नारायणपेट जिल्हा

	नारायणपेट ; నారాయణపేట(तेलुगु);
	तेलंगणा राज्यातील जिल्हा
	नारायणपेट जिल्हा चे स्थानतेलंगणा मधील स्थान
देश	भारत
राज्य	तेलंगणा
मुख्यालय	नारायणपेट
मंडळ	११
	क्षेत्रफळ
- एकूण	२,३३६ चौरस किमी (९०२ चौ. मैल)
	भाषा
- अधिकृत भाषा	तेलुगु
	लोकसंख्या
-एकूण	५,६६,८७४ (२०११)
-लोकसंख्या घनता	२४३ प्रति चौरस किमी (६३० /चौ. मैल)
-शहरी लोकसंख्या	११.१%
-साक्षरता दर	४९.९३%
-लिंग गुणोत्तर	१०००/ १००९ ♂/♀
	प्रशासन
-लोकसभा मतदारसंघ	महबूबनगर
-विधानसभा मतदारसंघ	कोडंगल, नारायणपेठ, मकथल
राष्ट्रीय महामार्ग	रा.म.167 रा.म. 150
वाहन नोंदणी	TS−38
	संकेतस्थळ

हा लेख नारायणपेट जिल्हा याबद्दल आहे. या शब्दाच्या इतर उपयोगांसाठी पाहा, नारायणपेट (तेलंगणा).

नारायणपेट जिल्हा हा भारताच्या तेलंगणा राज्यातील राज्यातील जिल्हा आहे. नारायणपेट येथे ह्या जिल्ह्याचे प्रशासकीय मुख्यालय आहे. हे ठिकाण पूर्वी ‘नारायणपेटा’ म्हणून ओळखले जात असे.नारायणपेट प्रदेश एकेकाळी चोळवाडी किंवा चोलांची भूमी म्हणून ओळखला जात असे. असे म्हणले जाते की प्रसिद्ध "कोहिनूर" हिऱ्यासह गोलकोंडा हिरा नारायणपेट जिल्ह्यातून आले होते. तेलंगणातील नारायणपेट जिल्हा त्याच्या उत्कृष्ट आणि अद्वितीय सुती हातमाग आणि सिल्क साड्यांसाठी प्रसिद्ध आहे, जे मोठ्या प्रमाणावर लोकप्रिय आहेत. या साड्यांवर स्पष्ट महाराष्ट्रीय प्रभाव दिसून येतो.

इतिहास

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या नेतृत्वाखाली मराठे आपल्या सीमा विस्तारत होते. आपल्या मोहिमेच्या धावपळीत, शिवाजीने दख्खनी देशभक्तीच्या भावनेचे आवाहन केले की दक्षिण भारत एक मातृभूमी आहे आणि ते बाहेरील लोकांपासून संरक्षित केले पाहिजे. त्यांचे आवाहन काहीसे यशस्वी झाले आणि १६७७ मध्ये शिवाजीने एका महिन्यासाठी हैदराबादला भेट दिली आणि गोलकोंडा सल्तनतच्या कुतुबशहाशी करार केला, विजापूरशी असलेली आपली युती नाकारण्याचे आणि मुघलांना संयुक्तपणे विरोध करण्याचे मान्य केले. या काळात त्यांनी तेलंगणातील महबूबनगर जिल्ह्यातील नारायणपेठ या छोट्याशा गावात काही वेळा तळ ठोकला.

पौराणिक कथेनुसार, त्याच्या सैन्याचा एक भाग लढाई आणि युद्धे करून थकला होता आणि अशा प्रकारे त्यांनी नारायणपेठेतच राहण्याचा निर्णय घेतला. हे लोक प्रशासनाची काळजी घेणारे, योद्धे तसेच सैन्यासाठी स्वयंपाक करणारे आणि विणकामाचे कौशल्य जाणणारे आणि व्यापारात निपुण असलेले लोक होते.

भूगोल

नारायणपेट जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ २,३३६ चौरस किलोमीटर (९०२ चौरस मैल) आहे. नारायणपेट हा तेलंगणा राज्याच्या दक्षिण भागातील जिल्हा आहे, कृष्णा नदी जिल्ह्याच्या दक्षिणेस आहे आणि जिल्ह्याच्या सीमा पश्चिमेला कर्नाटक राज्यातील गुलबर्गा आणि यादगीर दक्षिणेस रायचूर जिल्हा, पूर्वेस महबूबनगर जिल्हा, उत्तरेस विकाराबाद जिल्हा, दक्षिणेस जोगुलांबा गदवाल, वनपर्ति जिल्ह्यांसोबत आहेत. कृष्णा नदी या जिल्ह्यातून मागनूर मंडलच्या तंगीडी गावातून तेलंगणात प्रवेश करते आणि इथेच कृष्णा आणि भीमा नदीचा संगम होतो. जिल्ह्यातून राष्ट्रीय महामार्ग १६७ आणि १५० जातात.

लोकसंख्या

२०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार, सध्याच्या नारायणपेट जिल्ह्याची लोकसंख्या ५,६६,८७४ आहे, लिंग गुणोत्तर हे १००० पुरुषमागे १००९ स्त्रिया आहेत. साक्षरता दर ४९.९३% आहे. जिल्ह्यात एकूण लोकसंख्येच्या ११.१% लोक शहरी भागात राहतात. जिल्ह्यात अनुसूचित जातीची लोकसंख्या ९१,७३५ तर अनुसूचित जमातीची लोकसंख्या २९,१२६ आहे.^[१]

मंडळ (तहसील)

नारायणपेट जिल्ह्या मध्ये ११ मंडळे आहेत:

अनुक्रम	मंडळ
१	नारायणपेट
२	धनवाडा
३	कोसगी
४	कृष्णा
५	मद्दूर
६	मागनूर
७	मक्तल
८	मरिकल
९	नर्व्हा
१०	उट्कूर
११	दामरगिड्डा