brown, 2010 seçim kampanyası sırasında onunla hoş bir şekilde sohbet ettikten sonra, Gillian Duffy'den "bağnaz bir kadın" olarak söz etmişti. Bu sözler, kendisi uzaklaşırken personeline söylendi ancak bir mikrofona yakalandı. Bu olay onu çok utandırdı ve "tövbekar bir günahkar" olduğunu ilan ederek özür dilemek için geri döndü.[3][12]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Webb B. Garrison (2007), "To Backbite", Why You Say It, Read Books, s. 166, ISBN 9781406776195
- ^ a b Jootla, Susan (1982), "Right Livelihood: The Noble Eightfold Path in the Working Life", The Wheel, Buddhist Publication Society, 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Ekim 2023
- ^ a b Geoff Beattie (29 Nisan 2010), Brown's 'bigot' remark: It's that sinking feeling, BBC
- ^ "Psychology of Backbiting", The Educational Review, cilt 70-71, s. 195, 1964
- ^ Peter Smith (2008), An introduction to the Baha'i faith, Cambridge University Press, s. 156, ISBN 9780521862516
- ^ Aquinas, Thomas. "Summa Theologiae: Backbiting (Secunda Secundae Partis, Q. 73)". New Advent. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023.
- ^ "Catechism of the Catholic Church - Part Three - Section One - Chapter One - Article 8: Sin. St. Charles Borromeo Catholic Church". 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023.
- ^ Rafik Berjak (2006), "Backbiting", Oliver Leaman (Ed.), The Qur'an: an encyclopedia, Taylor & Francis, s. 106, ISBN 9780415326391
- ^ Abdullah, Mohammed (2006). The reliance of the believer in Ramadhan. Singapore: Squiz D.sign. ISBN 9789810565497.
- ^ Charlotte Elizabeth (1842), Backbiting, New-York Sunday School and Juvenile Book Depository: John S. Taylor & Company
- ^ Tom Hale; Steve Thorson (2012), Applied Old Testament Commentary, David C Cook, s. 353, ISBN 9781434766434
- ^ Patrick Wintour, Polly Curtis (28 Nisan 2010), "Gordon Brown 'penitent' after bigot gaffe torpedoes election campaign", The Guardian, 2 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Ekim 2023
