Deuter

Deuter
	← deuter →
	Wygląd
	bezbarwny
	deuter świecący w lampie wyładowczej
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	deuter, D, 1; (łac. deuterium)
Właściwości metaliczne	niemetal
Masa atomowa	2,01410178 u
Stan skupienia	gazowy
Gęstość	0,180 kg/m³
Numer CAS	7782-39-0
PubChem	24523
Właściwości fizyczne
Punkt potrójny	18,63 K; 17,1 kPa
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Deuter (²H, D) – stabilny izotop wodoru występujący naturalnie^[1]. W wodzie morskiej (SMOW) występuje w ilości około 1 atomu na 6420 atomów protu (około 0,02 grama w 1 litrze wody)^[2]. Jądro deuteru (deuteron) składa się z jednego protonu i jednego neutronu, podczas gdy jądrem protu jest jeden proton. Masa atomowa deuteru jest około dwukrotnie większa od izotopu ¹H i wynosi 2,0140 u. Ze względu na małą masę i mały przekrój czynny (0,11 σ/fm²) deuter jest dobrym moderatorem szybkich neutronów^[3]. Związki deuteru (np. ciężka woda) wykorzystywane są w reaktorach jądrowych.

Deuter został odkryty w 1931 roku przez Harolda Claytona Ureya, chemika z Columbia University, za co otrzymał on Nagrodę Nobla z chemii w 1934 roku^[4].

Deuter może zastępować zwykły wodór we wszystkich związkach, co skutkuje zwykle niewielkimi, lecz stosunkowo łatwymi do zmierzenia, zmianami ich właściwości fizycznych i chemicznych.

Zobacz też kategorię: Związki deuteru.

Woda zawierająca atomy deuteru nosi nazwę ciężkiej wody. W zależności od składu izotopowego wodoru ciężka woda może mieć wzór:

HDO – jeden z dwóch atomów wodoru jest zastąpiony atomem deuteru,
D₂O – obydwa atomy wodoru są zastąpione atomami deuteru.

Zobacz też

tryt

Przypisy

↑ Deuter, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-30] .
↑ Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6.
↑ Jerzy Sobkowski, Małgorzata Jelińska-Kazimierczuk: Chemia jądrowa. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2006, s. 82. ISBN 83-7350-080-4.
↑ JarosławJ. Włodarczyk JarosławJ., Nobel za deuter [online], Wirtualny Wszechświat, 8 stycznia 2001 [dostęp 2020-04-11] .

[Encyklopedia-PWN-1] Deuter, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-30] .

[1000_słów-2] Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6.

[Sobkowski-3] Jerzy Sobkowski, Małgorzata Jelińska-Kazimierczuk: Chemia jądrowa. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2006, s. 82. ISBN 83-7350-080-4.

[wiw-4] JarosławJ. Włodarczyk JarosławJ., Nobel za deuter [online], Wirtualny Wszechświat, 8 stycznia 2001 [dostęp 2020-04-11] .

[1]

[2]

[3]

[4]