Turkse presidentsverkiezingen

Politiek in Turkije
	Politiek van Turkije ; Grondwet President (lijst); Recep Tayyip Erdoğan; •; Vicepresident (lijst); Cevdet Yılmaz Grote Nationale Assemblee ; •; Voorzitter (lijst); Numan Kurtulmuş; •; Oppositieleider (lijst); Özgür Özel Politieke partijen; Politici Verkiezingen; Parlement; 2023 − 2028; President; 2023 − 2028; Referenda; 2017 Bestuurlijke indeling; Regio's; Provincies; Districten Relatie Europese Unie Turkije en Nederland Geschiedenis

Turkse presidentsverkiezingen worden in Turkije gehouden als onderdeel van de algemene verkiezingen om de vijf jaar, om te bepalen wie de president van Turkije zal worden.

Sinds de oprichting van de republiek in 1923 zijn er 21 verkiezingen geweest, waarbij 12 verschillende Turkse burgers tot president zijn verkozen. Mustafa Kemal Atatürk en İsmet İnönü werden vier keer gekozen, Celal Bayar werd drie keer gekozen, Recep Tayyip Erdoğan werd twee keer gekozen, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer en Abdullah Gül werden elk één keer gekozen. Kenan Evren werd de president zonder presidentsverkiezingen. Hij nam de titel aan als gevolg van de ratificatie van de huidige grondwet middels een referendum in 1982.

Geschiedenis

Door de jaren heen zijn de aard en het belang van de Turkse presidentsverkiezingen binnen het Turkse systeem veranderd als gevolg van grondwetswijzigingen.

Indirecte verkiezingen (1923-2014)

Aanvankelijk werd de president gekozen door parlementsleden in het Turkse parlement

Directe verkiezingen sinds 2014

De president werd voor het eerst in de presidentsverkiezingen van 2014 rechtstreeks gekozen door het volk. Dit werd mede mogelijk gemaakt door een grondwetswijziging met de referendum in 2007 dat was opgezet en gesteund door de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AK-partij).

Presidentieel systeem sinds 2018

Na de goedkeuring van grondwetswijzigingen in een referendum in 2017, werd de Turkse president zowel staatshoofd als regeringsleider.^[1] Als gevolg hiervan werd het parlementaire systeem vervangen door een presidentieel systeem.^[2]

Waarnemende presidenten

In geval van tijdelijke afwezigheid van de president wegens ziekte, reizen naar het buitenland of soortgelijke omstandigheden, fungeert de vicepresident als waarnemend president en oefent hij de bevoegdheden van de president uit totdat de president zijn functies hervat. Indien het presidentschap vacant wordt als als gevolg van overlijden, ontslag of om andere redenen, zal de vicepresident de taken op zich nemen tot de verkiezing van een nieuwe president.

Lijst van Turkse presidentsverkiezingen

Verkiezing	Datum	Stem- gerechtigden	Stemmen	Aantal kandidaten	Winnaar	Aantal stemmen voor de winnaar	Percentage stemmen
Indirect verkiezingen
1e verkiezing	29 oktober 1923	333	158	1	Mustafa Kemal Atatürk	158	100
2e verkiezing	1 november 1927	316	288	1	Mustafa Kemal Atatürk	288	100
3e verkiezing	4 mei 1931	317	289	1	Mustafa Kemal Atatürk	289	100
4e verkiezing	1 maart 1935	399	386	1	Mustafa Kemal Atatürk	386	100
5e verkiezing	11 november 1938	399	348	1	İsmet İnönü	348	100
6e verkiezing	3 april 1939	429	413	1	İsmet İnönü	413	100
7e verkiezing	8 maart 1943	455	435	1	İsmet İnönü	435	100
8e verkiezing	5 juni 1946	465	451	3	İsmet İnönü	388	86
9e verkiezing	22 mei 1950	487	453	2	Celal Bayar	387	85
10e verkiezing	14 mei 1954	541	513	2	Celal Bayar	486	95
11e verkiezing	1 november 1957	638	607	1	Celal Bayar	434	71
12e verkiezing	26 oktober 1961	541	513	1	Cemal Gürsel	486	95
13e verkiezing	28 maart 1966	636	532	2	Cevdet Sunay	461	87
14e verkiezing	6 april 1973	635	557	4	Fahri Korutürk	365	66
15e verkiezing	12 maart 1980	-	-	-	-^[3]	-	-
16e verkiezing	31 oktober 1989	450	285	2	Turgut Özal	263	92
17e verkiezing	16 mei 1993	450	431	4	Süleyman Demirel	244	57
18e verkiezing	5 mei 2000	550	533	10	Ahmet Necdet Sezer	330	62
19e verkiezing	28 augustus 2007	550	448	3	Abdullah Gül	339	76
Directe verkiezingen
20e verkiezing	10 augustus 2014	55.892.858	41.026.021	3	Recep Tayyip Erdoğan	21.000.143	51,8
21e verkiezing	24 juni 2018	59.367.469	51.197.959	6	Recep Tayyip Erdoğan	26.330.823	52,6

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Topping, Alexandra, Turkey referendum: Erdoğan wins vote amid dispute over ballots – as it happened. The Guardian (16 april 2017). Geraadpleegd op 16 March 2022.
↑ "Turkish parliament nears approval of presidential system sought by Erdoğan", Reuters, 19 January 2017.
↑ De lopende verkiezingen werden geannuleerd vanwege de militaire staatsgreep in 1980.

[1] Topping, Alexandra, Turkey referendum: Erdoğan wins vote amid dispute over ballots – as it happened. The Guardian (16 april 2017). Geraadpleegd op 16 March 2022.

[2] "Turkish parliament nears approval of presidential system sought by Erdoğan", Reuters, 19 January 2017.

[3] De lopende verkiezingen werden geannuleerd vanwege de militaire staatsgreep in 1980.

[1]

[2]

[3]