İçeriğe atla

Miller-Urey deneyi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Miller-Urey Deneyi.

Miller-Urey Deneyi[1] (Urey-Miller Deneyi[2] de denir) kimyasal evrimin oluşumunu denemek üzere, 1952'deki bilimsel görüşe göre dünyanın ilk zamanlarında var olduğu koşulların benzetim yöntemiyle oluşturulduğu bir deneydi. Bu deney, özellikle Aleksandr Ivanovich Oparin ve J.B.S. Haldane'in, ilkel dünya üzerindeki koşullarda var olan inorganik öncüllerinin kimyasal tepkimeler yoluyla organik bileşikleri sentezlediği hipotezini sınamak içindi. Abiyogenez konusunda klasik bir deney olduğu kabul edilen bu deney, 1952 yılında Stanley Lloyd Miller ve Harold Urey tarafından Chicago Üniversitesi'nde yapılmıştı.[3][4][5]

2008 yılının Ekim ayında, yeniden analizi[6] yapılan deneyin malzemelerinin, düzenek içinde 5 değil, 22 tane amino asit ürettiği yayınlanır.[7] Bu düzeneğin, şimşek oluşturan bir volkan püskürmesinin benzetimini oluşturduğu sanılmaktadır. Bu yeni sonuçlar, organik moleküllerin inorganik tepkimelerin sonuçlarıyla sentezlenebileceğine ilişkin güçlü kanıtlar göstermiştir. Daha yakın tarihli kanıtlar, Dünya'nın orijinal atmosferinin Miller deneyinde kullanılan gazdan farklı bir bileşime sahip olabileceğini düşündürmektedir, ancak prebiyotik deneyler, değişen koşullar altında basit ila karmaşık bileşiklerin (siyanür gibi) rasemik karışımlarını üretmeye devam etmektedir.[8]

Deney ve yorumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Deney, su (H2O), metan (CH4), amonyak (NH3), hidrojen (H2) ve karbon monoksit (CO) ile yapılmıştır. Bu kimyasallar, steril cam tüp ve kaplar dizgesi içinde, dış ortamdan yalıtılmış olarak bulunuyordu. Bir cam kap yarısına kadar sıvı haldeki su ile doluydu, diğer bir cam kapta ise bir çift elektrot vardı. Su ısıtılarak buharlaşma sağlanmıştı, elektrotlar arasında ise kıvılcımlar çakması sağlanarak dünyanın atmosferindeki yıldırımların ve su buharının benzetimini sağlanmıştı. Daha sonra atmosfer tekrar soğutularak suyun yoğuşması ve damlalar halinde ilk kaba geri dönmesi ve sürekli bir döngü içinde olması sağlanmıştı.

Bir haftalık sürekli bir işlemin ardından Miller ve Urey sistemin içindeki karbonun en az %10-15 kadar bir kısmının organik bileşik oluşturduğunu gözlemlemişlerdi. Karbonun yüzde iki kadar bir kısmının da, canlıların hücrelerini oluşturan proteinlerin oluşumunda kullanılan amino asitleri, bol olarak da glisinin oluşturduğunu görmüşlerdi. Şekerler, lipitler ve nükleik asitlerin bazı yapıtaşları da oluşmuştu.

Bir röportajda Stanley Miller, "Basit bir prebiyotik deneyde kıvılcım oluşturmak bile 20 amino asidin 11'inin ortaya çıkmasını sağlar." demiştir.

Ardından yapılan bütün deneylerde de gözlendiği gibi, hem sol hem de sağ optik isomerler "rasemik" karışımın içinde yaratılmıştır.

Diğer deneyler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu deney birçok başka deneye esin kaynağı olmuştur. 1963'te Joan Oró, su çözeltisi içinde bulunan hidrojen siyanür (HCN) ve amonyaktan amino asitler üretilebileceğini bulmuştur.[9] Aynı zamanda deneyinde, büyük miktarda nükleotid bazlı adenin üretildiğini de görmüştür.[10] Daha sonra gerçekleştirilen deneyler göstermiştir ki, diğer RNA ve DNA bazları da "indirgen atmosfer" ortamında, benzetimli prebiyotik kimyasal tepkimeyle elde edilebilir.[11]

Miller-Urey deneyinin yapıldığı dönemde Yaşamın kökenine ilişkin benzer elektrik boşalımı deneyleri yapılmıştı. 8 Mart 1953 tarihli The New York Times gazetesinde yayınlanan "Looking Back Two Billion Years" (İki Milyar Yıl Geriye Bakmak) isimli makale, Mayıs 1953'te Miller "Science" dergisinde akademik makalesini yayınlamadan önce, Wollman (William) M. MacNevin'in Ohio State Üniversitesi'ndeki çalışmasını anlatır. MacNevin 100.000 voltluk kıvılcımları metan ve su buharından geçirip "incelemesi çok zor olan katı resinler" elde etmekteydi. Aynı makalede MacNevin'in dünyanın ilk dönemlerine ilişkin deneyleri de anlatılmaktaydı. Bu deneylerden elde ettiği sonuçları bilimsel makale olarak yayınlayıp yayınlamadığı bilinmemektedir.

K. A. Wilde'ın 15 Aralık 1952 tarihinde, 14 Şubat 1953'te Miller'in Science dergisine makalesini vermeden önce, dergiye yolladığı makalesi 10 Temmuz 1953'te yayınlanmıştır.[12] Wilde, bir akış sistemi üzerinde bulunan, karşılıklı iki karbon dioksit (CO2) ve su (H2O) karışımları üzerinde sadece 600 volta kadar çıkan akım kullanmıştır. Sadece az miktarda karbon dioksitin karbon monoksite indirgendiğini gözlemlemiş, başka önemli bir indirgeme veya yeni oluşan karbon bileşimi elde etmemiştir.

Jeffrey Bada tarafından Scripps Institution of Oceanography, La Jolla, Kaliforniya'da, daha yakın zamanlarda yapılan deneyler Miller'in deneylerine benzer. Ne var ki, Bada'nın gösterdiği üzere, şimdiki modellerde oluşturulan ilk dönem dünya koşullarında karbon dioksit ve azot (N2) nitritleri oluşturmakta, bunlar da amino asitleri oluşur oluşmaz bozmaktadır. Bu durumda, ilk dönem dünyasında nitritlerin etkisini nötralize edecek önemli miktarlarda demir ve karbonat mineralleri olmalıydı. Bada, Miller'in benzeri deneyini demir ve karbonat mineralleri ekleyerek yinelediğinde sonuç ürünleri zengin amino asitler içeriyordu. Bu deneyin çıkarımına göre, karbon dioksit ve azot içeren bir atmosferi olan bir dünyada bile önemli miktarda amino asit kökeni oluşmuş olabilirdi.[13]

2006'da başka bir deney de ilk dönem dünyasının organik bir sis tabakasıyla örtülü olabileceğini göstermiştir.[14] İlk dönem dünyasında geniş bir alanı kaplayan metan ve karbon dioksit yoğunlukları üzerinde organik sis tabakası oluştuğu düşünülmektedir. Bu oluşumdan sonra, organik moleküller bütün dünyanın yüzeyine inerek yerkürenin her yerinde yaşamı başlatmış olmalıdır.[15]

Deneyin kimyası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tepkime karışımında ilk adımda hidrojen siyanürün (HCN), formaldehid[16][17] ve aktif ara bileşimlerin (asetilen, siyanoasetilen, vb.) oluştuğu bilinmektedir:

CO2 → CO + [O] (atomik oksijen)
CH4 + 2[O] → CH2O + H2O
CO + NH3 → HCN + H2O
CH4 + NH3 → HCN + 3H2 (BMA prosesi)

Bu bileşimler daha sonra amino asit oluşumlarıyla ve diğer biyomoleküllerle tepkimeye girerler (Stecker sentezi).

CH2O + HCN + NH3 → NH2-CH2-CN + H2O
NH2-CH2-CN + 2H2O → NH3 + NH2-CH2-COOH (glisin)

Erken dönemde Dünya'nın atmosferi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı kanıtların ışığında, dünyanın ilk atmosferinde var olan indirgen moleküllerin miktarı Miller-Urey Deneyi'nin yapıldığı zaman sanıldığından daha az olduğu düşünülmektedir. 4 milyar yıl önce, atmosfere karbon dioksit, nitrojen, hidrojen sülfit (H2S) ve Kükürt dioksit (SO2) salınımı yapan çok büyük volkanik patlamaların olduğunu destekleyen birçok kanıt vardır. Bu gazları Miller-Urey'in ilk deneylerindeki gazlarla beraber kullanan deneylerde çok daha farklı sonuçlar elde edilmiştir. Bu deney rasemik (hem L hem de D enantiyomerleri olan) bir karışım yaratarak "laboratuvarda her iki versiyonun da çıkmasının olası" olduğunu göstermiştir.[18] Buna rağmen, doğada L amino asitleri daha baskındır. Sonraki deneyler orantısız miktarlarda L ve D yönelimli enantiyomerlerin olasılığını onamıştır.[19]

İlk başlarda ilkel ikincil atmosferin çoğunlukla amonyak ve metan içerdiği düşünülürdü. Ne var ki, atmosferdeki karbonun çok büyük bir kısmı, belki biraz karbon monoksitle birlikte karbon dioksit CO2 ve çoğunlukla nitrojen N2 idi. Uygulamada; CO, CO2, N2, vb. içeren gaz karışımları, aralarında O2 olmaması koşuluyla, CH4 ve NH3 gaz karışımlarıyla aynı ürünleri ortaya çıkarırlar. Hidrojen atomları çoğunlukla su buharından gelir. Aslında, aromatik amino asitleri ilkel dünya koşullarında üretmek için hidrojence zengin olmayan gaz karışımlarını kullanmak gerekir. Doğal amino asitler, hidroksiasitler, pürinler, pirimidinler ve şekerlerin çoğu Miller deneylerinin değişik örneklerinde elde edilmiştir.[20]

Yakın tarihli sonuçlar bu çıkarımları sorgulamaktadır. Waterloo Üniversitesi ve Kolorado Üniversitesi 2005 yılında yaptıkları benzetim modelleriyle, dünyanın ilk atmosferinin en fazla %40 hidrojen içerdiğine, yani prebiyotik organik moleküllerin oluşumuna çok daha uygun bir çevre oluşturduğuna dikkati çektiler. Atmosferin üst katmanlarının sıcaklığı konusundaki tahminler yeniden gözden geçirildiğinde, dünyanın atmosferinden uzaya dağılan hidrojenin miktarının daha önce düşünülenin sadece yüzde biri olduğu sonucuna varıldı.[21] Yazarlardan Owen Toon'un belirttiği gibi: "Bu yeni senaryoda ilk dönem atmosferinde organik maddeler verimli olarak üretilebilmektedir, bu da bizi organik maddelerce zengin okyanus çorbası kavramına yeniden götürür... Sanıyorum ki, Miller ve diğerlerinin deneylerini yeniden geçerli kılar." İlk dünya hakkında, kondirit model kullanarak yapılan açığa gaz çıkışı hesaplamaları, Waterloo/Kolorado sonuçlarını bütünleyerek Miller-Urey deneyinin yeniden önemle ele alınmasını sağlar.[22]

Bunlara rağmen, bu karışıma gaz halindeki oksijen eklenirse hiçbir organik molekül oluşmaz. Miller-Urey hipotezinin karşıtları, yakın zamanda yapılan araştırmada, suda eriyik durumdaki oksijenle taşınmış olan 3.7 Ga[1] 15 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yaşındaki uranyum kalıntılarının bulunmasını fırsat bilmişlerdir.[23] Bu karşıt görüşlüler, Miller-Urey benzeri bir senaryodaki gibi prebiyotik moleküllerin oluşumunun, oksijenin varlığı ile geçersiz olduğunu, abiyogenez hipotezinin geçersiz olduğunu öne sürmüşlerdir. Ama, makalenin yazarları oksijenin varlığının açık olarak fotosentez yapan organizmaların varlığını kanıtladığını söyleyerek 3.7 Ga zaman önce (ilk tahminlerden yaklaşık 200 Ma zaman önce[24]), Miller-Urey tepkimelerinin ve abiyogenezin olduğu zaman dilimini daha geriye çekerek geçesiz kılmayacağını söylerler. Buna rağmen, her ne kadar üzerinde tartışılsa da, atmosferdeki oksijenin çok az (%0,1'den az) bir miktarı, dünyadaki en eski kaya oluşumları kadar eskidir. Yazarlar daha önce düşünülenden erken dönemde oksijence zengin atmosferin varlığını yadsımamakta, "... Aslında çoğu kanıtın söylediği gibi, oksijenli fotosentez oksijensiz atmosferin varlığının kanıtlandığı dönemlerde vardı." demektedirler.[23]

Güneş Sistemi'nin başka kısımlarında, çoğu zaman şimşeğin yerini alan ultraviyole ışığı kimyasal tepkime için itici güç olarak kullanan, Miller-Urey deneyine benzer koşullar bulunmaktadır. 1969'da Murchison, Victoria, Avustralya yakınlarına düşen Murchison meteoritinde, 19'u dünyadaki yaşamda var olan, 90'ın üzerinde farklı amino asit bulunmuştu. Kuyruklu yıldızlar ve diğer güneş sisteminin dışından gelen buzlu cisimlerin kendi dış yüzeylerini koyulaştıran, bu tür kimyasal süreçlerle oluşmuş, büyük miktarlarda karmaşık karbon bileşimleri (örneğin tolinler) barındırdığı düşünülmektedir.[25] İlk dönem dünyası, karmaşık organik moleküller, su ve diğer kolay buharlaşabilen maddelerle dolu kuyruklu yıldızlarla bombardıman edilmekteydi.

Yakın zamanda yapılan ilişkili çalışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geçtiğimiz yıllarda, hala var olan türlerin son evrensel atası olduğu varsayılan, birçok birbirinden çok farklı türün organizmasında ortak olan "eski" genlerin "eski" bölgelerindeki amino asit dizgelerinde çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda, o bölgelerde ortaya çıkan ürünlerin Miller-Urey deneylerinde üreyen amino asitlerce zengin olduğunu ortaya koymuştur. Bu duruma göre kök genetik kodun temeli şimdikine değil, sadece prebiyotik doğada bulunabilen, daha az sayıdaki amino asitlere dayalıdır.[26]

2008'de, bir grup bilim insanı Miller'in 1950'lerin başında yaptığı deneyinden arta kalan deney kaplarını inceledi. Klasik deneyin yanı sıra Miller, Charles Darwin'in "ılık küçük gölet"ini çağrıştıran, aralanda volkanik patlamaların bir benzeri olan, daha birçok deney yapmıştı. Bu deneyde boşalan elektrik akımının üzerine basınçlı buhar püskürten bir hortum ucu vardı. Yüksek performanslı sıvı kromatografi ve kütle spektrometrisi kullanarak Miller'in bulduğundan daha fazla organik molekül buldular. En ilginci, volkan benzeri deneyin en fazla organik molekülü, 22 amino asit, 5 amin ve elektriklenmiş buharın ürettiği hidroksil radikallerce üretilmiş olduğu sanılan birçok hidroksilatlı molekülü ürettiğini gördüler. Bilim adamları bu nedenle volkanik adaların organik moleküllerce zengin olduğunu öne sürerek, karbonil sülfitin varlığının bu moleküllerin peptitleri oluşturmasına yardımcı olduğunu belirttiler.[6][27]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Hill HG, Nuth JA (2003). "The catalytic potential of cosmic dust: implications for prebiotic chemistry in the solar nebula and other protoplanetary systems". Astrobiology. 3 (2). ss. 291-304. doi:10.1089/153110703769016389. PMID 14577878. 
  2. ^ Balm SP, Hare JP, Kroto HW (1991). "The analysis of comet mass spectrometric data". Space Science Reviews. Cilt 56. ss. 185-9. doi:10.1007/BF00178408. 
  3. ^ Miller, Stanley L. (Mayıs 1953). "Production of Amino Acids Under Possible Primitive Earth Conditions" (PDF). Science. Cilt 117. s. 528. doi:10.1126/science.117.3046.528. PMID 13056598. 28 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2008. 
  4. ^ Miller, Stanley L. (Temmuz 1959). "Organic Compound Synthesis on the Primitive Earth". Science. Cilt 130. s. 245. doi:10.1126/science.130.3370.245. PMID 13668555.  Miller states that he made "A more complete analysis of the products" in the 1953 experiment, listing additional results.
  5. ^ A. Lazcano, J. L. Bada (Haziran 2004). "The 1953 Stanley L. Miller Experiment: Fifty Years of Prebiotic Organic Chemistry". Origins of Life and Evolution of Biospheres. Cilt 33. ss. 235-242. doi:10.1023/A:1024807125069. PMID 14515862. 
  6. ^ a b Johnson AP, Cleaves HJ, Dworkin JP, Glavin DP, Lazcano A, Bada JL (Ekim 2008). "The Miller volcanic spark discharge experiment". Science. 322 (5900). s. 404. doi:10.1126/science.1161527. PMID 18927386. 
  7. ^ Catherine Brahic. "Volcanic lightning may have sparked life on Earth – earth – 16 October 2008 – New Scientist Environment". NewScientist. 20 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2008. 
  8. ^ Bada, Jeffrey L. (11 Şubat 2013). "New insights into prebiotic chemistry from Stanley Miller's spark discharge experiments". Chemical Society Reviews (İngilizce). 42 (5): 2186-2196. doi:10.1039/C3CS35433D. ISSN 1460-4744. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022. 
  9. ^ Oró J, Kamat SS (Nisan 1961). "Amino-acid synthesis from hydrogen cyanide under possible primitive earth conditions". Nature. Cilt 190. ss. 442-3. doi:10.1038/190442a0. PMID 13731262. 
  10. ^ Oró J, Kimball AP (Ağustos 1961). "Synthesis of purines under possible primitive earth conditions. I. Adenine from hydrogen cyanide". Archives of biochemistry and biophysics. Cilt 94. ss. 217-27. doi:10.1016/0003-9861(61)90033-9. PMID 13731263. 
  11. ^ Oró J (1967). Fox SW (Ed.). Origins of Prebiological Systems and of Their Molecular Matrices. New York Academic Press. s. 137. 
  12. ^ Wilde, Kenneth A. (Temmuz 1953). "The Reaction Occurring in CO2, 2O Mixtures in a High-Frequency Electric Arc". Science. 118 (3054). ss. 43-44. doi:10.1126/science.118.3054.43-a. PMID 13076175. 21 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008. 
  13. ^ Fox, Douglas (28 Mart 2007), "Primordial Soup's On: Scientists Repeat Evolution's Most Famous Experiment", Scientific American, History of Science, Scientific American Inc., 29 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Temmuz 2008 
  14. ^ Trainer, Melissa G. (Kasım 2006). "Organic haze on Titan and the early Earth". Proceedings of the National Academy of Sciences. 103 (48). ss. 18035-18042. doi:10.1073/pnas.0608561103. PMID 17101962. 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008. 
  15. ^ Hayes, Jacqui (7 Kasım 2006), "Hazy origins of life on Earth", Cosmos, Luna Media Pty Ltd, 11 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Temmuz 2008 
  16. ^ http://www.geocities.com/capecanaveral/lab/2948/orgel.html 27 Kasım 1999 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Origin of Life on Earth by Leslie E. Orgel
  17. ^ http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11860&page=85 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Exploring Organic Environments in the Solar System (2007)
  18. ^ "Right-handed amino acids were left behind", New Scientist, Reed Business Information Ltd (2554), s. 18, 2 Haziran 2006, 24 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Temmuz 2008 
  19. ^ Kojo, Shosuke (Ekim 2004). "Racemic D,L-asparagine causes enantiomeric excess of other coexisting racemic D,L-amino acids during recrystallization: a hypothesis accounting for the origin of L-amino acids in the biosphere". Chemical Communications, 19. ss. 2146-2147. doi:10.1039/b409941a. PMID 15467844. 
  20. ^ "MICR 425: PHYSIOLOGY & BIOCHEMISTRY of MICROORGANISMS: The Origin of Life". SIUC / College of Science. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2005. 
  21. ^ "Early Earth atmosphere favourable to life: study". University of Waterloo. 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2005. 
  22. ^ Fitzpatrick, Tony (2005). "Calculations favor reducing atmosphere for early earth – Was Miller–Urey experiment correct?". Washington University in St. Louis. 21 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2005. 
  23. ^ a b Rosing M.T. & Frei R. (2004). "U-rich Archaean sea-floor sediments from Greenland—indications of >3700 Ma oxygenic photosynthesis" (PDF). Earth and Planetary Science Letters. Cilt 217. ss. 237-244. doi:10.1016/S0012-821X(03)00609-5. 30 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ağustos 2011. 
  24. ^ Windows to the Universe (1999). "The slow build up of Oxygen in the Earth's Atmosphere". University Corporation for Atmospheric Research. 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2005. 
  25. ^ Thompson WR, Murray BG, Khare BN, Sagan C (Aralık 1987). "Coloration and darkening of methane clathrate and other ices by charged particle irradiation: applications to the outer solar system". Journal of geophysical research. 92 (A13). ss. 14933-47. doi:10.1029/JA092iA13p14933. PMID 11542127. 
  26. ^ Brooks D.J., Fresco J.R., Lesk A.M. & Singh M. (Ekim 2002). "Evolution of amino acid frequencies in proteins over deep time: inferred order of introduction of amino acids into the genetic code". Molecular Biology and Evolution. 19 (10). ss. 1645-55. PMID 12270892. 13 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2008. 
  27. ^ "'Lost' Miller–Urey Experiment Created More Of Life's Building Blocks". Science Daily. 17 Ekim 2008. 19 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2008. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Miller-Urey_deneyi&oldid=32962020" sayfasından alınmıştır