Spoorlijn 96

Spoorlijn 96 is een Belgische spoorlijn die Brussel via Quévy met Frankrijk verbindt.

Spoorlijn 96 Brussel-Zuid - Quévy
Totale lengte	84,7 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Belgische Staat
Geopend Brussel Zuid - Tubeke: 18 mei 1840 Tubeke - Zinnik: 31 oktober 1841 Zinnik - Bergen: 19 december 1841 Bergen - Hautmont: 12 december 1857
Huidige status	in gebruik
Geëlektrificeerd	1963
Aantal sporen	2
Baanvaksnelheid	160 km/u
Treindienst door	NMBS
Traject
Legenda lijn 0 van Brussel-Noord Bogaarden 1 1 1 1 1 1 3,8 Brussel-Zuid 1 1 1 1 1 1 lijn 124 naar Charleroi-Centraal lijn 96N van Brussel-Zuid Y Kuregem, lijn 28 naar Schaarbeek Bundel Gent Brussel-Klein-Eiland lijn 50A naar Oostende lijn 50C naar Y Lombeek Vorst-Rijtuigen lijn 96B van Brussel-Zuid lijn 96D van Brussel-Zuid 3,9 Vorst-Zuid 4.4 Y Ruisbroek, lijn 96A van Brussel-Zuid grens Brussel - Vlaams-Brabant 6,0 Ruisbroek lijn 96E naar Halle 9,1 Lot 11,1 Buizingen 11,8 Y Halle Noord, lijn 26 van Schaarbeek lijn 26/6 van Y Buizingen opgebroken 12,3 Y Noord-Halle Tunnel van Halle 13,6 Halle lijn 94 naar Blandain Kanaal Charleroi-Brussel 16,0 Lembeek HSL 1 naar Esplechin grens Vlaams-Brabant - Waals-Brabant lijn 106 naar Écaussinnes 18,1 Tubeke-Noord lijn 115 van Eigenbrakel 18,7 Tubeke lijn 115 naar Roosbeek 20,9 Stéhoux grens W-Brabant - Henegouwen 23,7 Hennuyères 25,5 Hennuyères-Village tunnel van Hennuyères 544m lijn 123 van Geraardsbergen 29,6 's-Gravenbrakel lijn 117 naar Luttre 31,8 Y Zinnik, lijn 96/1 van Y Ecaussinnes lijn 114 van Houdeng-Goegnies opgebroken steengroeve Gauthier 35,8 Zinnik buurtspoorlijn 405 naar Edingen opg. steengroeve Rombaux steengroeve Hainaut buurtspoorlijn 392 van Horrues opg. 41,1 Neufvilles buurtspoorlijn 392 naar Casteau opg. 44,8 Masnuy-Saint-Pierre 47,4 Y Jurbeke lijn 96/2 naar Y Lens lijn 90 van Denderleeuw 48,6 Jurbeke 51,0 Y Erbisoeul, lijn 90 naar Saint-Ghislain opg. 51,6 Erbisoeul lijn 247 van Baudour opgebroken 54,6 Ghlin E19E42 57,5 Nimy-Maisières Centrumkanaal lijn 118 van La Louvière-Centrum tramlijn 13, 14, 15 opgebroken tramlijn 10, 11, 12 opgebroken 60,3 Bergen tramlijn 6, 7, 8, 9 opgebroken tracé tot 1963 lijn 97 naar Quiévrain Cuesmes-Nord 62,2 Cuesmes lijn 109 naar Chimay verbindingsboog opgebroken Fosse de Ciply opgebroken lijn 98 naar Quiévrain opgebroken tramlijn 1, 2, 11, 12 opgebroken lijn 102 van Saint-Ghislain opgebroken lijn 153 van Pâturages opgebroken buurtspoorlijn 395 van Frameries opg. Frameries tot 1963 lijn 235 naar Racc. Craibel opgebroken 67,1 Frameries vanaf 1973 buurtspoorlijn 395 naar Harveng opg. tracé tot 1963 69,4 Genly 71,2 Blaregnies buurtspoorlijn 494 van Eugies opg. 74,9 Quévy buurtspoorlijn 20A naar Bergen opg. 75,5 grens België - Frankrijk lijn 247 000 naar Hautmont

Geschiedenis

Deze spoorlijn is in meerdere fases gebouwd. 18 mei 1840 is het traject tussen Brussel-Bogaarden en Tubeke geopend. Op 31 oktober 1841 werd het baanvak Tubeke - Zinnik geopend, gevolgd door het baanvak Zinnik - Bergen op 19 december 1841. Zestien jaar later, op 12 december 1857 was de lijn tot de Franse grens voltooid door de Nord – Belge. Oorspronkelijk vertrok de lijn vanaf het Bogaardenstation, vanaf 1869 vanaf het Zuidstation.

Tussen Hennuyères en 's-Gravenbrakel was er een tunnel van 544 m lang, na de tunnel van Kumtich in lijn 36 de tweede spoorwegtunnel in België. Van de twee tunnelkokers is er één tijdens de bouw ingestort en er werd er dus maar één gebruikt. Deze enkelsporige 'flessenhals' voor de exploitatie werd in 1931 weggewerkt door de aanleg van een omleidingsspoor van 3 km lengte in openlucht. In 1957, naar aanleiding van de elektrificatiewerken, werd dat omleidingsspoor dubbelsporig gemaakt en de tunnel buiten gebruik gesteld.

Ten zuiden van Bergen gebeurde er ook een wijziging in het tracé naar aanleiding van de elektrificatie. Het Nord-Belge-tracé tussen Bergen en Frameries was steil, bochtig en instabiel wegens de koolmijnen in de ondergrond. Het nieuwe tracé volgt grotendeels het traject van de inmiddels opgebroken lijn 98 tot voorbij Cuesmes-État; verder werd een nieuwe lijn aangelegd tot Frameries. Dit nieuwe tracé werd einde april 1963 in gebruik genomen. Tegelijkertijd werd het gedeelte tussen Bergen en de grens administratief gewijzigd van lijn 97 in lijn 96. Het oorspronkelijke gedeelte van lijn 96 richting Quiévrain werd spoorlijn 97.

Nadat er enige jaren geen reizigerstreinen meer reden op het grenstraject Quévy - Hautmont, rijden er sinds december 2018 weer twee IC's Bergen - Aulnoye-Aymeries v.v. per dag, zonder tussenstops.

Vanaf 12 december 2022 wordt deze treinverbinding definitief afgeschaft wegens te weinig reizigers en zal de spoorlijn tussen Quévy en de Franse grens terug gesloten worden voor het reizigersverkeer.

Sinds 13 december 2021 rijden er in het weekend terug L-treinen tussen Mons en Quévy, waardoor alle stations van lijn 96 terug in het weekend bediend worden.

Infrastructuur

Tussen Quévy en de grens met Frankrijk is het spoor geëlektrificeerd met 25 kV wisselstroom. In station Quévy zijn er sporen waar de stroom omgeschakeld kan worden.

Spoorwegongeval

Zie Treinongeval bij Buizingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 15 februari 2010 vond er bij Buizingen een ernstig spoorwegongeval plaats waarbij 19 mensen omkwamen.

Treindiensten

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, L-, Piekuur- en ICT-treinen.

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
IC 06	Intercity (NMBS)	Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Zuid – Doornik
IC 11	Intercity (NMBS)	Binche – La Louvière-Centrum – Brussel-Zuid – Schaarbeek [ – Mechelen – Turnhout ]	Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 14	Intercity (NMBS)	Quiévrain – Bergen – Brussel-Zuid – Leuven – Luik-Guillemins	Rijdt alleen op werkdagen.
IC 22	Intercity (NMBS)	Brussel-Zuid – Mechelen – Antwerpen-Centraal
IC 26	Intercity (NMBS)	Kortrijk – Doornik – Brussel-Zuid – Sint-Niklaas	Rijdt alleen op werkdagen, laatste rit stopt bijkomend in elk station tussen Jette en Dendermonde.
K 81 IC 42	Intercity (NMBS/SNCF)	Bergen – Aulnoye-Aymeries
L 4050	L-trein (NMBS)	's-Gravenbrakel – Jurbeke	Rijdt niet in het weekend.
L 4450	L-trein (NMBS)	La Louvière-Zuid – Bergen	Rijdt in het weekend 1x/2 uur en stopt dan niet in Obourg.
L 4650	L-trein (NMBS)	Quévy – Bergen – [ Doornik – Moeskroen ] / [ Quiévrain ]	Rijdt in het weekend tussen Bergen en Quiévrain.
L 4850	L-trein (NMBS)	Geraardsbergen – Aat – Bergen – Quévy	Rijdt op werkdagen alleen tussen Geraardsbergen en Bergen.
ICT 6935	Toeristentrein (NMBS)	Bergen – Aat	Rijdt van april tot november.
P 7510/8510	Piekuurtrein (NMBS)	Moeskroen – Doornik – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7580/8580	Piekuurtrein (NMBS)	Aat – Bergen – Doornik	Rijdt alleen op werkdagen. Een trein verder naar Doornik.
P 7740/8740	Piekuurtrein (NMBS)	Binche – La Louvière-Centrum – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7770/8770	Piekuurtrein (NMBS)	[ Manage – [ Luttre ] / [ Bergen – Quévy ] / [ 's-Gravenbrakel ] ] / [ La Louvière-Zuid – [ Bergen ] / [ Luttre ] / [ Charleroi-Centraal ] ]	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800	Piekuurtrein (NMBS)	Quiévrain – Bergen – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7880/8880	Piekuurtrein (NMBS)	Quévy – Bergen	Rijdt alleen op werkdagen.

Gewestelijk Expresnet

Op het traject rijdt het Gewestelijk Expresnet de volgende routes:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
S 2	GEN (NMBS)	's-Gravenbrakel – Brussel-Zuid – Leuven	Rijdt 1×/u. op zondag.
S 6	GEN (NMBS)	Denderleeuw – Geraardsbergen – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Brussel-Zuid

Spoorlijn 0 tussen Brussel-Noord en Brussel-Zuid

Spoorlijn 28 tussen Brussel-Zuid en Schaarbeek

Spoorlijn 50A tussen Brussel-Zuid en Oostende

Spoorlijn 50C tussen Brussel-Zuid en Y Sint-Katarina-Lombeek

Spoorlijn 96A tussen Brussel-Zuid en Halle

Spoorlijn 96B tussen Brussel-Zuid en Vorst-Rijtuigen

Spoorlijn 96C tussen Brussel-Zuid en Bundel Gent

Spoorlijn 96D tussen Brussel-Zuid en Vorst-Rijtuigen

Spoorlijn 96N tussen Brussel-Zuid en Halle

Spoorlijn 124 tussen Brussel-Zuid en Charleroi-Centraal

Vorst-Zuid

Spoorlijn 96A tussen Brussel-Zuid en Halle

Lot

Spoorlijn 96E tussen Lot en Halle

Halle

Spoorlijn 26 tussen Schaarbeek en Halle

Spoorlijn 26/6 tussen Y Buizingen en Halle

Spoorlijn 96E tussen Lot en Halle

Spoorlijn 96N tussen Brussel-Zuid en Halle

Lembeek

Spoorlijn 106 tussen Lembeek en Écaussinnes

Tubeke

Spoorlijn 115 tussen Eigenbrakel en Roosbeek

's-Gravenbrakel

Spoorlijn 117 tussen 's-Gravenbrakel en Luttre

Spoorlijn 123 tussen Geraardsbergen en 's-Gravenbrakel

Zinnik

Spoorlijn 114 tussen Zinnik en Houdeng-Goegnies

Jurbeke

Spoorlijn 90 tussen Denderleeuw en Saint-Ghislain

Y Erbisoeul

Spoorlijn 90 tussen Denderleeuw en Saint-Ghislain

Ghlin

Spoorlijn 247 tussen Ghlin en Baudour

Bergen

Spoorlijn 97 tussen Bergen en Quévrain

Spoorlijn 98 tussen Bergen en Quévrain

Spoorlijn 118 tussen La Louvière-Centrum en Bergen

Cuesmes

Spoorlijn 109 tussen Cuesmes en Chimay

Frameries

Spoorlijn 102 tussen Saint-Ghislain en Frameries

Spoorlijn 153 tussen Frameries en Pâturages

Spoorlijn 235 tussen Frameries en Raccordement Craibel

Quévy

RFN 247 000, spoorlijn tussen Hautmont en Feignies

Verbindingssporen

96/1: Y Écaussinnes (lijn 117) - Y Zinnik (lijn 96)

96/2: Y Jurbise (lijn 96) - Y Lens (lijn 90)

Lijn 96A & 96E

Lijn 96A was oorspronkelijk het derde en geëlektrificeerde spoor ten westen van lijn 96 tussen Brussel Zuid en Halle. Inmiddels is het van Brussel Zuid tot Ruisbroek tweesporig uitgebouwd. Met de aanleg van lijn 96N is lijn 96A tussen Ruisbroek en Lot opgebroken, lijn 96A mondt nu in Ruisbroek uit in lijn 96. Het zuidelijke gedeelte tussen Lot en Halle is thans lijn 96E, dit is nog steeds enkelspoor ten westen van lijn 96.

Lijn 96B, 96C & 96D

Lijn 96B, 96C en 96D zijn verbindingssporen in de bundel van Brussel Zuid.

Lijn 96N

Lijn 96N is de verbinding tussen Brussel-Zuid en HSL 1. Het baanvak Y Ruisbroek - Halle werd einde 1997 geopend. De verbinding tussen Brussel-Zuid en Y Ruisbroek, met een "fly-over" in Brussel-Zuid, werd later aangelegd en eind 2006 in dienst genomen. Vanaf deze fly-over tot aan Ruisbroek lopen de sporen van lijn 96N midden tussen de twee sporen van lijn 96, daarna lopen de twee sporen van lijn 96N ten oosten van lijn 96. Lijn 96N heeft geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 160 km/u (wordt 220 km/u).

Zie ook

• Lijst van spoorlijnen in België
• Lijst van spoorwegstations in België
• Lijst van voormalige spoorwegstations in België

Bronnen, noten en/of referenties

• http://www.belrail.be/F/infrastructure/lignes/096.html
• http://users.telenet.be/pk/lijnen.htm#96
• http://www.sporenplan.nl/figuren/tekeningen/nmbs_schema/brussel.pdf
• http://www.sporenplan.nl/figuren/tekeningen/nmbs_schema/charleroi.pdf
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1963): Topografische kaart 38/7-8 Lens - Soignies
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1984): Topografische kaart 39/1-2 Rebecq - Ittre
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1967): Topografische kaart 45/7-8 Mons - Givry
• Nationaal Geografisch Instituut - Brussel (1980): Topografische kaart 45/7-8 Mons - Givry

---

Lijst van Belgische spoorlijnen