Луисеньо

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Луисеньо
Luiseño
Бүкіл халықтың саны

2 000

Ең көп таралған аймақтар

 АҚШ

Тілдері

луисеньо тілі, испан тілі, ағылшын тілі

Діні

католицизм

Луисеньо — АҚШ-тағы шошон тобының үндіс халқы. Калифорнияның оңтүстік жағалауында (Ла Холья, Ринкон, Паума, Пала, Печанга және Собоба резерваттары). Олар сонымен қатар жақын маңдағы елді мекендер мен қалаларда тұрады. Жалпы саны 2 мыңнан астам адам.

Тілі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тілі - купан тобындағы луисеньо тілі. Испан және ағылшын тілдері кеңінен таралған.[1]

Діні

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сенушілер негізінен католиктер, шамамен 10% протестанттар (евангелистер, т.б.).[2]

Тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Отарлауға дейінгі кезеңде олар Сан-Луис-Рей, Санта-Маргарита аңғарларын, сондай-ақ Сан-Матео және Сан-Хуан өзендерін, іргелес тау сілемдерін және мұхит жағалауын мекендеген. XVIII ғасырдағы саны 5-10 мың адам болды. 1769 жылдан бастап испандықтармен байланысып, XIX ғасырдың ортасынан бастап Американдық отарлау нәтижесінде олар өз жерлерінің көпшілігінен айырылды. 1875 жылы олар үшін резервациялар құрылды. 1950-60 жылдары луисеньо Калифорния үндістерінің өзін-өзі басқару қозғалысын басқарды.

Кәсібі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, білім беру саласында жұмыс істейді. Олар терушілікпен, аңшылықпен, ал жағалаудағы аудандарда балық аулаумен және аңшылықпен айналысқан. Өнімділікті сақтау үшін өсімдіктерді жинау алаңдары үнемі өртелді. Қолөнерден қоржын тоқу, керамикадан бұйымдар жасау бар.[3]

Тұрмыс салттары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тайпаны құрайтын ауылды мұрагерлік тәртіппен көсем басқаратын патрилиндік қауым, онымен бірге ғұрыптық сарапшылар кеңесі мен бақсылар кеңесі, мұрагерлік элитаны құрайтын көмекші хабаршы болды. Арнайы жауынгерлер тобы болды. Неке патрилокальды. Әйелі үшін төлем төленді, немере туыстық некелер және полигиния кеңінен кездеседі.
Жас жігіттердің инициациялары меідуанадан жасалған галлюциногендік сусынды ішумен (толоаче), жерлеу рәсімдері тамақ пен сыйлықтар таратумен бірге жүрді. Қыздардың инициациясы кезінде жартасқа суреттер жасалды.

Тұрғын үйлері конустық төбесі ағаш қабығынан немесе бұталардан жасалған жартылай қазылған жер үйлер. Ауылдың орталығында салттық ғұрыптар үшін, қоршалған алаңы бар салтанатты үй бар.

Киімдері мамықтан тоқылған жамылғылардан, сандалдар мен мокасиндерден, ерлер үшін - жабынды белдіктерден, әйелдер үшін - қабықтан жасалған алжапқыштардан тұрды. Татуировка және денеге сурет салу таралған. Жартылай асыл тастар, аю тырнақтары, т.б әшекейлер қолданылған. Еркектер мұрын мен құлаққа әшекейлер, бүркіт пен қарғаның қауырсынынан тігілген ғұрыптық бас киімдер киген.[4]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/202632-luiseno/
  2. ↑ https://dic.academic.ru/dic.nsf/enc1p/27494?ysclid=lqp0p69j2n241682920
  3. ↑ https://travel-journal.ru/ethno/39/925/(қолжетпейтін сілтеме)
  4. ↑ http://www.etnolog.ru/people.php?id=LUIS
 
Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі
Агуакатектер • Алгонкиндер • Алеуттер • Америкалықтар • Амусго • Ағылшын канадалықтары • Антигуандар • Антильдіктер • Апачилер • Арапахо • Арикаралар • Ассинибоиндер • Атапасклер • Афроамерикалықтар • Ацтектер • Багамдықтар • Барбадостықтар • Борука • Брибри • Вашо • Вийот • Винту • Гавайлықтар • Гаитиліктер • Гарифуна • Гватемалалықтар • Гондурастықтар • Гуайми • Гурондар • Делаварлар • Доминикандықтар • Доминиктер • Зуни • Ирокездер • Йокутс • Кабекар • Кайова • Какчикели • Канадалықтар • Канза • Квакиутл • Кикапу • Килиуа • Киче • Команчилер • Кора • Костарикалықтар • Кри • Кроу • Куапо • Куикатектер • Куна • Кэддо • Лакандондар • Луисеньо • Майду • Майо • Майя • Маках • Мам • Мандан • Масатектер • Масахуа • Мексикалықтар • Меномини • Мивок • Микмак • Михе • Миштектер • Могикандар • Мочо • Мускогтар • Навахо • Натчи • Не-персе • Никарагуалықтар • Нутка • Опата • Оседж • Отоми • Пайют • Панамалықтар • Папаго • Пауни • Пима • Пипили • Покомандар • Покомчи • Помо • Понка • Пополоктар • Пуэбло • Пуэрторикандықтар • Рама • Салиштер • Сальвадорлықтар • Сапотектер • Сахаптиндер • Семинолдар • Сери • Сиу • Слэйвилер • Танаина • Тараски • Тарахумара • Тепехуа • Тепехуан • Тлапанектер • Тлинкиттер • Тотонактар • Тохолабальдар • Уичита • Уичольдар • Успантектер • Үндістер • Хайда • Хакальтектер • Хикаке • Хопи • Хуаве • Хуастектер • Хупа • Цельтальдар • Цимшиандар • Цоцильдер • Цутухильдер • Чикасо • Чилкотиндер • Чинантектер • Чинук • Чипевайан • Чероки • Чокта • Чол • Чонтали • Чорти • Чочо • Чухи • Шайендер • Шауни • Шошондар • Эскимостар • Юте • Ючи • Яки • Ямайкалықтар
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Луисеньо&oldid=3375209» бетінен алынған