airaedje
Apparence
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛː.ˈʀat͡ʃ/ /ɛː.ˈʀɑːt͡ʃ/ /ɛː.ˈʀɛt͡ʃ/ /e.ˈʀat͡ʃ/ (betchfessî ae)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛː.ˈʀɛt͡ʃ/
- Ricepeures : ai·raedje
Etimolodjeye 1
[candjî]Bodje « air » (gåz k' on respire) avou l’ cawete « -aedje ».
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
airaedje | airaedjes |
airaedje omrin
- (fizike) masse d' air k' i gn a totåtoû.
- Li moende brut ki trawreut l’ airaedje,
Ene moxhe ki zûne avå l’ curaedje
El fwait fruzi— Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.137, « E corti » (fråze rifondowe). - L' aiwe ki tome
Sol gravî
Come
E-n on benoetî
Sitåre dizo l' fouyaedje
Do bwès
Ene douce sacwè
Ki rind haitî l' airaedje ! — Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 106 (fråze rifondowe). - Des coûs, novelmint ripondowes, ene odeur d' ecinse flotéve e l' airaedje, maxheye ås hinêyes des fleurs, et al wapeur ki s' enairixheut des mårmites et des brotches, la ki les motons s' dorént al blame des feus d' hatchrote — Joseph Mignolet, dins « L' amour a l' Alambra », p. 9 (fråze rifondowe).
- Li moende brut ki trawreut l’ airaedje,
- (pus stroetmint) (mot d’ meteyo) tcholeur di cisse masse d' air la.
- I fwait come èn airaedje di djalêye — D.T.W.
- L' airaedje rischandit — D.T.W.
- Li tins s' rafroedit; c' est l' airaedje d' ivier — Motlî sol tins k' i fwait a Djåçlete, p. 84 (fråze rifondowe).
- air ki vént dins ene cloyowe plaece.
Sinonimeye
[candjî]air ki vént dins ene resserêye plaece
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]masse d' air totåtoû
- Francès : air (fr), atmosphère (fr)
tcholeur del masse d' air totåtoû
- Francès : atmosphère (fr), temps (fr), température (fr), météo (fr)
Etimolodjeye 2
[candjî]Bodje « aire » (do djoû) avou l’ cawete « -aedje ».
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
airaedje | airaedjes |
airaedje omrin
- flåwe loumire.
- I gn a èn airaedje do costé d' Tî l' Tchestea — D.T.W.
- loumire inte li clairté et l' noereur.
- Li wåde a veyou l' bricoleu passer a l' airaedje — D.T.W.
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]loumire d' inte li djoû et l' nute
- Francès : semi-obscurité (fr), pénombre (fr)
- Neyerlandès : donkerheid (nl)
- Rûsse : темнота (ru)
Etimolodjeye 3
[candjî]Bodje « air » (manire di parexhe) avou l’ cawete « -aedje ».
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
airaedje | airaedjes |
airaedje omrin
- aparince d' ene sakî.
- Il aveut èn airaedje ki n' mi rivneut nén — D.T.W.
- rishonnance di djins d' ene minme famile.
- I gn a di l' airaedje etur zels — D.T.W.
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]aparince d' ene sakî
- Francès : profil (fr), physionomie (fr)
rishonnaedje di djins dvins ene minme famile
- Francès : air de famille (fr)