Bogemiyalik Elizabeth (1292-1330)
| Bogemiyalik Elizabeth | |
|---|---|
| Queen consort of Bohemia | |
| Tenure | 1310–1330 |
| Coronation | 7 February 1311 |
| Turmush oʻrtogʻi | John of Luxembourg |
| Farzandlari |
Margaret, Duchess of Bavaria Bonne, Duchess of Normandy Charles IV, Holy Roman Emperor John Henry, Margrave of Moravia Anna, Duchess of Austria |
| Uy | Přemyslovci |
| Otasi | Wenceslaus II of Bohemia |
| Onasi | Judith of Habsburg |
Bogemiyalik Elizabeth (chex. Eliška Přemyslovna) (1292-yil 20-yanvar — 1330-yil 28-sentyabr) bogemiya (chexiya)lik Přemyslid sulolasining malikasi boʻlib, qirol John Koʻrning birinchi xotini sifatida Bogemiya qirolichasi boʻlgan . U Bogemiya qiroli imperator Charles IV ning onasi hamda Habsburglar sulolasi vakili Judith Habsburgning qizi edi.
Bolaligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]U Bogemiyalik Vatslav II va Gabsburglik Juditning qizi edi[1]. Uning onasi Elizabet besh yoshligida vafot etdi va undan qolgan o‘n nafar farzandning toʻrttasigina voyaga yetdi: Vatslav, Anna, Elizabet va Margaret . Elizabet aka-ukalari ichida Agnes ismli oʻgay singlisi ham bor edi. Onasining vafotidan olti yil oʻtgach, otasi Piast sulolasidan boʻlgan Elizabet Richeza ismli polshalik malikaga uylandi. Elizabetning otasi keyinchalik Polsha tojini ham qoʻlga kiritdi.
Elizabetning yoshligida koʻplab muhim voqealar, jumladan 1303-yilda Praga qal’asida sodir boʻlgan dahshatli yongʻin, [2] otasining oʻlimi [3] va ukasi Vatslavning oʻldirilishi[4]. Elizabet oʻn uch yoshida yetim qolgan va singlisi Anna bilan yashagan. Uning boshqa singlisi Margaret yetti yoshida onasi Buyuk Polshalik Yelizaveta bilan Bogemiya saroyiga kelganidan keyin Saxiy Boleslav III ga turmushga chiqdi.
Elizabet xolasi Kunigunde bilan Praga qal’asi yaqinidagi monastirda yashashga qaror qildi. Onasiz Elizabethga uning xolasi kuchli taʼsir koʻrsatdi. Uning qaynsinglisi Viola of Teschen va uning oʻgay onasi Elizabet Richeza opa-singillar oʻrtasidagi munosabatlar yomonlashguncha Anne va Elizabet bilan birga yashashga kelishdi.
1306-yilda Elizabethning akasi Vatsslav oʻldirilganidan soʻng, Elizabethning qaynisi Henry Bogemiya qiroli boʻldi. Elizabet endi oiladagi yagona turmushga chiqmagan malika edi va oʻn toʻrt yoshida u turmush qurish uchun yaxshi yosh deb hisoblangan va natijada Bogemiya Qirolligi uchun hokimiyat uchun kurashda muhim rol oʻynagan.
Elizabeth 14 yoshga to‘lganidan ko‘p o‘tmay, Muqaddas Rim imperatori Henry VII ning o‘g‘li Lyuksemburglik Johnga turmushga chiqdi. [1] Toʻy 1310-yil 1-sentabrda, Jon Bogemiyani bosib olishga majbur boʻlgandan keyin boʻlib oʻtdi. [5] Genrix va Ann Karintiyaga qochib ketishdi, u yerda Anna 1313-yilda vafot etdi. Jon va Elizabetning toj kiyish marosimi 1311-yil 7-fevralda boʻlib oʻtdi [5] [6]
Nikoh dastlab halokatli edi, chunki Elizabeth opa-singillari Margaret va Agnesning avlodlari merosxoʻrligiga yoʻl qoʻymaslik uchun oʻgʻil tugʻishi kerak edi, lekin turmush qurganiga olti yil boʻlgunga qadar oʻgʻil koʻrmadi, lekin keyinchalik u Muqaddas Rim imperatori Charles IVni dunyoga keltirdi.
Nikoh bir muncha vaqt yaxshilandi, chunki merosxoʻrlik ishonchli tarzda taʼminlandi, ammo bir muncha vaqt oʻtgach, 1319-yilda Johnni taxtdan agʻdarish va uning oʻrniga katta oʻgʻli Charlesni qoʻyish haqidagi taxminiy fitna fosh qilindi. John aybdorlarni jazoladi.
John xotinining farzandlarining taʼlimiga aralashishiga yoʻl qoʻymaslikka qaror qildi va uchta katta farzandni: Margaret, Bonne va Charlesni Elizabethning qaramogʻidan oldi. Oʻshanda qirolicha Elizabeth Mělnik qasrida yashagan va yosh Charlz 7 yoshida 1323-yilda Fransiyaga yuborilishidan oldin oʻz otasi tomonidan qamoqqa olingan. U onasini boshqa koʻrmagan.
Toʻliq izolyatsiya qilingan va hamma tomonidan tashlab ketilgan Elizabet Bogemiyani tark etib, Bavariyada surgunda yashashga majbur boʻlgan. Uning xatti-harakatlari John va uning zodagonlariga nisbatan ochiq dushmanlik harakati sifatida qabul qilindi. Surgunda Elizabeth oʻzining soʻnggi farzandlari, egizak qizlari Enn va Elizabethni dunyoga keltirdi. John surgun paytida Elizabetni qoʻllab-quvvatlamadi. Elizabeth qizi Anna bilan 1325-yilda Bogemiyaga qaytib keldi, biroq qizi Elizabeth bir necha oy oldin vafot etdi. Qaytib kelganida u ogʻir dardga chalindi, lekin u yana besh yil yashadi. Uning soʻnggi yillariga uning moliyaviy yetishmovchilik taʼsir koʻrsatdi. Nihoyat, u 1330-yilda, oʻttiz sakkiz yoshida sil kasalligidan vafot etdi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Antonín 2017.
- ↑ Opačić 2009.
- ↑ Herde 2000.
- ↑ Michaud 2000.
- ↑ 5,0 5,1 Agnew 2004.
- ↑ Antonín, Robert. The Ritual Practice of Power in Bohemia during the 14th Century (en). Brill, 2021-10-27. ISBN 978-90-04-50011-2.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Agnew, Hugh LeCaine. The Czechs and the Lands of the Bohemian Crown. Hoover Institution Press, 2004.
- Antonín, Robert. The Ideal Ruler in Medieval Bohemia. Brill, 2017.
- Prague: The Crown of Bohemia, 1347-1437 Boehm: . Yale University Press, 2005.
- Herde, Peter „The Empire:From Adolf of Nassau to Lewis of Bavaria, 1292-1347“, . The New Cambridge Medieval History: Volume 6, C.1300-c.1415 Jones: . Cambridge University Press, 2000.
- Michaud, Claude „The kingdoms of central Europe in the fourteenth century“, . The New Cambridge Medieval History: Volume 6, C.1300-c.1415 Jones: . Cambridge University Press, 2000.
- Opačić, Zoë. Prague and Bohemia: Medieval Art, Architecture and Cultural Exchange in Central Europe. British Archaeological Association, 2009.