Ahmad Zaidi Adruce

Allahyarham Tun Datuk Patinggi Dr. Haji Ahmad Zaidi Adruce Muhammed Noor SMN, SSM, (Malaysia); DP, (Sarawak); SPMS, (Selangor); SPMK, (Kedah); SSMT, (Terengganu); SPDK, (Sabah); DUNM, (Melaka); DUPN, (Pulau Pinang); PNBS, (Sarawak); PSLJ, (Brunei)
Yang di-Pertua Negeri Sarawak ke-5
Dalam jawatan 2 April 1986 – 5 Disember 2000
Didahului oleh	Abdul Rahman Ya'kub
Digantikan oleh	Abang Muhammad Salahuddin
Maklumat peribadi
Lahir	(1924-03-29)29 Mac 1924 Sibu, Kerajaan Sarawak
Mati	5 Disember 2000(2000-12-05) (umur 76) Pusat Perubatan Subang Jaya, Selangor, Malaysia
Tempat semadi	Tanah Perkuburan Islam Samariang, Petra Jaya, Kuching, Sarawak
Kewarganegaraan	Malaysia
Parti politik	Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB) sebahagian Barisan Nasional (1970an–1986)
Pasangan	Hjh Hamsiah Bte Hj Ismail (meninggal dunia) Toh Puan Datin Patinggi Hajjah Rosmiati Kendati
Ibu bapa	Muhammad Noor (bapa) Siti Saadiah binte Haji Hassan (ibu)
Pekerjaan	Ahli politik

Allahyarham Tun Datuk Patinggi Dr.Haji Ahmad Zaidi Adruce bin Muhammed Noor (29 Mac 1924 – 5 Disember 2000) merupakan Yang di-Pertua Negeri Sarawak yang kelima. Beliau dilantik menjadi Yang di-Pertua Negeri bagi menggantikan Tun Abdul Rahman Ya'kub pada 1986. Beliau adalah gabenor yang paling lama berkhidmat di Sarawak (dalam tempoh berturut-turut dari pelantikan tunggal), dari tahun 1986 sehingga kematiannya pada tahun 2000. Beliau juga merupakan bumiputera Sarawak yang pertama menerima Ijazah MA dari universiti di Britain (University of Edinburgh).

Pendidikan dan kerjaya politik

Sebelum dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Sarawak pada tahun 1986, Ahmad Zaidi Adruce mempunyai kerjaya politik yang bergolak. Penglibatan beliau dalam politik bermula semasa beliau masih belajar di Bogor, Hindia Belanda (kemudian Jepun, kini Indonesia).

Diambil sebagai anak angkat dan dibesarkan oleh Sharifah Mai, anak perempuan Syarif Masahor yang terkenal sebagai nasionalis pertama Sarawak. Pada usia 5 tahun, beliau dihantar ke sekolah Chung Hua dan kemudian Abang Ali di Sibu, di mana beliau aktif dalam puisi, gimnastik dan lakonan. Pada usia 12 tahun, beliau lulus darjah tujuh peperiksaan dengan markah teladan - yang pada masa itu adalah satu pencapaian yang luar biasa bagi seorang pemuda yang lahir dan dibesarkan di Sarawak. Selepas peperiksaan darjah tujuh, beliau berpindah ke Kuching pada tahun 1936 untuk melanjutkan pelajaran di sekolah St. Thomas, di mana beliau lulus dengan kelayakan Junior Cambridge pada tahun 1938. Beliau menyambung pelajarannya di sebuah sekolah Anglo-Cina di Singapura pada tahun 1938 dan menamatkan pengajian pada tahun 1939 pada usia 15 tahun dengan Sijil Sekolah Cambridge, dan pada masa itu beliau satu-satunya pelajar bumiputera.

Pada bulan November 1940, Ahmad Zaidi menyertai Kolej Sultan Idris (kini Universiti Pendidikan Sultan Idris) di Tanjung Malim, Perak, di mana beliau belajar sehingga serangan Jepun pada tahun 1941, apabila dia terpaksa melarikan diri ke Singapura. Pada tahun 1942, beliau telah dihantar ke Jawa untuk mengkaji Perubatan Veterinar di Buitenzorg College (kini Institut Pertanian Bogor) di Bogor. Beliau tidak menamatkan latihan veterinar apabila perang tamat pada 1945 malah ditarik ke dalam pertempuran melawan Belanda di Indonesia, di mana beliau menyaksikan sendiri Revolusi Nasional Indonesia. Pada tahun 1947, beliau kembali ke Kuching, Sarawak dan berkhidmat sebagai pensyarah di Pusat Latihan Batu Lintang (kini Institut Pendidikan Batu Lintang). Pada tahun itu beliau juga menubuhkan pergerakan Pengakap Laut pertama di Borneo di mana beliau membawa pelajar belayar sejauh Tanjung Datu di hujung barat Pulau Borneo dan ke utara ke Sungai Saribas. Pengalaman ini kemudiannya membantu beliau dalam pergerakan bawah tanah untuk membantu Republik Indonesia dalam peperangan gerila menentang Belanda.

Pada tahun 1949, pihak British menganugerahkan Ahmad Zaidi empat tahun biasiswa Pembangunan Kolonial untuk melanjutkan pengajian di Kolej Teknikal Robert Gordons di Aberdeen sebelum beliau melanjutkan pengajian ke University of Edinburgh di United Kingdom. Pada 28 Mei 1953, beliau telah dijemput untuk mewakili pelajar Sarawak untuk menghadiri Pertabalan Ratu Elizabeth II bersama Temenggong Jugah anak Barieng. Ahmad Zaidi memperoleh ijazah MA dalam Ekonomi Politik pada tahun 1953 dari University of Edinburgh dan kemudian memperoleh Sijil Pendidikan dari University of London pada tahun 1955. Sekembalinya ke Sarawak, beliau menjadi pengetua di Sekolah Menengah Kerajaan Madrasah Melayu di Kuching sehingga tahun 1956. Beliau juga menjadi presiden Barisan Pemuda Sarawak pada tahun 1956 yang merupakan sebuah organisasi yang menyatukan bumiputera untuk berusaha ke arah kemerdekaan Sarawak. Beliau telah bertemu dengan Tun Ghazali Shafie dan kemudian dengan Tunku Abdul Rahman untuk menyokong pergerakan ke arah pembentukan Malaysia.

Ahmad Zaidi pernah menjadi mangsa diskriminasi oleh orang British ketika belajar di United Kingdom. Pengalaman ini mencetus perasaan benci dan menentang ideologi kolonisasi. Penglibatan beliau dalam pergerakan ke arah kemerdekaan menjadi begitu kuat sehingga terdapat juga plot untuk menangkap dan membunuh Ahmad Zaidi. Beliau dituduh sebagai pemberontak oleh orang awam yang menyokong kerajaan penjajah ketika itu. Beliau beranggapan bahawa pada ketika itu walaupun Sarawak dapat mencapai kemerdekaan, jentera-jentera bagi kerajaan Malaysia yang baharu kebanyakannya adalah orang-orang Sarawak yang bekerja dengan kerajaan penjajah. Dalam fasa peralihan ke arah pembentukan kerajaan baru, beliau menerima maklumat dalaman bahawa ekspatriat yang bekerja di bawah pentadbiran British meminta beliau dihapuskan kerana takut Ahmad Zaidi berdendam jika beliau menjadi orang yang berpengaruh. Beliau digelar pengkhianat oleh pihak berkuasa British dan penyokong termasuk ekspatriat dalam kerajaan Sarawak kerana pengaruh beliau yang kuat dan penglibatan beliau dalam Barisan Pemuda Sarawak dan mensyaki beliau terlibat dengan Indonesia semasa Konfrontasi Indonesia-Malaysia. Beliau kemudiannya diculik dari Sarawak oleh pihak yang bersimpati dan kemudian pergi ke dalam buangan di Indonesia sehingga beliau diberikan pengampunan oleh kerajaan Malaysia pada tahun 1969, satu langkah disokong kuat oleh Tun Abdul Rahman Ya'kub (Ketua Menteri Sarawak ke-3 dan Yang di-Pertua Negeri Sarawak), yang merupakan seorang Menteri Persekutuan pada masa itu.

Kehidupan peribadi

Ahmad Zaidi dilahirkan di atas bot di Sungai Rajang pada 29 Mac 1924, putera kepada ibu bapa kandungnya; Muhammad Noor dan Siti Saadiah. Beliau telah diangkat kepada rakan keluarga yang rapat, Sharifah Mai, yang datang dari keluarga yang masyhur daripada sharif Arab. Sharifah Mai adalah anak perempuan Sharif Masahor, yang terkenal sebagai nasionalis Sarawak pertama, menentang Rajah Putih Sarawak.

Ahmad Zaidi telah berkahwin dengan Hjh Hamsiah Bte Hj Ismail dan mempunyai lapan orang anak. Semasa pembuangannya di Indonesia, beliau kemudiannya berkahwin dengan Toh Puan Datuk Patinggi Hajah Rosmiati Kendati, dan mempunyai empat lagi anak.

Pelantikan sebagai Yang di-Pertua Negeri Sarawak

Pada 2 April 1986, Ahmad Zaidi dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Sarawak kelima, selepas Tun Datuk Patinggi Haji Abdul Rahman Ya'kub meletak jawatan atas sebab-sebab kesihatan. Beliau mengangkat sumpah jawatan di hadapan Yang di-Pertuan Agong, Sultan Iskandar ibni Almarhum Sultan Ismail.

Kematian

Ahmad Zaidi berkhidmat selama tiga penggal sehingga beliau meninggal dunia pada 5 Disember 2000 di Pusat Perubatan Subang Jaya, Selangor. Jenazah Allahyarham telah disemadikan dengan istiadat pengebumian negeri di Tanah Perkuburan Islam Samariang, Petra Jaya, Kuching.

Kehormatan

Malaysia :

• Darjah-darjah Yang Mulia Pangkuan Negara, Seri Maharaja Mangku Negara (S.M.N., 7 Jun 1989)
• Darjah-darjah Yang Mulia Setia Mahkota Malaysia, Seri Setia Mahkota (S.S.M., 11 Jun 1987)

• Datuk Patinggi Bintang Kenyalang (D.P.) – 16 September 1988
• Darjah Kebesaran Seri Paduka Mahkota Selangor (S.P.M.S.) – 20 Jun 1994
• Darjah Seri Paduka Mahkota Kedah (S.P.M.K.) – 23 Februari 1997
• Darjah Seri Setia Sultan Mahmud Terengganu (S.S.M.T.) – 13 November 1996
• Seri Panglima Darjah Kinabalu (S.P.D.K.) – 25 Jun 1996
• Darjah Utama Negeri Melaka (D.U.N.M.) – 28 Oktober 1987
• Darjah Utama Pangkuan Negeri (D.U.P.N.) (Pulau Pinang) – 7 Mei 1990
• Darjah Utama Yang Amat Mulia Bintang Sarawak, Panglima Negara Bintang Sarawak (P.N.B.S.) – 1981

Indonesia :

• Bintang Mahaputra Adipradana – 10 November 1986

Brunei :

• Darjah Paduka Seri Laila Jasa Yang Amat Berjasa (P.S.L.J.) – 9 Mac 1989

Penghormatan lain:

• Ijazah Kehormat Doktor Undang-Undang, Universiti Kebangsaan Malaysia – 6 Ogos 1993
• Pingat Semangat Padi – 24 Februari 1990, Persekutuan Pengakap Malaysia

Tempat dinamakan sempena beliau

• Sekolah Menengah Kebangsaan Agama Tun Ahmad Zaidi (SMKA TUNAZ), sebuah sekolah agama di Kuching, Sarawak
• Jalan Tun Ahmad Zaidi Adruce, jalan utama di Kuching dan Sibu, Sarawak
• Kolej Kediaman Tun Ahmad Zaidi, Universiti Malaya, Kuala Lumpur
• Kolej Tun Ahmad Zaidi, Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS), Kota Samarahan, Sarawak
• Stadium Tun Zaidi, stadium di Sibu, Sarawak

Pautan luar

• http://www.sarawak.com.my/info/rakansarawak/2000/1998/101998/03-01.shtml Diarkibkan 2009-07-09 di Wayback Machine

Penyandang Terdahulu	Yang di-Pertua Negeri Sarawak 1986 – 2000	Penyandang Kemudian
Tun Abdul Rahman Ya'kub		Tun Abang Muhammad Salahuddin