نبرد گالیپولی
نبرد گالیپولی | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از جبهه خاورمیانه در جنگ جهانی اول | |||||||
کلکسیونی از تصاویر نبرد. از تصویر بالا سمت چپ بهطرف راست: فرماندهان عثمانی بههمراه مصطفی کمال آتاترک (چهارمین نفر از سمت چپ)؛ کشتیهای جنگی دولتهای مشترک؛ ساحل v از روی عرشه کشتی اس. اس. ریور کلاید؛ سربازان عثمانی در سنگر؛ و مواضع دولتهای مشترک | |||||||
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
حمایت دریایی: امپراتوری روسیه |
عثمانی حمایت شده توسط: آلمان[۱] اتریش-مجارستان[۲] | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
|
| ||||||
واحدهای درگیر | |||||||
Mediterranean Expeditionary Force Egyptian Labour Corps[۴] Maltese Labour Corps[۴] Oriental Expeditionary Corps Imperial Russian Navy |
5th Army German military mission[۵] | ||||||
قوا | |||||||
۵ لشکر (آغازی)
حمایت شده توسط: |
۶ ارتش (آغازی)
| ||||||
تلفات و خسارات | |||||||
امپراتوری بریتانیا: مجموع: ۳۰۰٬۰۰۰ (۵۶٬۷۰۷ کشته)[۱۰] |
امپراتوری عثمانی: مجموع: ۲۵۵٬۲۶۸ (۵۶٬۶۴۳ کشته)[۶][۱۱] |
نبرد گالیپولی یا نبرد چناققلعه (به ترکی استانبولی: Çanakkale Savaşı) (به انگلیسی: Battle of Gallipoli)، نام جنگی است که در جنگ جهانی اول بین امپراتوری عثمانی و نیروهای ائتلافی (انگلستان، فرانسه و اَنزَکها) در تنگه داردانل درگرفت. این نبرد که بیش از هشت ماه طول کشید[۱۲] در ۲۵ آوریل سال ۱۹۱۵ میلادی آغاز شد و سرانجام در دسامبر سال ۱۹۱۵ با شکست نیروهای ائتلافی به پایان رسید. و در پایان از هر دو جبههٔ متفقین و متحدین بیش از نیم میلیون نفر کشته و زخمی برجای ماند. در این نبرد کشتیهای نیروی دریایی متفقین آسیب زیادی دیدند اما در پایان آنان فاتح جنگ جهانی اول شدند. مصطفی کمال آتاترک، افسر ترک در جنگ گالیپولی به شهرت رسید و پس از پایان جنگ و فروپاشی امپراتوری عثمانی بنیانگذار ترکیه نوین شد.
در برخی کشورها مانند استرالیا، نیوزلند و ترکیه هر ساله، خاطره این نبرد گرامی داشته میشود.
تاریخچه جنگ
[ویرایش]در سال ۱۹۱۴ نیروهای متفقین، به فکر تصرف تنگه داردانل افتادند اما با اعلام بیطرفی دولت عثمانی، حملهای به آن صورت نگرفت. پس از ورود دولت عثمانی به جنگ، وینستون چرچیل که در آن زمان وزیر دریانوردی بریتانیا بود، به نقش کلیدی این منطقه برای تسخیر استانبول اشاره کرد و در نهایت توانست نظر خود را به کابینه و ارتش بریتانیا بقبولاند. هدف این نبرد به زانو درآوردن عثمانی و امکان ارتباط نزدیکتر با روسیه بود.
نخستین بار، در نوزدهم فوریه ۱۹۱۵، ناوگان دریائی مشترک بریتانیا و فرانسه با محاصره منطقه، به مدت یک ماه نیروهای عثمانی مستقر در دو سوی تنگه را گلولهباران کردند. نبرد ۱۸ مارس، آخرین برگ این حمله بود که نتیجه را در پایان به سود عثمانیها رقم زد. متفقین در این روز تمام نیروی خود را به کار بستند تا کنترل تنگه داردانل را به دست آورند اما با دفاع عثمانیها، دست آخر هفت کشتی آنان در این روز غرق شد که منجر به عقبنشینی این نیروها شد.
متفقین برای جبران این شکست و اعاده حیثیت، تدارک نبرد همهجانبهای را با حضور نیروی دریایی و زمینی دیدند. در ۲۵ آوریل، لشکر هفتاد هزار نفری متفقین، در چناققلعه پیاده شدند و آنان را ۱۰۹ ناو جنگی و صدها شناور دیگر از دریا حمایت کردند. این نبرد چندین ماه به طول کشید و با دفاع سرسختانه عثمانیها روبرو شد. سرانجام، به دلیل تلفات سنگین، نیروهای متفق در ماه دسامبر آغاز به تخلیه منطقه کردند و کنترل منطقه در دست عثمانی باقیماند.
آمار و ارقام
[ویرایش]برخی منابع مانند[۱۳] تعداد کشته شدگان این جنگ را نیم میلیون نفر نوشتهاند اما بر اساس منابعی همچون ویکیپدیای انگلیسی،[۱۴] شمار کشته شدگان و مجروحان روی هم نیم میلیون نفر بودهاست که تقریباً دو طرف به اندازه برابر کشته و زخمی دادهاند. تعداد کشتههای عثمانی و متفقین به ترتیب ۵۶ و ۵۸ هزار نفر بودهاست. زخمی شدگان نیز به ترتیب ۹۷ و ۱۶۴ هزار نفر بودهاند که جمع تلفات (کشته شدگان و زخمیها) به سیصد و هفتاد و پنج هزار نفر میرسد.
دیگر موضوعات
[ویرایش]مصطفی کمال آتاترک خود مستقیماً فرماندهی ترکها را بر عهده داشته و در تهییج نیروهای عثمانی مؤثر بودهاست. چرچیل نیز از سوی دیگر نقش عمدهای را در بریتانیا در به راهاندازی این جنگ داشتهاست.
این نبرد در استرالیا و نیوزلند با نام نبرد آنزاک نیز شناخته میشود و هر ساله مراسم یادبودی در روز آنزاک برای آن برگزار میشود.
آتاترک در یکی از سخنرانیها به نیروهای زیر فرمانش گفته بود: «من به شما دستور نمیدهم که بروید و بجنگید، دستور میدهم بروید و شهید شوید».
نگارخانه
[ویرایش]-
نیروهای فرانسوی
-
نیروهای عثمانی
-
سربازان استرالیایی
-
نیروهای ایرلندی
-
توپخانه ارتش فرانسه
-
یادبود سربازان تُرک
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ Travers 2001، p. 13; Rance 2017، pp. 16–17, 54–56.
- ↑ Jung 2003, pp. 42–43.
- ↑ Kurtuluş Savaşı Komutanları.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Aspinall-Oglander 1929, p. 395.
- ↑ Rance 2017, pp. 16–17, 44–47, 55–56.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ Erickson 2001a, p. 94.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Erickson 2001a, pp. 94–95.
- ↑ Erickson 2015, p. 178.
- ↑ Rance 2017, pp. 16–17.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ Clodfelter 2017, p. 417.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Erickson 2001a, p. 327.
- ↑ «شرکت رهبران چند کشور در مراسم یکصدمین سالگرد کشتار ارامنه و آغاز نبرد گالیپولی». بیبیسی فارسی. ۴ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافتشده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۵.
- ↑ نبرد چاناق قلعه وبگاه همسایه
- ↑ نبرد گالیپولی از ویکیپدیای انگلیسی
منابع
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- مقالههای دارای واژگان به زبان ترکی استانبولی
- آنزاک
- امپراتوری عثمانی در ۱۹۱۵ (میلادی)
- امپراتوری عثمانی در ۱۹۱۶ (میلادی)
- تاریخ استرالیا (۴۵-۱۹۰۱)
- تاریخ تفنگداران دریایی سلطنتی
- جدالهای آلمان در جنگ جهانی اول
- جدالهای استرالیا در جنگ جهانی اول
- جدالهای امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول
- جدالهای بریتانیا در جنگ جهانی اول
- جدالهای روسیه در جنگ جهانی اول
- جدالهای فرانسه در جنگ جهانی اول
- جدالهای نیوزیلند در جنگ جهانی اول
- جدالهای نیوفاندلند در جنگ جهانی اول
- جدالهای هند بریتانیایی در جنگ جهانی اول
- جنگ جهانی اول
- جنگهای امپراتوری عثمانی
- درگیریها در ۱۹۱۵ (میلادی)
- روابط استرالیا و ترکیه
- روابط ترکیه و نیوزیلند
- فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو
- نبرد گالیپولی
- نیوزیلند در ۱۹۱۵ (میلادی)
- وینستون چرچیل