Jaworzno (województwo opolskie)
Jaworzno – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Rudniki.
| wieś | |
_ID_627778.jpg) Kościół Świętej Trójcy w Jaworznie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
771[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
46-325[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OOL |
| SIMC |
0144851 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oleskiego  | |
Położenie na mapie gminy Rudniki  | |
 51°01′35″N 18°38′48″E/51,026389 18,646667[1]
| |
Historia
edytujMiejscowość historycznie należy do ziemi wieluńskiej i pierwotnie związana była z Wielkopolską oraz Dolnym Śląskiem. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie w 1250 pod nazwami „Javorovo, Jaworzsno, Jaworzno”[4].
Wieś wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1250 papież Innocenty IV zatwierdził dziesięcinę z wsi klasztorowi na Piasku we Wrocławiu oraz jego filii w Mstowie. Dokumenty procesowe odnotowują w 1448, że Zygmunt Bielowski z Jaworzna pozwał 4 Janów z Grabowej. W 1453 odnotowano sołtysa wsi. W latach 1453–1499 Jaworzno było siedzibą samodzielnej parafii. W 1470 miejscowość należała do Hieronima Kobylańskiego herbu Grzymała. Odnotowano wówczas pobór dziesięciny z 60 łanów kmiecych w wysokości 8 groszy odprowadzanej dla klasztoru kanoników regularnych w Mstowie. Płatności z miejscowego folwarku oraz z 4 łanów wolnych szły do miejscowego plebana. We wsi były dwie karczmy posiadające po łanie, które dawały mu po 8 groszy. W miejscowości stał również młyn. W 1487 przy podziale dóbr Jan i Jakub z Kobylan otrzymali m.in. Jaworzno. W 1489 przy następnym podziale własności, Jaworzno dostał Jakub Kobylański herbu Grzymała[4].
W 1511 wieś liczyła 4,5 łana, a w 1518 cztery łany. W 1520 mieszkańcy odprowadzali dziesięcinę snopową z ról osiadłych i opuszczonych dla klasztoru w Mstowie. Trzech kmieci osadzonych przez właściciela wsi płaciło po 8 groszy dziesięciny, a czwarty wiardunek plebanowi w Parzymiechach. W 1552 w miejscowości gospodarowało 20 kmieci, stała karczma, jeden łan należał do sołtysa, a jeden był wolny. W 1553 wieś miała 6 łanów kmiecych oraz jeden łan sołtysi. W 1520 odnotowano dwa łany oraz sadzawkę plebana. Miejscowość oraz kaplicę włączono w tym roku do parafii Parzymiechy[4].
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonował komisariat Straży Granicznej i placówka II linii SG „Jaworzno”[5].
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaworzno, po jej zniesieniu w gromadzie Rudniki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim. W skład sołectwa wchodzi ponadto wieś Jaworzno Bankowe.
Położenie
edytujPrzez Jaworzno przebiegają drogi krajowe:
- 43 relacji Częstochowa – Jaworzno – Wieluń
- 42 relacji Namysłów – Kluczbork – Jaworzno – Radomsko – Starachowice oraz wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 relacji Herby Nowe – Wieluń Dąbrowa. We wsi zlokalizowany jest przystanek osobowy o nazwie Jaworzno koło Wielunia.
Teraźniejszość
edytujCorocznie w Jaworznie w ostatni pełny weekend maja odbywają się Ogólnopolskie spotkania krótkofalowców „ŁOŚ”. Organizatorami imprezy są Wieluński klub krótkofalowców SP7KED i Oleski klub krótkofalowców SP9KDA.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest kościół par. pw. Świętej Trójcy, drewniany, z XVI w., l. 1921–1923[6]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45650
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 5 sierpnia 2023 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 386, 394 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Rosin 1963 ↓.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918–1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 86.
Bibliografia
edytuj- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Jaworzno”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 86.