Notru-Dame
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Calcaedje do francès « Notre-Dame » (minme sinse) (li vraiy tcherpetaedje walon est «Nosse-Dame»).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /nɔ.tʀɛ.ˈdam/ /nɔ.tʀœ.ˈdam/, miersipepieuzmint e l’ notule ALW 3.201
- prononçaedje zero-cnoxheu : /nɔ.tʀy.ˈdam/
No prôpe
[candjî]Notru-Dame
- (e l’ eglijhe catolike) l' Aviedje Mareye (po cåzer d' leye u l' atôtchî e-n ene priyire).
- Li boune Notru-Dame, cwand on l’ preye,
Ravoye ås andjes, di-st on, l’ santé.— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.132, “Li Présint à l’Avierge” (fråze rifondowe). - Boune Notru-Dame, prindoz asteme a mes deus fis ki sont-st al guere.
- Cwate cénk shijh ! valet t' as wangnî ene medaye di pourcea, deus påters, troes åvés po Notru-Dame cwate trûlêyes d' årzeye sol waxhea cénk çanses di pinsion po t' viye mame. — Jean-Denys Boussart (fråze rifondowe).
- Tos les semdis, nos dnéns ns aidants po Notru-Dame; on-z esprindeut deus ptitès tchandeles a costé di s' potale. — Henri Forir (fråze rifondowe).
- Li boune Notru-Dame, cwand on l’ preye,
Ratourneures
[candjî]- et Notru-Dame est todi foû : dijhêye cwand on preye Notru-Dame sins esse egzôcé.
Sinonimeye
[candjî]- (lomaedje di Mareye, li mame di Djezus) : Nosse-Dame, Aviedje, Mareye
Ratourneures
[candjî]Notru-Dame
- Arabe : mariama l-3adra' = مريم العدرأ (ar) = مَرْيَمَ العَدْرأ (ar)
- Francès : Notre-Dame (fr)
- Neyerlandès : Onze-Lieve-Vrouw (nl)
Mot-fråze
[candjî]Notru-Dame (nén candjåve)
- po dire avou ene poleye esclameure tot-z invocant li mame da Djezus.
- Maria mame, Ké campagne ! Notru-Dame, Tot ki bagne ! Gn a tot ki wachote, Gn a tot ki pixhlote. — Willy Bal (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]- Loukîz a : « Maria mame »
Ratournaedjes
[candjî]- Loukîz a : Maria mame
Sustantivire
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
Notru-Dame |
Notru-Dame femrin
- posteure di l' Aviedje.
- N av des Notru-Dame dins totes les potales.
- Gn aveut sol djivå des Notru-Dame di Loûde, des cenes di Fatima, di Biarin, di Baneu, et vos nd åroz. — Bob Dechamps (fråze rifondowe).
- Il avént ramoenné ene dozinne di drapeas hapés ås Trouks, po ls ofri a Notru-Dame so l' Såte. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- fiesse di l' Aviedje, aprume si montaedje å cir li 15 d' awousse.
- On n' kiminçrè nén l' awousse divant l' Notru-Dame.
Ratourneures
[candjî]- Notru-Dame del plovinete
- Notru-Dame des Avéns : fiesse del Vizitåcion, do tins des Avéns.
- Notru-Dame di fevrî : ôte fiesse del Notru-Dame, tins do moes d' fevrî.
- Notru-Dame di måss : ôte fiesse del Notru-Dame, tins do moes d' måss.
- Notru-Dame di djulete : ôte fiesse del Notru-Dame, tins do moes d' djulete.
- Notru-Dame d' awousse ou Grande Notru-Dame : li 15 d' awousse
- Notru-Dame di setimbe : Pitite Notru-Dame (li 9 di setimbe).
- Notru-Dame di nôvimbe : ôte fiesse del Notru-Dame, tins do moes d' nôvimbe.
- inte les deus Notru-Dame : termene inte li Grande et l' Pitite Notru-Dame, dj' ô bén etur li 15 d' awousse et l' 9 di setimbe.
- Inte les deus Notru-Dame, on mete les oûs d' costé po les wårder. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]- Notrè-Dame : C9a (lére)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- Notru-Dame : R10 (lére), R13
- notru-dame : R2
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike Notru-Dame so Wikipedia