Liktor
Liktor (lat. ligare bağlamaq) — sözündən yaranan Liktor, əsas vəzifəsi Roma Respublikası və Roma İmperiyası dövründə imperator səlahiyyətlərinə sahib olan yüksək vəzifəli magistratların təhlükəsizliyini təmin etmək olan dövlət qulluqçularının Roma xüsusi sinfidir. Liktor ənənəsinin mənşəyi Romanın krallıq olduğu dövrə, bəlkə də hətta romalılarla qonşu olan etrusklara da gedib çıxır.[1]
Seçilmə üsulları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Liktorlar əvvəlcə plebeylərdən seçilsələr də, Roma tarixinin uzun dövründə azad edilmiş qullar arasından seçiliblər.[2] Onlar Roma vətəndaşları idilər, çünki onlara Roma daxilində toqa geyinmək hüququ verilmişdir. Liktorlar fiziki cəhətdən güclü insanlar arasından seçilirdi. Liktorlar hərbi xidmətdən azad edilirdilər və xidmətlərinə görə sabit aylıq əmək haqqı (imperiyanın ilk illərində 600 sesters) alırdılar və institusional struktur kimi təşkil edilirdilər. Daha çox hakimlərin özləri tərəfindən seçilsələr də, zaman-zaman püşkatma yolu ilə seçildikləri də görünürdü.
Liktorun vəzifəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Liktorların əsas vəzifəsi imperator gücü ilə magistratların şəxsi təhlükəsizliyini təmin etmək idi. Roma daxilində onlar fascalarla bəzədilmiş çubuqlar, Roma şəhər divarlarından kənarda isə icra hakimiyyətini təmsil edən baltalar gəzdirirdilər. Seçilmiş Roma Diktatorlarına bağlı liktorlar da Roma daxilində balta daşıya bilərdilər. Onlar mənsub olduqları Magistranın ardınca getdikləri yerə, o cümlədən Foruma, onun iqamətgahına, məbədlərə və hamamlara gedirdilər. Liktorlar müəyyən bir qaydada təşkil olunurdu və primus lictor adlanan baş Liktor, Magistratın düz qarşısında dayanıb onun əmrlərini gözləyirdi. Əgər onlar izdihamla rastlaşsalar, ağalarını təhlükəsiz saxlayacaq, xüsusi hörmətli Roma matronalarından başqa hamını kənara itələyərək ağalarının yolunu açacaqdılar. Eyni zamanda, Magistra kütləyə müraciət edərkən onlar kütlə ilə magistr arasında dayandılar. Magistratorlar yalnız azad bir şəhərə səfər etdikləri təqdirdə və ya Magistrat daha yüksək bir Magistrata müraciət etdikdə Liktorlarını qovardılar. Liktorların qanuni və cinayət vəzifələri də var idi; Ustaların əmri ilə o, Roma vətəndaşlarını həbs edib cəzalandıra bilərdi. Kütləvi mərasimlərdə Vestal bakirələrin iştirakı şərt idisə, onları Liktor müşayiət edirdi.
- Vestal 1 liktora;
- Edil 2 liktora;
- Pretor 6 liktora;
- Prokonsul 11 liktora;
- Konsul 12 liktora (Pomeriya daxilində 6);
- Diktator 24 liktora (Pomeriya daxilində 12);
- İmperator (I-II əsrdə) 24 liktora malik idi;
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Liktor" (eng). en.wikipedia.org. 2023-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 iyun 2023.
- ↑ "Lictor" (türk). tr.wikipedia.org. 15 iyun 2023. 2022-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 iyun 2023.
