İçeriğe atla

Ufa

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Ufa (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Ufa(şehir)
Өфө (Başkurtça)
Şehir
Уфа (Rusça)
Ufa(şehir) bayrağı
Bayrak
Ufa(şehir) arması
Arma
Başkurdistan'ın Rusya'daki konumu (kırmızı)
Başkurdistan'ın Rusya'daki konumu (kırmızı)
ÜlkeRusya
İdare
Yüzölçümü
 • Toplam710.16 km²
Nüfus
 (2008)
 • Toplam1.062.319
 • Yoğunlukoto/km²
Alan kodu+7347

Ufa (Rusça: Уфа, romanize: Ufa, Rusça telaffuz: [ʊˈfa]; Başkurtça: Өфө, romanize: Öfö, [ʏ̞ˈfʏ̞]ⓘ), Rusya Federasyonu'na bağlı Başkurdistan Cumhuriyeti'nin başkenti ve en büyük şehridir. Aynı zamanda Ufa İli'nin merkezidir. Ufa Başkurdistan merkez kuzeyinde, Ağizel ile Karaizel nehirlerinin kesiştiği noktada, Ural Dağları'nın güney kesiminin batısındaki Ufa Platosu [en]'nu oluşturan tepelerde yer almaktadır. Şehir nüfusu 1 milyondan fazladır;[1] metropol aglomerasyonu ise 1,4 milyona kadar insan barındırmaktadır. Ufa, nüfus açısından Rusya'daki en büyük 11., Volga Federal Bölgesi'ndeki en büyük 4. şehirdir.

Şehrin 1574 yılında, yani şehrin bulunduğu yerde Korkunç İvan'in emri uyarınca bir kalenin dikildiği zaman kurulduğu düşünülmektedir.[2] 1586 yılında ise Ufa'ya resmen şehir statüsü verildi.[2] 1865 yılında Ufa şehri, o zaman Orenburg Guberniyası'ndan yeni ayrılmış Ufa Guberniyası'nın başkenti yapıldı. Ufa'nın nüfusu 20. yüzyılın başlarında arttı.

Günümüz Ufa ekonomisinin başlıca endüstrileri petrol arıtma, kimyasal ve makine mühendisliğidir. Petrol şirketi Başneft ile yan kuruluşlarının merkezleri Ufa'da yer almaktadır. Ufa etnik açıdan çeşitli bir şehirdir; nüfusun çoğunu Ruslar oluştururken, şehrin büyük Başkurt ve Tatar azınlıkları da var. Başkurt Devlet Üniversitesi, Ufa Devlet Havacılık Teknik Üniversitesi, Ufa Devlet Petrol Teknik Üniversitesi ve Ural Devlet Hukuk Üniversitesi [en] dahil olmak üzere çok sayıda eğitim kuruluşu da bulunmaktadır. Ufa 2015 yılında hem BRICS[3] hem de Şanghay İşbirliği Örgütü[3][4] zirvelerine ev sahipliği yaptı.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ufanın erken tarihi Paleolitik zamanlara dayanır.[5] Muhtemelen, 5. ve 16. yüzyıllar arasında Ufa'nın bulunduğu bir Orta Çağ kenti vardı.[6] Pizzigano kardeşlerin haritasında (1367)[7] ve Katalan Atlası'nda (1375)[8] Ağizel Nehri üzerinde yaklaşık Paskerti (Bashkort) bir kasaba,[9] Gerardus Mercator'ın haritası (1554) da Paskerti adıyla yerleşimi işaretledi. Fransız oryantalist Henri Cordier, Pascherti'nin konumunu Ufa'nın şu anki konumu ile ilişkilendirmiştir.[10]

İbn-i Haldun Başkortnı Altınorda'nın en büyük şehirlerinden kenti derdi.[11]

18 yüzyılın Rus tarihçisi Peter Rychkov, Rusların gelmeden önce Ufa topraklarında harika bir şehir olduğunu yazdı.[12]

Orenburg Valiliği hükûmetinin yetkilisi Vasily Rebelensky, Ufa'nın Başkirler tarafından kurulduğunu yazdı.[13]

IV. İvan'ın emriyle 1574'te modern Ufa'nın yerine bir kale inşa edildi.[14]

Ünlü Daşka Taşı Ufa şehrinin yakınlarında Rus bilimadamları tarafından bulundu.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ufa yarımadadır. Nerede: 1-Ağizel Nehri, 2-Karaizel Nehri, 3-Dim Nehri

Ufa Ağizel Nehri'nin kıyısında, kuzeyden güneye yaklaşık 30 km'lik alanı kapsar. Doğudan batıya ortalama 7 km'dir.

 Ufa iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 5,8 9,2 16,2 30,9 36,2 38,3 38,6 38,5 33,4 26,8 15,4 5 38,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) −8,2 −6,8 0,2 10,9 19,9 24,6 25,9 23,5 17,2 8,7 −1 −6,9 9
Ortalama sıcaklık (°C) −12,4 −11,8 −5,1 5,2 13,2 18,1 19,7 17,2 11,3 4,5 −4,2 −10,7 3,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −17 −17 −10,4 −0,1 6,8 11,8 13,7 11,6 6,5 1,1 −7,5 −15 −1,3
En düşük sıcaklık (°C) −48,5 −43,5 −34,4 −29,7 −9,7 −1,2 1,4 −0,6 −6,8 −25,6 −35,1 −45 −48,5
Ortalama yağış (mm) 48 39 32 33 46 66 55 58 51 58 52 51 589
Kaynak: Погода и Климат[15]


Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

1,062,319 nüfusa sahiptir Rusya’nın en kalabalık on birinci şehri.

Yıl Nüfus Halklar
Başkurt Türkleri Ruslar Tatar Türkleri
17. yüzyıl 700 - 800
1718 5,600
1811 9,200
1840 16,500
1865 20,100
1879 23,200
1886 27,000
1897 49,300
1913 100,700
1916 112,700
1920 92,800
1923 85,300
1926 98,500
1939 250,000
1959 546,900
1970 770,900
1979 976,858 92,678 568,504 240,881
1989 1,079,765 122,026 585,337 291,190
2002 1,049,479 154,928 530,136 294,399

2010 Rusya nüfus sayımına göre etnik yapı: başkurtlar % 17, tatarlar % 28.3, ruslar % 48.9 [16].

Ufa mahalleleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
İnors Mahallesi Ufa haritasında.
  1. Merkez
  2. Kuzneczov küçük koyu
  3. Küçük koy
  4. Nijegorodka
  5. Dim Sanayı Mahallesi
  6. Dim Mahallesi
  7. Çernikovka
  8. İnors ,[17][18][19] Ufa'nın Kalininskiy ilçesine bağlı bir mahalle. İdari sınırlarına bakıldığında güneyinde Karaizel Nehri, doğusunda Gastello Mahallesi, kuzeyinde ise Inter RAO'nın 2. Ufa Birleşik ısı ve güç istasyonu[20][21][22] ve Ufa Motor Üretim İmalat Derneği yerleşkeleri bulunur.
    1945'tan sonra mahallesi inşası yakalanan Almanlar tarafından gerçekleştirildi. Bu yüzden, mahalle adı Rusçadaki "Yabanci iş çüçü" ("İNOstrannaya Raboçaya sila") ifadesiden geldi.
    Ufa Motor Üretim İmalat Derneği AL-41F1 (Ürün 117), Artyakıcı ve İtiş vektörlemesi ile beşinci nesil jet avcı uçakları için yapılan bir turbofandır ile belli. Ufa Motor Üretim İmalat Derneği'nde Suhoy Su-30, Suhoy Su-35 için motorlar da üretiliyor.[23][24]
    İnors'daki evleri genellikle dokuz-on beş katlı.
    Mahallesinin çoğu nüfusu Ufa Motor Üretim İmalat Derneğinde çalışır. Nüfusun çoğu Motor Derneğinde çalışsa da, çoğu insan Ufa'nın başka mahallelerinde çalışır. Mahalleden merkez yönüne sadece bir yol, Bogorodskaya Auılı sokağı aracıyla (Rusça Selskaya Bogorodskaya sokağı) var. Bu nedeniyle sabah (merkez yönüne) ve akşam (merkezden) saatlerinde trafik tıkılışı çok var. Aynı durum Ufa'nın Çernikovka Mahallesi yönüne giden aynı sokağın kuzey parçasında (Rusça Selskaya Bogorodskaya sokağı) de olur. Soruna çözüm üretilmiş (yolun genişliğini genişletmek) ancak işe yaramamıştır.
    Diğer bir sorun 4 petrokimya tesisi ve iki büyük termik santralden kaynaklanan hava kirliliğidir. Bu alandaki hava kirliliği, petrokimya tesislerine doğrudan bitişik olan Çernikovka Mahallesinden düşüktür. Ama önemli ölçüde. Ufa şehri yöneticiler "sabır ederek ulaşmak istediğimiz sonuçların elde edebiliriz" bahaneler dışından problemi çözmeye çalışmaz.
  9. Nogay
  10. Kooperatif alanı
  11. Kuzey Sanayı Mahallesi
  12. Lihaçev Sanayı Mahallesi
  13. Şakşa Mahallesi
  14. Şakşa-Bazileevka Mahallesi
  15. Glumilino
  16. Hüpaylı
  17. Oktyabr Prospektı Mahallesi
  18. Halle Sokağı Mahallesi
  19. Sutoloka
  20. Havalimanı
  21. Molodejnıy
  22. Yeşil Orman
  23. Novostroyka
  24. Ağizel

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ufa şehrinde 7 üniversite bulunmaktadır.

Başkurt Devlet Üniversitesi Başkurt Devlet Tıbbi Üniversitesi Ufa Devlet Havacılık Teknik Üniversitesi Ufa Devlet Petrol Teknik Üniversitesi
  1. Başkurt Devlet Üniversitesi
  2. Başkurt Devlet Tarım Üniversitesi
  3. Başkurt Devlet Tıbbi Üniversitesi
  4. Ufa Devlet Havacılık Teknik Üniversitesi
  5. Ufa Devlet Petrol Teknik Üniversitesi
  6. Miftakhetdin Akmulla Başkurt Devlet Öğretim Üniversitesi
  7. Ufa devlet sanat enstitüsü

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ufa etrafında Rusya'nın federal önemi olan M5 Ural Moskova —Samara - Ufa - Çelebi[25] ve M7 İdil Moskova —Nijni Novgorod - Kazan - Ufa[26] karayolları geçmektedir.

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "RUSSIA: Privolžskij Federal'nyj Okrug: Volga Federal District". City Population.de. 4 Ağustos 2020. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  2. ^ a b "История города Уфы" [Ufa şehrinin tarihçesi]. ufacity.info (Rusça). 2 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  3. ^ a b "Rusya'da çifte zirve: BRICS ve ŞİÖ Ufa'da toplanacak". Sputnik. 8 Temmuz 2015. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Şanghay İşbirliği Örgütü liderler zirvesi başladı". TRT Haber. Anadolu Ajansı. 10 Temmuz 2015. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  5. ^ "Главархитектура г. Уфы — История г. Уфы". 31 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2019. 
  6. ^ Псянчин А. В. Башкортостан на старых картах. Уфа, 2001. С 70, 71, Он же. Mons Et Urbis: Уральские горы и город Уфа в европейской средневековой картографической традиции//Архив Башкортостана, № 1. 2007. С. 17-23.
  7. ^ Рудаков В. Г. К вопросу о двух столицах в Золотой Орде и местоположении города Гюлистана // Научное наследие А. П. Смирнова и современные проблемы археологии Волго-Камья. Материалы научной конференции. Труды ГИМ. Вып. 122. — М., 2000. — Рис. 1.
  8. ^ Там же; Псянчин А. В. Башкортостан на старых картах. — Уфа, 2001. — С. 71.
  9. ^ Мажитов Н.А,, Султанова А. Н. Сунгатов Ф. А. Башкирские города по арабским источникам IX—X вв. // Вестник АН РБ. 2008. Т. 13, № 2. С. 44-—48; Мажитов Н. А., Сунгатов Ф. А., Иванов В. А., Сатаров Т. Р., Султанова А. Н., Иванова Е. В. Городище Уфа II. Материалы раскопок 2006 года. Т. 1. Уфа, 2007. 160 с: ил.
  10. ^ «Mercator and Hondius (loth Ed., 1630) and N. Sanson (1650) show Jorman on the south of the Kama R., Pascherti in the position of Ufa, the present head-quarter of the Bashkirs, Sagatin ( = Fachatim of the text) at the head of the Ufa River, Marmorea on the Bielaya south of Ufa». — Cathay and the Way Thither: Being a Collection of Medieval Notices of China, Chʻeng-wen Publishing Company, 1967. Henri Cordier
  11. ^ Золотая Орда в источниках. T.I. Арабские и персидские сочинения. М., 2003. С 169.
  12. ^ Рычков П. И. История Оренбургская (1730—1750 гг.). Оренбург, 1896. С. 68,69.
  13. ^ «Краткое описание губернского города Уфы с начала его построения до сего 1806 года». // Что ж касается башкирцев, то видно из многих описаний, как сего народа, так и о жительстве их, кои от различных возмущений, как и междоусобных воин, так и соседних своих народов, строили маленькие укрепления и городки и наконец, соединясь во множестве, распространили свои жилища и укрепления, а для сей причины и город Уфа построен.
  14. ^ [1] 19 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. History of Ufa
  15. ^ "Погода и Климат - Климат Уфы". 15 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2013. 
  17. ^ "Airport UFA". 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  18. ^ "Wikimapia". 26 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  19. ^ "Ufa which of one will not be show". 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  20. ^ "2. Ufa Birleşik ısı ve güç istasyonu Ufa'nın kalbi". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  21. ^ "Inter RAO'nın 2. Ufa Birleşik ısı ve güç istasyonu". 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  22. ^ Inter RAO'nın 2. Ufa Birleşik ısı ve güç istasyonuna seyahat
  23. ^ "Başkurt Ansiklopedisi'nde "Ufa Motor Üretim İmalat Derneği" Rusça makale". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  24. ^ "Başkurt Ansiklopedisi'nde "Ufa Motor Üretim İmalat Derneği" Başkurtça makale". 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  25. ^ "Трасса М5 "Урал" на карте" (Rusça). www.rudorogi.ru. 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2017. 
  26. ^ "M7 İdil" (Rusça). www.rudorogi.ru. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Ufa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ufa&oldid=34198853" sayfasından alınmıştır