Parisko Opera (erakundea)

Parisko Opera (erakundea)
Datuak
Izen ofiziala	Académie d'Opéra, Académie Royale de Musique, Opéra, Académie de Musique, Académie Royale de Musique, Académie de Musique, Opéra, Opéra National, Théâtre des Arts, Théâtre de la République et des Arts, Théâtre de l'Opéra, Académie Impériale de Musique, Académie de Musique, Académie Royale de Musique, Académie Impériale de Musique, Académie Royale de Musique, Théâtre de l'Opéra, Académie Royale de Musique, Théâtre de la Nation, Opéra-Théâtre de la Nation, Académie Nationale de Musique, Académie Impériale de Musique, Théâtre Impérial de l'Opéra, Théâtre de l'Opéra, Théâtre National de l'Opéra, Théâtre National de l'Opéra, Réunion des Théâtres Lyriques Nationaux, Théâtre National de l'Opéra de Paris, Opéra de Paris eta Opéra National de Paris
Mota	opera company (en)
Jarduera sektorea	performing arts (en)
Herrialdea	Frantzia
Jarduera
Kidetza	Réunion des Opéras de France (en) , European Network for Opera and Dance Education (en) eta Opera Europa (en)
Enplegatuak	1.712
Agintea
Egoitza nagusi (1875–)	Opéra Garnier;
Egoitza nagusi (1989–)	Opéra Bastille;
Osatuta	Paris Opera Ballet (en)
Legezko forma	établissement public national à caractère industriel ou commercial doté d'un comptable public (en)
Historia
Sorrera	1669ko ekainaren 28a
Sortzailea	Luis XIV.a Borboikoa
	webgune ofiziala;

Parisko Opera (frantsesez: Opéra national de Paris) Frantziako musika erakunde bat da, 1669an Luis XIV.ak Parisen Académie Royale de Musique izenarekin sortu zuenaren ondorengoa. Europako bere klaseko erakunderik zaharrenetakoa da. Hasiera batean, Palais-Royal Antzokian zuen emanaldi-aretoa, baina hamar aldiz baino gehiagotan aldatu du haren egoitza.^[1] Gaur egun bi leku ditu:

Operaren jauregia, 1875eko urtarrilaren 5ean inauguratua eta Charles Garnier arkitektoaren omenez «Palais Garnier» (Garnier jauregia) edo «Opéra Garnier» ere deitua;
Bastillako Operaren jauregia, Frantziako Iraultzaren bigarren mendeurrena ospatzeko ekitaldiekin batera 1989ko uztailaren 13an inauguratua.

Historia

Hasieran «Operako Akademia» izenarekin ezaguna, «Musikako Errege Akademia» 1669an sortu zen, Colberten ahaleginez eta Dantzako Errege Akademiari erantzunez. Frantziako opera publikoari zabaltzeko xedearekin, ez bakarrik Parisen, baita erresumako beste hiri batzuetan ere, «Opera» deitzen zaio. Ikusleen sarrerak soilik finantza-baliabidetzat hartuta, Operak pribilegioa lortzen du musika antzezteko, sortzaileen baimenik gabe antzeko zerbait egiten duenarentzat debekuarekin. Pribilegioez baliatu ziren lehenak Pierre Perrin eta Robert Cambert izan ziren. Azken honek zorrengatik espetxeratua, 1672an bere pribilegioa Jean-Baptiste Lullyri ematera behartuta egon zen, ezagutzen den arrakastarekin. Lullyk eta bere ondorengoek, gainera, pribilegioaren transferentzia negoziatu zuten zati batean edo osorik, probintziako kontratistekin: Pierre Gautierrek 1684an Marseillan musika-akademia bat irekitzeko baimena erosi zuen; gero, Lyon, Ruan, Lille eta Bordele hiriek antzeko zerbati egin zuten hurrengo urteetan.

Musikako Errege Akademiak hamahiru aldiz aldatu zuen emanaldien lekua XVIII. mendean, iraultzarekin batera «Arteen Antzokia» bihurtu zen arte, gaur egun arte «Parisko Opera Nazionala» deitzen dena. Parisko Opera zorpetuta egon zen sarritan. 1875ean, erakundea Garnier Operara aldatu zen, eta gero, 1990etik, Bastillako Opera ere hartzen du.

Erakundearen izenak

Konpainiak izen ofizial desberdinak izan ditu:

1669ko ekainaren 28a	Académie d'opéra
1672ko martxoaren 13a	Académie royale de musique
1791ko ekainaren 24a	Opéra
1791ko ekainaren 29a	Académie de musique
1791ko irailaren 17a	Académie royale de musique
1792ko abuztuaren 15a	Académie de musique
1793ko abuztuaren 12a	Opéra
1793ko urriaren 18a	Opéra national
1794ko abuztuaren 7a	Théâtre des Arts
1797ko otsailaren 2a	Théâtre de la République et des Arts
1802ko abuztuaren 24a	Théâtre de l'Opéra
1804ko ekainaren 29a	Académie impériale de musique
1814ko apirilaren 3a	Académie de musique
1814ko apirilaren 5a	Académie royale de musique
1815eko martxoaren 21a	Académie impériale de musique
1815eko uztailaren 9a	Académie royale de musique
1830eko abuztuaren 4a	Théâtre de l'Opéra
1830eko abuztuaren 10a	Académie royale de musique
1848ko otsailaren 26a	Théâtre de la Nation
1848ko martxoaren 29a	Opéra - Théâtre de la Nation
1850eko irailaren 2a	Académie nationale de musique
1852ko abenduaren 2a	Académie impériale de musique
1854ko uztailaren 1.a	Théâtre impérial de l'Opéra
1871eko uztailaren 12a	Théâtre national de l'Opéra
1978	Théâtre national de l'Opéra de Paris
1989	Association des théâtres de l'Opéra de Paris
1990	Opéra de Paris
1994	Opéra national de Paris

Parisko Operak izan dituen aretoak

Haien ikuskizunak antolatzeko hamabost areto ditu Parisko Operak. Hemen bakarrika areto itxiak sartzen dira, ez aire librean egiteko erabilitako espazioak:

	Irudia	Aretoaren izena	Datak	Lekuak	Historia
1		Issy aretoa	1659	Issy-les-Moulineaux	Eraitsia
2		Bouteille aretoa	1671-1672	Rue Mazarine	Eraitsia
3		Bel-Air aretoa	1672-1673	Rue de Vaugirard	Eraitsia
4		Palais-Royal antzokia (lehen aretoa)	1673-1764	Palais-Royal	1763an sute batek suntsitu zuen.
5		Tuilerien aretoa	1764-1770	Palais des Tuileries	1662an eraikita baina sarritan aldatuta. 1873an jauregiarekin batera eraitsia.
6		Palais-Royal bigarren aretoa	1770-1781	Palais-Royal	1781eko ekainaren 8an sute batek txikitu zuen
7		Menus-Plaisirs aretoa	1781	Rue Bergère	Eraitsia
8		Porte-Saint-Martin aretoa	1781-1794	Boulevard Saint-Martin	1781ean eraikita, 1871n sute batek txikitu zuen (Parisko Komuna) eta toki berean berreraiki zen
9		Rue de Richelieuren aretoa	1794-1820	Rue de Richelieu	1781ean eraikia. Autoritateek botatu zuten
10		Rue Louvois aretoa	1820	Rue Louvois	1791n eraikia. 1825ean itxita, 1827an bota zuten
11		Sala Favart	1820-1821	Plaza Boieldieu	1783an eraiki zen. Sute baten ondorioz 1839an bota zuten. Toki berean berreraikia izan zen
12		Rue Le Peletier aretoa	1821-1873	Rue Le Peletier eta rue Grange-Batelière Gaur egun hôtel Drouoten tokia.	1820-1821. 1873an sute batek txikitu zuen
13		Ventadour aretoa	1874-1875	Rue Méhul	1826tik 1829ra eraikita. 1879an itxita banketxe bat egokitzeko bertan
14		Opéra Garnier	1875etatik	Place de l'Opéra
15		Bastillako Opera	1990etik	Bastilla Plaza

Balletaren «maîtres» eta zuzendariak

Años	Denominación	Directores y administradores	Maîtres de ballet
1669	Académie royale de Musique	Pierre Perrin eta Robert Cambert	Pierre Beauchamp
1672		Jean-Baptiste Lully
1687		Nicolas de Francine	Louis Pécour
1698		Francine, Gaureaut eta Dumont
1704		Pierre Guyenet
1712		Francine eta Dumont
1728		André Cardinal Destouches
1729			Michel Blondy
1730		Maximilien-Claude Gruer
1731		Claude Lecomte
1733		Eugène de Thuret
1739			Antoine Bandieri de Laval
1744		François Berger
1748		Joseph Guénot de Tréfontaine	Jean-Barthélemy Lany
1749		Parisko Udala
1753		François Rebel eta François Francoeur
1754		Joseph Nicolas Pancrace Royer
1755		Bontemps eta Levasseur
1757		Rebel eta Francoeur
1767		Pierre Montan Berton eta Jean-Claude Trial
1769		Antoine Dauvergne eta Nicolas-René Joliveau
1770			Gaetano Vestris
1773		Rebel
1775		Pierre Montan Berton
1776			Jean-Georges Noverre
1777		Anne-Pierre-Jacques Devismes
1780		Pierre Montan Berton / Antoine Dauvergne eta François-Joseph Gossec
1781			Gardel eta Dauberval
1787		Comité de gestión	Pierre Gardel
1790		Udal Komisarioa
1791	Théâtre de l'Opéra
1792		Francoeur eta Cellerier
1793	Théâtre des Arts
1797	Théâtre de la République et des Arts	Udal Komisarioa
1799		Devismes eta Joseph Balthazar Bonet de Treyches
1800		Devismes
1801		Cellerier
1802	Théâtre de l'Opéra	Etienne Morel de Chédeville
1804	Académie impériale de Musique
1807		Louis-Benoît Picard
1814	Académie royale de musique
1815	Académie impériale de musique / Académie royale de Musique
1816		La Ferté
1817		Louis-Luc Loiseau de Persuis
1818		Zuzendaritza orokorra
1819		Giovanni Battista Viotti
1820			Jean-Pierre Aumer
1821		François-Antoine Habeneck
1824		Duplantys
1827		Émile-Timothée Lubbert
1831		Louis Véron	Jean Coralli
1835		Charles-Edmond Duponchel
1839		Duponchel eta Édouard Monnais
1841		Duponchel eta Léon Pillet
1847		Duponchel eta Nestor Roqueplan
1848	Théâtre de la Nation / Opéra-Théâtre de la Nation
1849		Roqueplan
1850	Académie nationale de Musique		Arthur Saint-Léon
1851	Académie impériale de Musique
1852			Joseph Mazilier
1854	Théâtre impérial de l'Opéra	François-Louis Crosnier
1856		Alphonse Royer
1860			Lucien Petipa
1862		Émile Perrin
1868			Henri Justamant
1869			Louis Mérante
1870		Société des Artistes
1871	Théâtre national de l'Opéra	Olivier Halanzier
1879		Auguste-Emmanuel Vaucorbeil
1884		Ritt
1888			Joseph Hansen
1892		Eugène Bertrand
1893		Bertrand eta Pedro Gailhard
1908		André Messager eta Leimistin Broussan	Léo Staats
1911			Ivan Custine
1915		Jacques Rouché
1919			Léo Staats
1939	Réunion des Théâtres lyriques nationaux
1945		Maurice Lehmann (RTLN) eta Reynaldo Hahn
1946		Georges Hirsch
1951		Maurice Lehmann
1955		Jacques Ibert
1956		Georges Hirsch
1958			George Skibine
1959		Julien
1962		Georges Auric
1965		Michel Descombey
1968		André Chabaud
1969		René Nicoly
1970			Claude Bessy
1971		Jean Yves Daniel-Lesur eta Bernard Lefort	Raymond Franchetti
1973		Rolf Liebermann
1977			Violette Verdy
1980		Jean-Louis Martinoty	Rosella Hightower
1983			Rudolf Nuréyev
1989	Association des Théâtres de l'Opéra de Paris	Georges-François Hirsch	Patrick Dupond
1994	Opéra national de Paris
1995		Hugues Gall	Brigitte Lefèvre
2004		Gerard Mortier
2009		Nicolas Joël
2014		Stéphane Lissner	Benjamin Millepied
2016			Aurélie Dupont

Bibliografia

Académie Royale de Musique The New Grove Dictionary of Opera. Stanley Sadie argitaratzailea. Grove Music Online. Oxford Music Online. <http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/O900023>.
Rebecca Harris-Warrick, et al. "Paris." The New Grove Dictionary of Opera. Stanley Sadie argitaratzailea. Grove Music Online. Oxford Music Online. <http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/O005519>.

Erreferentziak

↑ A.-L. d'Harmonville (dir.), « Académie de musique », Dictionnaire des dates, des faits, des lieux et des hommes, I. liburuki, A. Levasseur, Paris, 1842, 16. or. [1].