Sosyalist revizyonizm
| Makale serilerinden |
 |
| Makale serilerinden |
| Marksizm |
|---|
 |
Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin genellikle burjuvazi sınıfı ile birlik olma benzeri değişiklikler içeren bir revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.[1]
Terim, sık sık böyle revizyonların herhangi bir temele dayanmadığına inanan Marksistler tarafından Marksizmi yumuşatmaya veya ayrılmaya çalışanları temsil etmesi için kullanılır. Revizyonizm kelimesi daha çok yerme anlamı taşır. Marksist literatüre göre sapma ve döneklik olarak tabir edildiği de görülmüştür.[2] Birkaç Marksist kendilerini revizyonist olarak nitelerler. Bu terimin ve kavramın karşısında olanlar ise ortodoks Marksistlerdir.
Revizyonizm terimi Marksist kuram içerisinde birçok farklı bağlamda kullanılır; 19. yüzyılın sonlarına doğru, sosyal demokrat yazarlardan Eduard Bernstein ve Jean Jaurès, Karl Marks'ın sosyalist toplum yaratmak için oluşturduğu düşüncelerinin gözden geçirilmesini ve Sosyalizme ulaşmak için kuvvet kullanmanın zaruri olmadığını savundu.
Enver Hoca'nın siyasi pratiğini içeren Hocaizm görüşü, Soğuk Savaş ve sonrası dönemin en belirgin revizyonizm karşıtı hareketidir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Revizyonizm terimi Marksist teorinin farklı revizyonlarına atfetmek için kullanılmıştır. Revizyonistler, Karl Marx'ın devrimi şiddetli bir ayaklanma ile getirme düşüncesine karşı gelip sosyalist devrimi seçim yoluyla başarmak isteyenlerdir. Marx ve Engels'in yakın bir tanıdığı olan Eduard Bernstein, ilk adı duyulmuş revizyonistlerdendi ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nde (SPD) önde gelenlerdendi.
19. yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu maddede revizyonizmin kökeni, etkisi ve aldığı tepkilerin konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. (Aralık 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Karl Marx'ın sosyalizme dönüşüm fikirlerini revize ederek sosyalist topluma erişimde zor kullanmanın tek yol olmadığını savunan Eduard Bernstein gibi demokratik sosyalist yazarları tanımlamak için 19. yüzyılın sonlarında revizyonizm terimi kullanılırdı.[3] Bernstein'in görüşleri, kapitalist sistemde kademeli reformlar ile sosyalizme ulaşılabileceğini ileri süren reformist teorinin yükselmesine sebep oldu.[4]
1920 ve 1930'lar
[değiştir | kaynağı değiştir]1920 ve 1930'larda Komintern'den uzaklaştırılan Leon Trotsky liderliğindeki Uluslararası Sol Muhalefet, Komintern ve Sovyetler Birliği'ni Marksizm ve Leninizm'in enternasyonalist ilkelerini Sovyetler Birliği'nin başına geçmiş olan seçkin bir bürokratik kast için değiştirmekle suçlamıştı.[5] Troçkistler yeni doğan Stalinist bürokrasinin işçi sınıfının sosyalist dünya devrimi yolunda büyük bir engel oluşturduğunu düşünmüş ve Komintern'in politikalarını değiştirmek için Marksist kalıcı devrim teorisine karşı çıkmıştı. Bu sırada resmi Sovyet mercileri Troçkistleri "revizyonistler" olarak damgaladı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nden kovdu. Bunun üzerine Troçkistler Dördüncü Enternasyonal'i kurdu.
1940 ve 1950'ler
[değiştir | kaynağı değiştir]1940 ve 1950'lerde uluslararası komünist harekette revizyonizm terimi Marksist-Leninistler arasında ağır sanayi yerine tüketim malı üretimine odaklanan, proleter enternasyonalizm yerine ulusal farklılıkları kabul eden ve belirli ilkelere bağlı kalmak yerine liberal reformları isteyen komünistler için kullanılıyordu. 1949'da Stalin'in Sovyet yönetimi altında Doğu Avrupa'da başlayan II. Dünya Savaşı sonrası tasfiyeler arasında nispeten bağımsız komünist bir ideoloji peşindeki Titoistlere yöneltilen suçlamalar arasında revizyonizm de bulunuyordu. Stalin'in ölümünden sonra Macaristan'da Imre Nagy'nin hükûmeti (1953-1955) ve Polonya'da Władysław Gomułka'nın hükûmetinde demokratik bir sosyalizm türü kısa süreliğine kabul edilebilir olmuştu. Bu düşünceye Doğu Bloku ve Sovyetler Birliği'nin çeşlitli şekillerde revizyonist olarak gördüğü düşünceler de dahildi. Yine de kendilerini küçük düşüreceği için Nagy de Gomułka da kendilerini revizyonistler olarak tanımlamamıştı.
1956'da Stalin'in aleyhine yapılan Gizli söylev üzerine Marksist-Leninist ilkelerin, kurucuları tarafından ihanete uğradığını düşünen hayrete uğramış ve cesareti kırılmış çoğu komünist aktivist protesto ile Batı komünist partilerinden ayrılmaya başlamıştı. Ayrılan bireyler partilerde kalanlar tarafından revizyonist olmakla suçlanmıştı. Yine de sadık kalanlar kısa süre sonra 1960'ta Sovyetler Birliği'nin eylemleri sayesinde hayal aleminden çıkmış ve partilerinden ayrılmıştı, böylece Yeni Sol doğdu. 1960'larda ayrılanların çoğu Sovyetler Birliği'nin aksine Mao Zedong tarafına geçmişti. Bunlara bir örnek Edward Palmer Thompson'ın New Reasoner eseriydi.
1960'lar
[değiştir | kaynağı değiştir]1960'ların ilk safhalarında Mao Zedong ve Çin Komünist Partisi, ideolojik ve siyasi sorunlar üzerine Çin-Sovyet ayrılığı olarak Nikita Khrushchev ve Sovyetler Birliği'ne saldırı amacıyla revizyonizm terimini (Çince: 修正主义; pinyin: xiūzhèng zhǔyì) diriltecekti. 1960'larda Çin, Sovyetleri sık sık "modern revizyonistler" olarak tanımlayacaktı. Kullanım dünya çapında komünist partilerden ayrılmış çeşitli Maocu gruplar tarafından kopyalanmıştı. 1978'de yaşanan Çin-Arnavut ayrılığı, Arnavutluk Genel Sekreteri Enver Hoca'nın Maoculuk'u revizyonist olmakla suçlamasına neden oldu. Bu olay, Maoist harekette bazılarının Arnavutluk Emek Partisi yolunda yürüyeceği bir ayrılığa neden oldu. Aralarında en dikkat çekenleri Yeni Zelanda Komünist Partisi ve Kanada Komünist Partisi (Marksist-Leninist) idi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özgürlükçü sosyalizm
- 21. yüzyıl sosyalizmi
- Deng Xiaoping Teorisi
- Avrupa komünizmi
- Oportünizm
- Reformizm
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Oxford English Dictionary Revisionism 1. "A policy first put forward in the 1890s by Edward Bernstein (1850-1932) advocating the introduction of socialism through evolution rather than revolution, in opposition to the orthodox view of Marxists; hence a term of abuse used within the communist world for an interpretation of Marxism which is felt to threaten the canonical policy." with the first use in English "1903 Social-Democrat VII. 84 (heading) Revisionism in Germany."
- ^ Bernstein, Eduard (1991). "Giriş". Evrimsel Sosyalizm, Bir Eleştiri bir onaylama. Kavram yayınları.
- ^ Vgl. Wolfgang Eichhorn: Über Eduard Bernstein. Gegensatz und Berührungspunkte zu Rosa Luxemburg und W. I. Lenin, in: Jahrbuch für Forschungen zur Geschichte der Arbeiterbewegung, No. I/2002.
- ^ Philip P. Wiener (ed). Dictionary of the History of Ideas 21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Charles Scribner's Sons, New York, in 1973–74. R. K. Kindersley Marxist revisionism: From Bernstein to modern forms 21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., website of the University of Virginia Library. Accessed 28 April 2008
- ^ Leon Trotsky. The Third International After Lenin 11 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Militant, 1929. Accessed 14 March 2010
