Przyszowice
Przyszowice (niem. Preiswitz) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Gierałtowice.
| wieś | |
 Dwór w Przyszowicach (2012) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
3203 |
| Strefa numeracyjna |
032 |
| Kod pocztowy |
44-178[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SGL |
| SIMC |
0214362 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gliwickiego  | |
Położenie na mapie gminy Gierałtowice  | |
 50°14′52″N 18°44′14″E/50,247778 18,737222[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1973–1977 miejscowość była siedzibą gminy Przyszowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Podział
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0214379 | Brzeg | część wsi |
| 0214385 | Grobla | część wsi |
Nazwa
edytujW 1295 w spisanej po łacinie księdze Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis miejscowość wymieniona jest jako Przyssowitz[5].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Przecziczow wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[6].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Przyszowice oraz niemiecką Preiswitz[7]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość we fragmencie „Preischwitz, polnisch Pryszowice[8]”[9].
Zabytki
edytuj- Dwór w Przyszowicach – obiekt wzniesiony na początku XIX w., przebudowany i rozbudowany w latach 1890–1895 dla rodziny von Raczek. Obiekt eklektyczny, dwukondygnacyjny na planie zbliżonym do prostokąta, przekryty dachem wielospadowym. Elewacje tynkowane, gładkie. Ryzality ze szczytami wolutowymi. W części południowej czterokondygnacyjna wieża kolista, we fragmencie górnym ośmioboczna, przekryta dachem płaskim zwieńczonym krzyżem (pierwotnie zwieńczona hełmem baniastym z latarnią). Portal główny z kartuszem zawierającym herby rodziny von Raczek (L) i von Ludwig (P)[10][11] Pałac otoczony jest parkiem o powierzchni 8,4 ha z okazami drzewostanu liściastego.
- Spichlerz plebański – budynek drewniany z 1829 roku o konstrukcji zrębowej. Dach dwuspadowy kryty gontem z półksiężycem na kalenicy.
Inne historyczne obiekty
edytuj- Kościół św. Jana Nepomucena – kościół parafialny wybudowany w latach 1937–1938. Obiekt halowy, jednonawowy z kaplicą, przekryty sklepieniem kolebkowym. Dach dwuspadowy z sygnaturką. W narożu wieża czworoboczna z dzwonnicą i zegarem, zwieńczona krzyżem. Na dzwonnicy dzwon Urban z 1512 roku (średnica 120 cm, waga 982 kg) oraz dzwon Grzegorz z 1582 roku (średnica 100 cm, waga 580 kg). Projektantem kościoła był inż. Jan Affa z Raciborza.
- Budynek szkoły z 1902 roku.
Edukacja
edytujPrzedszkola:
- Przedszkole w Przyszowicach
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa im. Karola Miarki w Przyszowicach
Turystyka i sport
edytujPrzez wieś przebiega szlak turystyczny:
W Przyszowicach znajduje się Ludowy Klub Sportowy Jedność 32. Utworzono go w 1932 roku, jednak w 1958 roku z drużyny piłkarskiej odeszło wielu zawodników i działalność klubu wstrzymano. Wznowiono ją 21 marca 1965 roku i od tamtej pory klub się rozwija.
Klub:
- Pełna nazwa: Ludowy Klub Sportowy Jedność 32 Przyszowice
- Sekcja piłkarska Liga: IV liga: grupa śląska II
- Sekcja pływacka dla dzieci i młodzieży
- Sekcja skata Liga: III A, III B, III C
- Rok założenia: 1932
- Barwy: zielono-czerwone
- Adres: ul. Karola Miarki 1
Stadion:
- Pojemność – 1200 miejsc (400 siedzących)
- Oświetlenie – brak
Władze:
- Prezes:
Paweł Szołtysek - Trener: Mateusz Labusek
Transport i komunikacja
edytujPrzez wieś przechodzi droga wojewódzka nr 921, droga krajowa nr 44, autostrada A4 oraz autostrada A1.
Komunikacje miejską na terenie Przyszowic organizują ZTM i składają się na nią następujące linie autobusowe: 33, 41, 47, 120, 669 i 936, przez teren Przyszowic przebiega też trasa pośpiesznej linii autobusowej E-2 (Gliwice Dworcowa – Mikołów Plac 750-Lecia – Radziejówka – Tychy Paprocany Osiedle Z1) niemająca na terenie miejscowości przystanku. Na terenie Przyszowic znajdują się następujące przystanki autobusowe: Przyszowice Dwór, Przyszowice Granica, Przyszowice Grobla, Przyszowice Kolejowa, Przyszowice Korty, Przyszowice Kościół, Przyszowice Polna (przystanek na żądanie), Przyszowice Skrzyżowanie, Przyszowice Szyb, Przyszowice Wytwórnia (przystanek na żądanie). Poszczególne linie łączą Przyszowice z następującymi miejscowościami:
- 33 : Gliwice Dworcowa – Przyszowice – Paniówki – Borowa Wieś – Wygoda – Śmiłowice – Mokre – Reta – Mikołów – Wilkowyje – Radziejówka – Tychy Delphi (obsługiwana przez PKM Tychy Sp. z o.o.)
- 41 : Gliwice Dworcowa – Przyszowice – Paniówki – Borowa Wieś – Wygoda – Śmiłowice – Mokre – Reta – Mikołów ulica Krakowska (linia KZK GOP Katowice – od 1 maja 2010 roku linia obsługiwana przez Usługi Transportowe Pawelec Krzysztof Katowice)
- 47 : Zabrze Goethego – Makoszowy – Przyszowice – Gierałtowice – Knurów – Krywałd – Szczygłowice Kopalnia (linia obsługiwana przez PKM Gliwice Sp. z o.o.)
- 120 : Katowice Dworzec PKP – Kochłowice – Halemba – Borowa Wieś – Wygoda – Paniówki – Przyszowice – Gierałtowice – Knurów – Krywałd – Szczygłowice Kopalnia (linia obsługiwana przez Gliwickie Konsorcjum Komunikacji Miejskiej w skład którego wchodzą PKM Gliwice Sp. z o.o. i Bus Service Center Gliwice Sp. z o.o.)
- 669 : Gliwice Dworcowa – Przyszowice – Chudów – Paniówki – Borowa Wieś – Wygoda – Halemba – Kochłowice – Bykowina Grzegorzka (linia obsługiwana przez PKM Gliwice Sp. z o.o.)
- 936 : Ornontowice – Chudów – Paniówki – Przyszowice – Gierałtowice – Knurów Szpitalna (linia obsługiwana przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Kłosok, Andrzej Kłosok Żory Sp. z o.o.
Urodzeni w Przyszowicach
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112396
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1047 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, wyd. Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 230.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 591.
- ↑ Pryszowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 119.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 293.
- ↑ Zespół pałacowo-parkowy
- ↑ Tarcza: niebieska podzielona na złoto z fioletową głową tarczy, w której spoczywa królewska korona. W polu niebieskim sześcioramienna złota gwiazda, w polu złotym trzy niebieskie lilie stojące jedna obok drugiej. Zdobienie hełmu: trzy niebieskie strusie pióra pokryte sześcioramienną złotą gwiazdą. Pokrowce na hełm: złoty i niebieski
Bibliografia
edytuj- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.