Wiliam Cynwal
| Wiliam Cynwal | |
|---|---|
| Ganwyd | Unknown  Sir Ddinbych |
| Bu farw | c. 1587, 1587 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd |
Bardd Cymraeg proffesiynol a ganai yn ail hanner yr 16g oedd Wiliam Cynwal (m. 1587 neu 1588 efallai). Roedd yn frodor o Ysbyty Ifan yn yr hen Sir Ddinbych.
Gwaith llenyddol
[golygu | golygu cod]Roedd Wiliam Cynwal yn un o'r to olaf o'r beirdd proffesiynol a ganai yn nhai'r uchelwyr i ennill eu tamaid. Bu'n ddisgybl barddol i Gruffudd Hiraethog (m. 1564) a chafodd ei radd fel disgybl pencerddaidd yn ail Eisteddfod Caerwys yn 1567, a derbyniodd radd pencerdd wedyn.
Ysgrifennodd nifer o lawysgrifau oedd yn cynnwys achau, gramadegau'r penceirddiaid a'r brutiau, ynghyd â cherddi. Roedd yn enwog yn ei ddydd fel achyddwr ac yn ffigwr cyfarwydd yn nhai'r uchelwyr ledled gogledd Cymru. Roedd yn fardd cynhyrchiol iawn sydd wedi gadael bron i 300 o gywyddau, tua 50 o awdlau a bron i 500 o englynion. Ei waith enwocaf yw'r cywyddau ganddo sy'n rhan o'r ymryson barddol enwog am natur dysg a barddoniaeth rhyngddo ac Edmwnd Prys, archddiacon Meirionnydd. Canodd Prys farwnad i Gynwal sy'n dangos eu bod yn gyfeillion er gwaethaf natur ymosodol yr ymryson ar adegau. Fe'i cofir am yr ymryson honno ac fel un o gynheiliad olaf a mwyaf dygn y traddodiad barddol Cymraeg.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Gruffydd Aled Williams (gol.), Ymryson Edmwnd Prys a Wiliam Cynwal (Caerdydd, 1986)
Bedo Hafesb · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd