Inflación

En economía, a inflación é o aumento sostido e xeneralizado do nivel de prezos de bens e servizos, medido fronte a un poder adquisitivo estable. Defínese tamén como a caída no valor de mercado ou do poder adquisitivo dunha moeda nunha economía en particular, o que se diferencia da depreciación, dado que esta última refírese á caída no valor da moeda dun país en relación a outra moeda cotizada nos mercados internacionais, como o dólar estadounidense, o euro ou o ien.

Datos da Inflación no 2019 por países

Índice de inflación

A existencia de inflación durante un período implica un aumento sostido (xa que se incrementa a medida que pasa o tempo) do prezo dos bens en xeral. Para poder medir ese aumento, créanse diferentes índices que miden o crecemento medio porcentual dunha canastra de bens ponderada en función do que se queira medir.

O índice máis utilizado para medir a inflación é o "Índice de Prezos de Consumo" ou IPC, o cal indica porcentualmente a variación no prezo media dos bens e servizos que adquire un consumidor típico en dous períodos de tempo, usando como referencia o que se denomina nalgúns países a cesta básica.

Existen outros índices como son o "índice de prezos ao maiorista" (IPM) e o "índice de prezos ao produtor", os cales difiren do IPC en que non inclúen gravames e impostos, nin a ganancia obtida por almacenistas e produtores. Estes índices son utilizados para facer medicións específicas no comportamento da economía dun país, pero non utilizados como índices oficiais de inflación.

Tamén existen índices para outros sectores da economía, como o índice de prezos dos bens de investimento, que tamén son moi útiles nos seus respectivos campos.

O IPC é o índice máis usado, aínda que non pode considerarse como unha medida absoluta da inflación porque só representa a variación de prezos efectiva para os fogares ou familias. Outro tipo de axentes económicos, como os grandes accionistas, as empresas ou os gobernos consomen bens diferentes e, xa que logo, o efecto da inflación actúa diferente sobre eles. Os factores de ponderación para os gastos dos fogares, ou de orzamentos familiares, obtéñense mediante enquisa. No IPC non están ponderados nin incluídas outras transaccións da economía como os consumos intermedios das empresas nin as exportacións nin os servizos financeiros. Porén, dado que non hai forma exacta de medir a inflación, o IPC (que se basea nas proporcións de consumo da poboación) considérase xeralmente como o índice oficial de inflación.

O diferencial de inflación é a diferenza entre os niveis de inflación dun país e os da súa contorna económica e a curto prazo ten efectos importantes sobre a balanza comercial dos países.

Causas da inflación

Existen diferentes explicacións sobre as causas da inflación. De feito parece que existen diversos tipos de procesos económicos diferentes que producen inflación, e esa é unha das causas polas cales existen diversas explicacións: cada explicación trata de dar conta dun proceso xerador de inflación diferente, aínda que non existe unha teoría unificada que integre todos os procesos. De feito sinaláronse que existen polo menos tres tipos de inflación:

• Inflación de demanda (Demand pull inflation), cando a demanda xeral de bens increméntase, sen que o sector produtivo teña tempo de adaptar a cantidade de bens producidos á demanda existente.
• Inflación de custos (Cost push inflation), cando o custo da man de obra ou as materias primas encarécese, e nun intento de manter a taxa de beneficio os produtores incrementan os prezos.
• Inflación autoconstruída (Build-in inflation), ligada ao feito de que os axentes prevén aumentos futuros de prezos e axustan a súa conduta actual a esa previsión futura.

Teoría monetaria

Un dos esquemas explicativos máis aceptados sobre a causa da inflación é a que indica simplemente que a inflación promóvea a expansión da masa monetaria a unha taxa superior á expansión da economía. De acordo a esta teoría a fórmula para determinar o prezo xeral de bens de consumo vén dado por:

$P={\frac {D_{c}}{S_{c}}}$

Onde:

• $P\;$ é o prezo dos bens de consumo;
• $D_{c}\;$ é o monto que representa a demanda agregada por bens e servizos; e
• $S_{c}\;$ representa a subministración agregada de bens de consumo.

Noutras palabras, os prezos subirán se o agregado de subministración de bens baixa en relación á demanda agregada por devanditos bens. Seguindo esta teoría a demanda agregada está baseada principalmente no monto total de diñeiro existente nunha economía, o que se traduce en que: ao incrementarse a masa monetaria, a demanda por bens aumenta e se esta non vén acompañada nun incremento na oferta de bens, a inflación xorde.

Existe outra teoría que relaciona á inflación co incremento na masa monetaria sobre a demanda por diñeiro o cal significaría que "a inflación é sempre un fenómeno monetario" tal como afírmao Milton Friedman. Seguindo esta liña de pensamento, o control da inflación descansa na prudencia fiscal e monetaria; é dicir o goberno debe asegurarse que non sexa moi fácil obter préstamos, nin tampouco debe endebedarse el mesmo significativamente. Xa que logo este enfoque resalta a importancia de controlar os déficits fiscais e as taxas de interese, así como a produtividade da economía.

Teoría neokeynesiá

De acordo a esta teoría existen tres tipos de inflación de acordo ao que Robert J. Gordon denomina "o modelo do triángulo".

• A inflación en función á demanda por incremento do produto nacional bruto (PNB) e unha baixa taxa de desemprego, ou o que denomina a "curva de Phillips".
• A inflación orixinada polo aumento nos custos, como podería ser o aumento nos prezos do petróleo.
• Inflación xerada polas mesmas expectativas de inflación, o cal xera un círculo vicioso. Isto é típico en países con alta inflación onde os traballadores pugnan por aumentos de salarios para contrarrestar os efectos inflacionarios, o cal dá pé ao aumento nos prezos por parte dos empresarios ao consumidor, orixinando un círculo vicioso de inflación.

Calquera destes tipos de inflación poden darse en forma combinada para orixinar a inflación dun país. Con todo as dúas primeiras mantidas por un período substancial de tempo dan orixe á terceira. Noutras palabras unha inflación persistente orixinada por elementos monetarios ou de custos dá lugar a unha inflación de expectativas.

Destas tres, a terceira é a máis daniña e difícil de controlar, pois se traduce nunha mente colectiva que acepta que a inflación é un elemento natural na economía do país. Neste tipo de inflación entra en xogo outro elemento, que é a especulación que se produce cando o empresario ou o que ofrece bens e servizos incrementa os seus prezos en anticipación a unha perda de valor da moeda nun futuro ou aproveita o fenómeno da inflación para aumentar as súas ganancias desmesuradamente.

Teoría do "supply-side"

Esta teoría afirma que a inflación prodúcese cando o incremento na masa monetaria excede a demanda de diñeiro. O valor da moeda, entón, está determinada por estes dous factores. A inflación nos anos 1970 nos Estados Unidos vese como causada polo incremento na masa monetaria que ocorreu tras a saída deste país dos acordos de Bretton Woods, que suxeitaba o valor da moeda ao patrón ouro. Segundo esta teoría o incremento na masa monetaria non ten efectos inflacionarios na medida que a demanda de diñeiro aumente proporcionalmente.

Esta teoría explicaría a baixa na taxa de inflación nos anos 1980 nos Estados Unidos debido á expansión económica que se produciu por mor da redución nos impostos. Explícase isto indicando que unha expansión na economía orixina un incremento na demanda de diñeiro, o cal contrarresta o efecto inflacionario que normalmente leva o aumento na masa monetaria... ...

Como parar a inflación

Suxeríronse diferentes métodos para parar a inflación. Os Bancos Centrais poden influír significativamente neste sentido fixando a taxa de interese e controlando a masa monetaria. As taxas de interese altas, que reducen o crecemento na taxa monetaria, son unha forma tradicional de combater a inflación. O lado negativo desta política é que pode encorar o crecemento na economía e promover o desemprego, o cal pódese observar actualmente nalgúns países europeos.

Os propulsores da teoría do "supply side" inclínanse pola fixación da taxa de cambio da moeda ou redución das taxas de impostos nun réxime de taxa de cambio flotante para fomentar a creación de capital e a redución no consumo.

Outro método é establecer control sobre os salarios e sobre os prezos. Isto foi implantado polo goberno de Nixon ao principio da década dos 70 con resultados negativos. En xeral, a maior parte dos economistas coinciden en afirmar que os controis de prezos son contraprodutivos pois distorsionan o funcionamento dunha economía, dado que promoven a escaseza de produtos e servizos e diminúen a súa calidade, entre outros.

Proceso hiperinflacionario

Cando a inflación desborda toda posibilidade de control e achaiadura económica, desátase o que se coñece como proceso hiperinflacionario, no cal a moeda perde a súa propiedade de reserva de valor e de unidade de medida. É un proceso de destrución da moeda. Desátase a estanflación (inflación con desemprego), e faise imposible o cálculo e planeamento económico, o cal leva a destruír a economía. Entre os procesos hiperinflacionarios máis estudados no mundo atópase o caso alemán, o caso arxentino e o caso ruso.

Ligazóns externas

• Inflación. O caso arxentino (en castelán)
• Qué es la inflación (en castelán)
• Inflación e desemprego (en castelán)
• La inflación (en castelán)
• Porqué é importante reducir a inflación? Arquivado 02 de xuño de 2007 en Wayback Machine. (en castelán)
• Tasas de inflación en América Latina (en castelán)
• A inflación de activos (en castelán)
• A estabilidade de prezos, por qué é importante para ti? Material escolar do Banco Central Europeo (guías e vídeo). (en castelán)