Parmigianino

Parmigianino
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Parma, 1503ko urtarrilaren 11
Herrialdea	Italia
Talde etnikoa	Italiarra
Heriotza	Casalmaggiore, 1540ko abuztuaren 24a (37 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, artista grafikoa, akuafortista, marrazkilaria, grabatzailea, arkitektura proiektuen marrazkilaria eta artista bisuala
Lantokia(k)	Bolonia; Mantua; Parma eta Erroma
Lan nabarmenak	ikusi The Circumcision (en) ; Autorretratua ispilu konbexuan; Portrait of a Man in a Red Beret (en) ; Lepo luzeko Ama Birjinia;
Mugimendua	Goi Pizkundea; manierismoa
Genero artistikoa	margolaritza historikoa; erretratua

Girolamo Francesco Maria Mazzola (Parma, 1503ko urtarrilaren 11 – Casalmaggiore, 1540ko abuztuaren 24a), gehienean Parmigianino deitua, italiar margolari manierista izan zen. Batik bat, Parma, Erroma eta Bolonian lan egin zuen. Berak sortu zuen manierismoaren bertsio dotore eta sofistikatua guztiz eraginkorra izan zen Pizkunde ondoko belaunaldian.

Biografia

Pintore-familia bateko semea zen. Correggiorekin lan egin zuen eta haren eragina agerikoa da Parmigianoren hasierako lanetan. 1521 aldean Pala di Bardi (Santa Maria eliza, Bardi) margotu zuen. 1522-23 urteetan bi fresko sail egin zituen: bat, Parmako San Giovanni Evangelista elizako bi albo kaperetan (Correggio eliza hartan lanean ari zen garai berean), eta beste bat, Diana eta Akteoneren elezaharra, Fontanatellatoko gazteluko sabai batean. Azken horrek Correggioren Parmako San Paolo komentuko lanaren kutsua du.

1524an Erromara joan zen eta hiru margolan eraman zituen erakusgarri, horien artean bere lan famatuenetako bat, Burupotreta (Kunsthistorisches Museum, Viena), bere irudiak ispilu ganbil batean egiten zuen islatik ohol ganbil batean egina. Hiri horretan Michelangelo eta Rafaelen obrak ezagutu zituen. San Girolamoren ikuskaria (Visione di san Girolamo, 1527, National Gallery, Londres) du Erroman egindako lan nagusia. Michelangeloren estiloaren arrastoa igartzen zaion arren, askoz nabarmenagoa du Rafaelen forma eta ezaugarrien edertasunaren helburua. Helburu hori bera du, azken finean, Parmigianinoren obra osoak.

San Girolamoren ikuskaria egiten ari zela, Erromako harpilatzea gertatu zen, eta Parmigianinok Boloniara alde egin zuen. Han margotu zuen bere maisulanetako bat, Madonna di Santa Margherita (1529-30, Pinacoteca nazionale, Bolonia) . 1531n Parmara itzuli zen, eta ia hil arte hantxe geratu zen. Azkenaldi horretako lan nagusiak Madonna dal collo lungo (1534, Uffizi Galeria, Florentzia), eta Santa Maria della Steccatako freskoak dira. Azken horiek elizako dekorazio zabal baten parte ziren, baina Parmigianino izugarri luzatu zen bere lanean, eta preso hartu zuten kontratua hausteagatik. 1539an, bermepeko askatasunean zegoela, Casalmaggiorera ihes egin zuen eta bertan hil zen^[1].

Parmigianinoren estiloa

Parmigianinoren estiloa, bere biguntasun eta birtuosismo teknikoan, manierismoko estilo distiratsu eta eraginkorrenetako bat da, Bigarren Berpizkundeari zegokion naturalismoa gutxiagotu zuena.

Parmigianinoren lanaren ezaugarriak konposizio espazialaren zehazgabetasuna, giza irudiaren distortsioa eta luzapena, eta Vasari arte historialariak grazia deitu zuena dira, alegia, izadiaren edertasuna baino harantzago doan edertasun erritmiko sentsuala. Azken ezaugarri hori, dotoretasun fin hori, agerikoa da, ez bakarrik margolanetan, baita Parmigianinok egin zituen marrazki ugarietan ere.

Grabatua landu zuen lehen italiar artistetakoa izan zen. Arkatzaren askatasun beraz erabiltzen zuen grabatzeko orratza, normalean bere marrazkien kopiak egiteko, marrazki asko eskatzen baitzioten. Bestalde, Parmigianino Veneziatik kanpoko erretratugile nagusietako bat izan zen. Napolin daude haren erretratu onenetakoak.

Irudi galeria

Irudi bat handitzeko, klika ezazu gainean.

Jesusen zirkuntzisioa, 1523, 42 x 31.4 cm; Institute of Arts, Detroit
Autorretratua ispilu konbexuan, 1524, 24.4 cm (diametroa); Kunsthistorisches Museum, Viena
Zerga-biltzaile baten erretratua, 1524, 86 x 94 cm, National Gallery, Londres
Galeazzo Sanvitaleren erretratua, 1524, 109 x 81 cm, Museo di Capodimonte, Napoli
San Jeronimoren begitazioa, 1526-27, 343 x 149 cm, National Gallery, Londres
San Pauloren konbertsioa, 1527, 177.5 x 128.5 cm, Kunsthistorisches Museum, Viena
Familia Sakratua San Juan umearekin, Museo di Capodimonte, Napoli
Santa Katalinaren ezkontza mistikoa, 1529, 74.2 x 57.2 cm, National Gallery, Londres
Lepo luzeko Ama Birjinia, 1534-40, 216 x 132 cm, Uffizi, Florentzia
Pier Maria Rossi di Sansecondoren erretratua, 1535-39, 133 x 98 cm, Museo del Prado, Madril

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2012/11/12 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ David EKSERDJIAN: Parmigianino Museodelprado.es

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Parmigianino

Datuak: Q9348
Multimedia: Parmigianino / Q9348

[1] David EKSERDJIAN: Parmigianino Museodelprado.es

[1]