Kontent qismiga oʻtish

Kokos yogʻi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kokos yogʻi

Kokos yog'i

Kokos yogʻi kokos palmasi mevasining yadrosi, eti va sutidan olinadigan isteʼmol qilish mumkin boʻlgan yogʻdir[1]. Kokos yogʻi taxminan 25 °C (77 °F) dan past haroratda oq qattiq yogʻ holatga keladi. Undan yuqori haroratda tiniq suyuq yogʻ holatiga qaytadi. Tozalanmagan turlari oʻziga xos kokos yogʻi hidiga ega boʻladi[2]. Kokos yogʻi oziq-ovqat yogʻi sifatida, shuningdek, kosmetika va kir yuvish vositalari ishlab chiqarish uchun sanoat maqsadlarida ishlatilinadi[1][2]. Ushbu yogʻ oʻrta zanjirli yogʻ kislotasiga boy[3].

Uning yuqori miqdordagi toʻyingan yogʻ miqdori tufayli, koʻplab sogʻliqni saqlash idoralari kokos yogʻining oziq-ovqat sifatida isteʼmolini cheklashni tavsiya etadi[2][4][5].

Ishlab chiqarish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kokos yogʻi nam yoki quruq usul orqali olinishi mumkin[1]. Kokos yogʻi ishlab chiqarishning samarasi past ammo oddiyroq usuli kokosning etini qaynoq suvda, quyoshda yoki past olovda isitish orqali ishlab chiqarishdir[6].

Nam usul

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Filippinda kokos yogʻi anʼanaviy (lana) usul bilan toʻgʻridan-toʻgʻri sutdan olinadi. Jarayon davomida Filippinda shirinliklarida bezak sifatida ishlatiladigan latik (pishloqsimon massa)ni ham hosil boʻladi.

Nam usulda quritilgan kopra emas, balki xom kokosdan olingan sutdan foydalaniladi. Hindiston yongʻogʻi sutidagi oqsillar yogʻ va suvning emulsiyasini hosil qiladi[7]. Eng qiyin qism bu emulsiyani parchalab, yogʻni ajratib olishdir. Bunga ilgari uzoq qaynatish orqali erishilgan, ammo bu usul rangi oʻzgargan yogʻni hosil qiladi va iqtisodiy jihatdan samarasizdir. Zamonaviy texnikalar sentrifugalar va oldindan ishlov berish usullaridan foydalanadi. Oldindan ishlov berishga sovuq, issiqlik, kislotalar, tuzlar, fermentlar, elektroliz, zarba toʻlqinlari, bugʻ bilan distillash yoki ularning kombinatsiyasi kiradi. Koʻplab usul va texnologiyalarga qaramay, nam jarayon quruq jarayonga qaraganda samarasi pastroq. Chunki nam usul bilan olingan yogʻ quruq usul bilan olingan yogʻga nisbatan 10–15% kamroq boʻladi. Nam usul, shuningdek, uskunalar va energiyaga sarmoya kiritishni talab qiladi va yuqori kapital va ekspluatatsion xarajatlarni keltirib chiqaradi[8].

Quruq usul

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quruq usulda kokos eti qobiqdan ajratiladi va olov, quyosh yoki pechlar yordamida quritiladi[9]. Kopra presslanadi yoki eritiladi. Ushbu jarayon kokos yogʻi va yuqori oqsil va tola ega massa yaratadi. Biroq, ushbu massa inson isteʼmoli uchun yaroqsiz boʻlib, oʻtxoʻr hayvonlarga ozuqa sifatida beriladi.

Kokosni toʻgʻri yigʻib olish yogʻ ishlab chiqarish samaradorligiga sezilarli taʼsir koʻrsatadi. Yetilmagan yongʻoqlardan tayyorlangan kopradan foydalanish qiyin va undan past hosilli, sifatsiz mahsulot chiqadi[10].

Oddiy kokos yogʻi ishlab chiqaruvchilari 10% koʻproq yogʻ olish uchun heksan kislotasidan foydalanadi. Keyin ular yogʻni baʼzi kislotalardan tozalaydi. Bu jarayon yogʻning aynib qolishini oldini oladi. Boshqalar saqlash muddatini oshirish uchun 6% dan kam namlikka ega kopradan foydalanishadi, yoki yogʻ namligini 0,2% dan past saqlashadi. Yana bir usulda yogʻni 130–150 °C (266–302 °F) gacha qizdirilib, tuz yoki limon kislotasi qoʻshiladi[11].

Inson sogʻligʻiga taʼsiri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻplab sogʻliqni saqlash tashkilotlari kokos yogʻining yuqori miqdorda toʻyingan yogʻga egaligi[4] tufayli uning isteʼmolidan voz kechishni tavsiya qilib keladi. Bu tashkilotlarga AQShning Food and Drug Administration (FDA)[12], Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti (JSST)[13], AQShning Department of Health and Human Services[14], Amerika dietologlar assotsiatsiyasi[15], Amerika yurak assotsiatsiyasi (AHA)[16], Britaniya milliy sogʻliqni saqlash xizmati (NHS)[17], British Nutrition Foundation[18][19], va Kanada Dietologlar Tashkiloti kiradi[20].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 „Coconut oil“. Transport Information Service, German Insurance Association, Berlin (2015).
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Coconut Oil“. The Nutrition Source, Harvard T.H. Chan School of Public Health, Boston (2021).
  3. ↑ Marina, A. M.; Che Man, Y. B.; Amin, I. (2009-10-01). "Virgin coconut oil: emerging functional food oil" (en). Trends in Food Science & Technology 20 (10): 481–487. doi:10.1016/j.tifs.2009.06.003. ISSN 0924-2244. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0924224409002052. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Sacks, Frank M.; Lichtenstein, Alice H.; Wu, Jason H.Y.; Appel, Lawrence J.; Creager, Mark A.; Kris-Etherton, Penny M.; Miller, Michael; Rimm, Eric B. et al. (2017). "Dietary Fats and Cardiovascular Disease: A Presidential Advisory from the American Heart Association". Circulation 136 (3): e1–e23. doi:10.1161/CIR.0000000000000510. PMID 28620111. http://circ.ahajournals.org/content/circulationaha/early/2017/06/15/CIR.0000000000000510.full.pdf. 
  5. ↑ „Coconut oil 'as unhealthy as beef fat and butter'“. BBC News (2017-yil 16-iyun). Qaraldi: 2017-yil 18-iyun.
  6. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
  7. ↑ Umesh Patil, Soottawat Benjakul (July 13, 2018). "Coconut Milk and Coconut Oil: Their Manufacture Associated with Protein Functionality". Concise Reviews & Hypotheses in Food Science 83 (8): 2019–2027. doi:10.1111/1750-3841.14223. PMID 30004125. 
  8. ↑ Grimwood et al., 1975, pp. 193–210.
  9. ↑ Grimwood, BE; Ashman F; Dendy DAV; Jarman CG; Little ECS. Coconut Palm Products – Their processing in developing countries. Rome: FAO, 1975 — 49–56-bet. ISBN 978-9251008539. 
  10. ↑ Grimwood et al., 1975, p. 29.
  11. ↑ Kurian; Peter KV. Commercial Crops Technology: Vol.08. Horticulture Science Series. New India Publishing, 2007 — 202–206-bet. ISBN 978-8189422523. 
  12. ↑ „Around the Block Nutrition Facts at a Glance: More on Nutrients to Get Less Of“. Food and Drug Administration (2012-yil 5-sentyabr). 2014-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 25-yanvar.
  13. ↑ „Avoiding Heart Attacks and Strokes“. World Health Organization. Qaraldi: 2011-yil 6-aprel.
  14. ↑ „Dietary Guidelines for Americans 2010“. Department of Health and Human Services. 2016-yil 1-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 17-mart.
  15. ↑ „American Dietetic Association and Dietitians of Canada Offer Up-to-Date Guidance on Dietary Fat“. American Dietetic Association. 2012-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-mart.
  16. ↑ „Tropical Oils“. American Heart Association. 2011-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-mart.
  17. ↑ „Lower your cholesterol“. National Health Service. Qaraldi: 2011-yil 16-mart.
  18. ↑ "Culinary oils and their health effects". Nutrition Bulletin 34: 4–47. 2009. doi:10.1111/j.1467-3010.2008.01738.x. 
  19. ↑ "Coconut oil – a nutty idea?". Nutrition Bulletin 41 (1): 42–54. 2016. doi:10.1111/nbu.12188. 
  20. ↑ „Heart Healthy Eating: Cholesterol“. Dietitians of Canada (2010-yil 1-sentyabr). 2013-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kokos_yogʻi&oldid=5245746" dan olindi