Framhyggja
Framhyggja, framstefna eða pósitívismi (stundum kölluð „vissuhyggja“, „raunhyggja“ eða „raunspeki“) er vísindaheimspeki- og þekkingarfræðileg kenning eða hugmyndafræði sem heldur því fram að raunvísindi séu best til þess fallin að tryggja mannkyni efnalegar og andlegar framfarir.[1] Þannig er innbyggð í kenninguna ákveðin bjartsýnistrú. Framhyggja hafnar yfirnáttúrulegum, trúarlegum og frumspekilegum skýringum sem hluta af vanþróuðum skýringarleiðum í leit mannsins að þekkingu. Samkvæmt framhyggju er öll þekking byggð á reynslu og þar með skynjun.[2] Þar með ætti að leita þekkingar með því að útskýra eða lýsa raungögnum en vísindakenningar eiga samkvæmt framhyggjunni að leitast við að hafa forspárgildi.
Helsti forvígismaður framhyggju er Auguste Comte. Framhyggja er að mörgu leyti byggð á vinnu raunhyggjumannanna Francis Bacon og Davids Hume.
Í byrjun 20. aldar kom fram rökfræðileg raunhyggja eða nýframhyggja. Sú stefna byggðist á hugmyndum Comtes um framhyggju, eða að öll þekking væri fengin með reynslu. Enn fremur að þekkingu mætti öðlast án reynslu, en einungis að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Lögð var áhersla á að smætta allar hugmyndir niður í prófanlegar rökfræðilegar staðhæfingar.
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Þorsteinn Gylfason (1970). Tilraun um manninn. Almenna bókafélagið. bls. 41.
- ↑ Jakob Guðmundur Rúnarsson (4.1.2013). „Hvað er pósitífismi?“. Vísindavefurinn.
