Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu
.jpg)
Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu (Fransızca: Fédération Socialiste Ouvrière, Yahudi İspanyolcası: Federacion Socialista Laboradera Osmanlı İmparatorluğu'nun Selanik Vilayeti'nde Avram Benaroya liderliğindeki sosyalist bir örgüttür. Selanik'teki farklı milletlerden işçilerin tek bir işçi hareketi içinde birleştirilmesi girişimidir.
Osmanlı İmparatorluğu'nda Federasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]
Aynı zamanda idealist ve pragmatist, Bulgaristan'dan bir Yahudi olan Avram Benaroya, Mayıs-Haziran 1909'da Selanik'te ağırlıklı olarak Yahudi olan Socialiste Ouvrière Fédération'ın kurulmasında öncü bir rol oynadı.[1] Başlıca ortakları militan Sefarad Yahudileri, Alberto Arditti, David Recanati ve Joseph Hazan ile Angel Tomov ve Dimitar Vlahof gibi Bulgarlardı.
Avusturya Sosyal Demokrat Partisi'nin federal modeli üzerine inşa edilmesi yüzünden örgüt bu ismi almıştır; her biri şehrin Yahudi, Bulgar, Rumlar ve Türkler oluşan dört ana etnik grubunu temsil eden ayrı bölümlerden oluşan bir federasyon olarak tasarlanmıştı. Başlangıçta yayınlarını bu dört grubun (yani sırasıyla Ladino, Bulgarca, Yunanca ve Türkçe) dillerinde yayınladı, ancak pratikte son iki dil ya mevcut değil ya da yetersizdi. Derginin adı Türkçe Amele Gazetesi (Ladino dilinde Journal del Labourador) idi.
Demokratik Fédération kısa süre sonra Benaroya'nın liderliğinde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki en güçlü sosyalist parti olurken, "Osmanlı Sosyalist Fırkası" esasen bir entelektüel kulüptü ve İstanbul Rum Sosyalist Partisi, Sosyal Demokrat Hınçak Partisi ile Ermeni Devrimci Federasyonu gibi diğer sosyalist partiler aynı zamanda etnik partilerdi.[2] Mücadeleci sendikalar kurdu, önemli entelektüelleri kendine çekti ve Makedon işçiler arasında sağlam bir destek tabanı kazandı. 1910'da Fédération on dört sendikadan oluşuyordu ve 1912'de çeşitli gösterilerde yaklaşık 12.000 işçiyi seferber etti.[3] 1910'dan 1911'e kadar Benaroya, Ladino dilinde basılan, etkili Solidaridad Ovradera gazetesinin editörlüğünü yaptı. Fédération, İkinci Enternasyonal ile güçlü bağlar geliştirdi ve Uluslararası Sosyalist Büro'da kendi temsilcisi Saul Nahum'a sahipti.
Etnik temelde örgütlenen diğer partilerin aksine, cemaatler arası bir grup olarak Fédération, Osmanlı makamları tarafından hoşgörüyle karşılandı. Önde gelen Bulgar üyesi Dimitar Vlahof, Jön Türk Devrimi sonrası İttihat ve Terakki Fırkası'nın (İTC) egemen olduğu 1908-1912 Meclis-i Mebûsan'ında sosyalist bir mebustu. Gerçekten de, liderleri başlangıçta Jön Türkleri destekledi ve Benaroya, 31 Mart Vakası 'nı bastırmak için İstanbul'a yürüyen Hareket Ordusu'na katıldı. Sosyalist grupların artan gücü karşısında alarma geçen İTC, ardından Benaroya'nın hapse atıldığı bir baskı başlattı.[4]
Esther Benbassa ve Aron Rodrigues, Balkan Yahudileri hakkındaki referans kitaplarında, Fédération'un enternasyonalist sosyalistlerinin, İbraniceyi tercih eden Siyonistlere karşı Ladino dilini savunduklarını, Fransızcayı tercih eden Alliance Israélite Universelle'yi desteklediklerini ve böylece geleneksel Yahudi dünyasına bir şekilde yakın kalarak, asimilasyonsuz bir Batılılaşma biçimini temsil ettiklerini göstermişlerdir.[5]
Yunanistan'da Federasyon ve işçi hareketi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Balkan Savaşları sırasında Selanik'in Yunan devletine dahil edilmesinin ardından Benaroya, şehirde etnik bölünmeler dayatma girişimlerine direndi. I. Dünya Savaşı'na karşı çıkan Benaroya ve başka bir Yahudi sosyalist, Nakşa adasında iki buçuk yıl sürgüne gönderildi. Eleftherios Venizelos'u takip eden 1913 öncesi Yunanistan'daki önde gelen sosyalistlerin çoğunun aksine Benaroya ve Fédération, enternasyonalist ideallerine bağlı kalarak tarafsız kalınması için seferber oldu. Aynısının Yunanistan Kralı I. Konstantin ve onun asker maiyetinin izlediği politikanın başına gelmesi gibi (bkz. Ulusal Bölünme); bu, Makedonya'da Fédération'a verilen desteğin kaybolmasına yol açtı. Slav unsurunun ayrılmasından sonra, Fédération sayısal olarak Yahudilerin egemenliğine girdi.[6]
1915'ten itibaren Fédération, savaşa karşı halkın tepkisi tarafından desteklendi. Hem monarşist hem de Venizelist politika, solun özgürleşmesine ve radikalleşmesine fiilen yardımcı oldu ve Benaroya, her iki yerleşik siyasi gruba eşit mesafede durarak, durumu avantaja çevirmek için hızlı davrandı. Mayıs 1915 genel seçimlerinde Fédération, Selanik'i temsil eden iki milletvekilini (Benaroya and Alberto Couriel) Yunan Parlamentosu'na gönderirken, üçüncü bir sandalyeyi sadece birkaç oyla kaybetti. Zaten Yunanistan'ın her yerinde ve yurtdışında enternasyonalist gruplar ve örgütlerle güçlü bağları vardı; onlardan Sosyalist İşçi Partisi zamanı gelince ortaya çıkacaktı.[7] Ancak, dış ilişkilerde Venizelos'un yanında yer alan müstakbel Başbakan Aleksandros Papanastasiu'nun başkanlığındaki bir başka sosyalist fraksiyonun da aynı seçimde milletvekilleri seçilmişti.
Papanastasiu ve diğer reformcu sosyalistler, Venizelos'un liberal milliyetçiliğini güçlü bir şekilde desteklediler. Benaroya ve Fédération ise, ulusal meselelere duyarlı, sosyalizmi yıpranmış Habsburg Monarşisi için birleştirici bir güç olarak kullanmanın yollarını arayan Victor Adler, Otto Bauer ve Karl Renner gibi Avusturya Marksistlerinden etkilendiler; ulusal bilincin siyasetten arındırılması ve kişisel bir mesele haline gelmesi gerektiğine göre kişisel özerklik ilkesini geliştirdiler. Modern devletler özgür birliğe dayalı olmalı ve kültürel meselelerde etnik gruplar kendi kendilerini tanımlamasına ve örgütlenmesine izin verirken, ülkenin tüm uluslarının orantılı olarak temsil edildiği karma bir parlamento ekonomik ve politik sorunlara karar vermelidir. Fédération, Velestinli Rigas gibi Aydınlanma'nın Balkan yazarlarındaki federatif durumun kökenlerinin izini sürdü ve yaklaşan barışın herhangi bir sınır değişikliğini veya nüfus transferini içermemesi gerektiğini vurguladı. I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Benaroya'nın girişimiyle kurulan Yunanistan Sosyalist İşçi Partisi (daha sonra Yunanistan Komünist Partisi, KKE olarak yeniden adlandırıldı), Fédération'un ulusal kendi kaderini tayin hakkı üzerine tezlerini yakından takip etti ve Yunan devletini, azınlıkların haklarını koruyacak ve Balkan halklarının federatif bir Cumhuriyeti'ne katılacak bir özerk eyaletler federasyonuna dönüştürmek istedi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nar, Alberto: "The Jew of Thessaloniki March through Time" 27 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Justice. The International Association of Jewish Lawyers and Jurists, special issue: Remember Salonika (Spring 1999). ISSN 0793-176X. pp. 9-13.
- ^ Hür, Ayşe (24 Nisan 2008). "Cumhuriyet'in Amele Evlatları!". Taraf. 21 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
- ^ Quataert, Donald (2002). Levy, Avigdor (Ed.). The Industrial working class of Salonica, 1850-1912 (in Jews, Turks, Ottomans: a shared history, fifteenth through the twentieth century). Syracuse University Press. s. 395. ISBN 978-0-8156-2941-2. 20 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2009.
- ^ Mark Mazower, Salonica city of ghosts, Vintage Books, New York, 2005. 978-0-375-41298-1 pp. 288f.
- ^ Fransızca: Les AA (auteurs) montrent comment en défendant la langue judéo-espagnole (contre les sionistes partisans de hébreu ou les francophones de l'Alliance) les socialistes internationalistes de la Fédération restaient en dernière analyse assez proches du monde juif traditionnel: ils représentaient une forme d'occidentalisation qui impliquait pas l'assimilation, Löwy Michael, Benbassa (Esther) Rodrigue (Aron) Juifs des Balkans. Espaces judéo-ibériques XIV-XXe siècles 27 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (review), Archives des sciences sociales des religions, 1994, vol. 86, n° 1, pp. 265-266. Accessed on November 14, 2009
- ^ Benbassa, Esther: "Le sionisme dans l'Empire ottoman à l'aube du XXe siècle", in: XXe Siècle., n°24, oct. 1989, p. 74
- ^ Benbassa, Esther, and Rodrigue, Aaron: Historia de los judíos sefardíes. De Toledo a Salónica. Abada, Madrid, 2004 84-96258-31-9, pp. 308-310.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- H. Şükrü Ilicak (September 2002). "Jewish Socialism in Ottoman Salonica" 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Southeast European and Black Sea Studies. 2 (3): 115–146. ISSN 1468-3857
- Iakovos J. Aktsoglou, The emergence / development of social and working class movement in the city of Thessaloniki (working associations and labor unions) 20 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., “Balkan Studies”, Thessaloniki, Vol. 38, No. 2, 1997, pp. 285–306.
- Joshua Starr, The Socialist Federation of Saloniki, Jewish Social Studies, Vol. 7, No. 4 (Oct. 1945), pp. 323-336
- Abraham Benaroya, A Note on "The Socialist Federation of Saloniki", Jewish Social Studies, Vol. 11, No. 1 (Jan. 1949), pp. 69-72 20 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nicole Cohen-Rak, La "Solidaridad ovradera", journal socialiste judéo-espagnol de Salonique, 1911: édition de 7 numéros, traductions, index divers, considérations linguistiques, Vol. 1 and 2, Université de Paris III, 1986.
| Meclis-i Mebûsan partileri |
| .svg) |
|---|---|---|
| Diğer partiler | ||