Лужаснянка

Лужаснянка
Лужаснянка
Характарыстыка
Даўжыня	32 км;
Басейн	700 км²
Расход вады	4,6 м³/с
Вадацёк
Выток	Вымна
• Месцазнаходжанне	на поўнач ад вёскі Хабаты
• Вышыня	148,6 м
• Каардынаты	55°25′37″ пн. ш. 30°17′44″ у. д.HGЯO
Вусце	Заходняя Дзвіна
• Месцазнаходжанне	каля вёскі Лужасна
• Каардынаты	55°15′00″ пн. ш. 30°08′48″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Заходняя Дзвіна → Балтыйскае мора
Краіна	Беларусь;
Рэгіён	Віцебская вобласць
Раёны	Віцебскі раён, Гарадоцкі раён
	;
	; выток вусце
	— выток, — вусце

Лужасня́нка, Лужасянка — рака ў Гарадоцкім і Віцебскім раёнах Беларусі, правы прыток ракі Заходняя Дзвіна.

Даўжыня Лужаснянкі 32 км. Плошча вадазбору 700 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 4,6 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,9 м/км.

Назва

Назва балцкага паходжання, адпачатная форма гідроніма — Лужасна, што захавалася ў назве вёскі Лужасна.

Корань Lūž- у літоўскім гідроніме Lūž-upis, ён звязаны з літоўскім lūžti «ламацца, ірвацца, гнуцца» і мае канфігурацыйнае значэнне^[2].

Адпачатная балцкая форма *Lūžā пастулюецца і для сожскага прытока ракі Лыза^[3].

У назве Лужасна корань пашыраны тыповым балцкім гідранімічным пашыральнікам -sn-, які таксама ў азёрнай назве Мядзесна недалёка ад Лужасны, у дняпроўскіх балцкіх гідронімах Опісна, Нерасна, Турасна, Дабасна^[4]. Гэты пашыральнік прысутны і ў літоўскім назва- і словаўтварэнні: upė «рака» — upėsnis «рачулка; месца, дзе цекла рэчка або дзе рэчка ўцякае ў возера»^[5].

Значэнне назвы Лужасна можна перадаць як «Звілістая (рака)» (рака, рэчышча якой «ламанае»).

Асноўныя прытокі

Праваруч: Громаць, Кабішчанка, Храпаўлянка.

Агульныя звесткі

Выцякае з возера Вымна на поўнач ад вёскі Хабаты Гарадоцкага раёна, цячэ ў межах Гарадоцкага ўзвышша, вусце каля чыгуначнай станцыі і вёскі Лужасна за 2 км ад паўночна-заходняй ускраіны Віцебска.

Даліна скрынкападобная, на вялікім працягу вузкая, шырынёй 200—400 м. Абалона двухбаковая і перарывістая, часам адсутнічае; шырыня 80—100 м. Рэчышча звілістае, шырынёй 12—20 м, у высокай плыні 5 м.

У басейне Лужаснянкі азёры Вымна, Сосна, Плаў, Прэнц, Вослепна, Арлейка, Пярвішчанскае, Цыганова, Рогава, Болецкае і іншыя.

Крыніцы

↑ Ліст карты N-36-13. Выданне 1984 года. Стан мясцовасці на 1981 год. (руск.)
↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 200.
↑ K. Būga. Rinktiniai raštai. T. 3. Vilnius, 1961. C. 530.
↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 198.
↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 291—292.

Літаратура

Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 359. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
Природа Белоруссии: Популярная энциклопедия / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — 2-е изд. — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 181. — 599 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85700-001-7. (руск.)
Ліст карты N-36-13. Выданне 1984 года. Стан мясцовасці на 1981 год. (руск.)

Спасылкі

[к13-1] Ліст карты N-36-13. Выданне 1984 года. Стан мясцовасці на 1981 год. (руск.)

[2] A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 200.

[3] K. Būga. Rinktiniai raštai. T. 3. Vilnius, 1961. C. 530.

[4] В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 198.

[5] P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 291—292.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]