Arratzua-Ubarrundia
| Arratzua-Ubarrundia | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Araba, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Araba | ||||||||||
| Eskualdea | Gorbeialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Arratzua-Ubarrundia[1] | ||||||||||
| Alkatea | Maria Blanca Antepara Uribe (Euzko Alderdi Jeltzalea) | ||||||||||
| Posta kodea | 01520 | ||||||||||
| INE kodea | 01008 | ||||||||||
| Herritarra | arratzuar, ubarrundiar[2] | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°53′25″N 2°38′21″W / 42.890277777778°N 2.6391666666667°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 57,41 km² | ||||||||||
| Garaiera | 527 (Duran) metro | ||||||||||
| Distantzia | 6.5 km Gasteiza | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.043 (2023) 12 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,18 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[3] | % 36,82 | ||||||||||
| Zahartze tasa[3] | % 24,9 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[3] | ‰ 34,83 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[3] | % 82,22 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[3] | % 5,66 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[3] | % 6,66 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[3] | % 28,13 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [4] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[5] | % 10.2 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera data | 1920 | ||||||||||
| Webgunea | https://www.arratzua-ubarrundia.eus/ | ||||||||||
Arratzua-Ubarrundia[2] Arabako erdialdeko udalerri bat da, Zuia-Gorbeialdea eskualdeko txikiena. Gasteiztik zazpi bat kilometro iparraldera dago.
Udalerria Arratzua eta Ubarrundia udalerriak batu zirenean sortu zen. Ondoren Ganboako lur zati bat ere batu zitzaion, hain zuzen Langara Ganboa dagoen zatia.
Bertan dago Uribarri Ganboako urtegiaren zati handi bat, baita presa bera ere. Uribarri Ganboan gasteiztarrek aisialdirako erabiltzen dituzten hainbat instalazio daude.
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ingurune naturala eta klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerriaren zati handi bat Uribarri Ganboako urtegiak betetzen du, udalerriaren erdian, eta horrek Arratzu-Ubarrundiko lurrak hiru eremutan banatu ditu. Iparraldeko eremua menditsu eta basotsua da, Elgea mendilerroaren hegoaldeko mazeletan kokaturik baitago. Bertan daude Landa eta Uribarri-Ganboa herriak, eta udalerriko tontorrik garaiena, Usakoatxa (913 metro). Mendebalderago beste lur zati bat dago, hain menditsua ez dena baina bai muinoz tartekatutako labore lurrez osatutakoa. Luku eta Betolatza dira herri nagusiak. Hegoalderantz hirugarren eremua dago, Gasteizko udalerrian mihi bat bezala sartzen dena eta Zadorra ibaiaren ibarraren ezkerraldea betetzen duena. Eskualde hori muinoz osaturik dago urtegiaren ertzean, Langara Ganboa inguruetan, eta lauagoa da hegoalderantz. Bertan daude udalerriko herri nagusiak: Arroiabe, Dura eta Zurbao.
Zadorra ibaia 540 metro inguruko garaieran irteten da urtegitik, eta ondoren hurrengo herrietatik igarotzen da: Arroiabe, Mendibil eta Dura, eta azkenean, Eskalmenditik pasatu ondoren, Gasteizko udalerrira sartzen da Salburuko parkean.
Urtegiaren erdian bi uharte daude: Zuhatza uhartea eta Zaldien uhartea.
Udalerri mugakideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Iparraldean: Legutio eta Leintz Gatzaga (Gipuzkoa)
- Hegoaldean: Gasteiz
- Mendebaldean: Zigoitia eta Gasteiz
- Ekialdean: Barrundia eta Gasteiz
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erdi Aroan eskualdean borroka handiak izan ziren ahaide nagusien arteko liskarretan, oinaztar eta ganbotarren artean, alegia.
Udalerria 1920an sortu zen, aurreko Arratzua eta Ubarrundia udalerri ohiak uztartu eta gero. 1957an, Uribarri Ganboako urtegiaren eraikitzea zela eta, desagertu zen Ganboa udalerriaren herri bi ere hartu zituen bere baitan: Langara Ganboa eta Mendizabal, azken hau dagoeneko desagertua.
Banaketa administratiboa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Arratzu-Ubarrundiko udalerria ondorengo herriek osatzen dute, alfabetikoki eta udalerri ohia markaturik:
.jpg)
Demografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Arratzu-Ubarrundiko biztanleria |
|---|
 |
Politika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]2023-2027 legegintzaldia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]2023ko hauteskundeen ondorengo Arratzua-Ubarrundiako udalbatza | |||||
Alderdia |
2023ko maiatzak 28 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 3 / 9 |
||||
| Goazen (Goazen) | 3 / 9 |
||||
| Euskal Herria Bildu (EH Bildu) | 3 / 9 |
||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE) | 0 / 9 |
||||
| Alderdi Popularra (PP) | 0 / 9 |
||||
| Datuen iturria: Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza
Boletin Oficial del Territorio Historico de Alava (Gaztelaniaz) | |||||
Alkateak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hauek izan dira Arratzua-Ubarrundiako azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[6] | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7] | 1979 | 1983 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7] | 1983 | 1987 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Aurelio Velez de Mendizabal Perez de Mendiguren[6][7] | 1987 | 1991 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7] | 1991 | 1995 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7] | 1995 | 1999 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7] | 1999 | 2003 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7] | 2003 | 2007 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7][8] | 2007 | 2011 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Rufino Saez de Ibarra Ruiz de Arbulo[6][7][9] | 2011 | 2015 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Maria Blanca Antepara Uribe[6][10][7] | 2015 | 2019 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Maria Blanca Antepara Uribe[6][10][11][12] | 2019 | 2023 | Euzko Alderdi Jeltzalea [13] | |
| Maria Blanca Antepara Uribe[14][15] | 2023 | Jardunean | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
Garraioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Araba Bus sareko 
eta 
lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:
|
Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu udalerrian:
|
Ondasun nabarmenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Aldaietako nekropolia, VI. eta VII. mendekoa.
- Lukuko zubia: XVI. mendekoa dela uste dute adituek, eta XVIII. mendeko jauregia dauka ondoan.
- Zurbaoko San Esteban eliza: XV. mendekoa, nabarmentzekoa da daukan erretaula, XVII. mendekoa.
- Eliza erromanikoak: aztarna erromanikoak daude Dura, Arzubiaga, Betolatza eta Uribarri Ganboan.
- Gurutzadurak: bidegurutzeetan, harrizko gurutzeak ditugu Langara Ganboan, Uribarri Ganboan eta Zurbaon.
- Jauregiak: aipatzekoak dira Zurbaotarren, Otalora-Gebara, Ortiz Zarate eta Otazutarrenak, XVI.-XVIII. mendeetakoak.
Arratzuar eta ubarrundiar ospetsuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Joan Perez de Betolatza (Betolatza, XVI. mendea - 1600), apaiza eta euskal idazlea.
- Eusebio Vélez (Dura, 1935 - ), txirrindularia.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «ARRATZUA-UBARRUNDIA: Udalerriaren izena euskal grafiara egokitzea», Arabako Lurralde Historikoaren Aldizkari Ofiziala, 43. zenbakia, 2012-04-16, 3847. orrialdea.
- ↑ a b Euskara baturako, Arratzua-Ubarrundia udalerri izena eta arratzuar, ubarrundiar herritar izenak arautu ditu Euskaltzaindiak. Ikus Euskaltzaindiaren 150. araua: «Arabako herri izendegia».
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ a b c d e f g h i j k l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-04).
- ↑ a b c d e f g h i j (Gaztelaniaz) «Gorbeialdeko kuadrilla» Gorbeialdeko kuadrilla (Noiz kontsultatua: 2023-04-10).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Siguen activos varios focos de fuego a escasos kilómetros de Vitoria» El Mundo 2009-07-22 (Noiz kontsultatua: 2023-04-10).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Sobre Durana» Diario de Noticias de Álava 2011-03-26 (Noiz kontsultatua: 2023-04-10).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) «Encaje de bolillos municipal» Diario de Noticias de Álava 2019-06-10 (Noiz kontsultatua: 2023-10-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Seguimento de las inundaciones de Vitoria-Gasteiz y Álava» EITB 2021-12-11 (Noiz kontsultatua: 2023-02-11).
- ↑ «EH Bilduren aginte makila kolokan da Legution» Alea 2023-05-29 (Noiz kontsultatua: 2023-07-05).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-26).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Estos son los 53 alcaldes de los pueblos de Álava» Gasteiz Hoy 2023-06-17 (Noiz kontsultatua: 2023-06-19).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Blanca Antepara repite como alcaldesa en Arrazua-Ubarrundia» El Correo 2023-06-17 (Noiz kontsultatua: 2024-07-07).
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea] |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Araba |
- Arratzu-Ubarrundiko Udalaren webgunea
- Udalerriari buruzko informazioa, Zuiako webgunean.
- (Gaztelaniaz) «Arratzua-Ubarrundia», Auñamendi Eusko Entziklopedia.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q1368923
Multimedia: Arratzua-Ubarrundia / Q1368923
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Arratzua-Ubarrundia
|
|
Arratzua-Ubarrundiako herriak |
|
|---|---|---|
|
Arroiabe • Arzubiaga • Betolatza • Dura • Landa • Langara Ganboa • Luku • Mendibil • Uribarri Ganboa • Zirao • Zurbao | ||
Agurain • Aiara • Amurrio • Añana • Aramaio • Argantzon* • Armiñon • Arraia-Maeztu • Arratzua-Ubarrundia • Artziniega • Asparrena • Barrundia • Bastida • Berantevilla • Bernedo • Burgu • Donemiliaga • Dulantzi • Ekora • Eltziego • Elvillar • Erriberabeitia • Erriberagoitia • Gasteiz • Gaubea • Guardia • Harana • Iruña Oka • Iruraiz-Gauna • Kanpezu • Kripan • Kuartango • Lagran • Lantaron • Lantziego • Lapuebla de Labarca • Laudio • Legutio • Leza • Mañueta • Moreda • Navaridas • Oion • Okondo • Samaniego • Trebiñu* • Urizaharra • Urkabustaiz • Villabuena • Zalduondo • Zanbrana • Zigoitia • Zuia | |
*Administratiboki, Argantzun eta Trebiñu Gaztela eta Leongo autonomia erkidegoan daude |