To (powieść)

To

It

Autor	Stephen King
Typ utworu	horror
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Data wydania	1986
Wydawca	Viking Press
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1993
Wydawca	Amber
Przekład	Robert P. Lipski

To (ang. It) – powieść Stephena Kinga wydana w 1986 roku. W Polsce wydana po raz pierwszy w trzech tomach w 1993 roku przez Amber oraz dwukrotnie wznowiona w jednym tomie (1997, 2003) przez Zysk i S-ka pod tytułem TO. Powieść została wydana również w 2009 roku przez wydawnictwo Albatros/A. Kuryłowicz ze zmienionym tytułem oraz poprawionym tłumaczeniem. W 2018 roku Wydawnictwo Albatros opublikowało VIII wydanie książki, dostępne również jako audiobook.

Fabuła

Akcja książki została podzielona na dwa tory: część opisanych wydarzeń ma miejsce w 1958 roku, gdy bohaterowie są 11-latkami, a część w 1985, gdy są już dorosłymi ludźmi niepamiętającymi zbyt wiele ze swego dzieciństwa. Wydarzenia te rozgrywają się podczas serii niewyjaśnionych morderstw w Derry, której ofiarami padają wyłącznie dzieci. W 1958 bohaterowie postanawiają odszukać i zabić tajemniczego mordercę, którym okazuje się potwór od tysiącleci żerujący w Maine – tytułowe To, przybierające często postać Pennywise'a, Tańczącego Klauna, czasami przedstawiającego się jako Bob Grey. To potrafi zamienić się w coś, czego jego ofiara boi się najbardziej – w mumię, martwego brata, utopionych chłopców, wilkołaka. W 1985 roku Pennywise rozpoczyna kolejną serię morderstw, zmuszając dorosłych już bohaterów, aby powrócili do Derry i stawili czoła największemu koszmarowi swego dzieciństwa.

Autor nie skupia się tylko na walce postaci ze złem, ale przede wszystkim na ich życiu, wewnętrznych przemianach i dojrzewaniu, malując jednocześnie barwny portret amerykańskiej prowincji.

Klub Frajerów

Klub Frajerów, założony w 1958:

• William 'Bill Jąkała/Wielki Bill' Denbrough – przywódca Frajerów, inteligentny młody chłopak budzący respekt wśród rówieśników, później pisarz. Starszy brat George’a Denbrougha, pierwszej ofiary Pennywise'a podczas serii morderstw w latach 1957–58.
• Richard 'Richie' Tozier – przyjaciel Billa Jąkały, nieposkromiony gaduła i mól książkowy, znany ze swojego czarnego poczucia humoru oraz umiejętności doskonałego naśladowania głosów sławnych ludzi, później najbardziej rozchwytywany DJ na Zachodnim Wybrzeżu.
• Benjamin 'Ben' Hanscom – samotnik, w dzieciństwie wyróżniający się wyjątkową nadwagą. Już jako 11-latek wykazuje swój architektoniczny zmysł, budując tamę w Barrens. Po latach – jeden z najlepszych młodych amerykańskich architektów.
• Beverly 'Bev' Marsh – wychowała się w patologicznej rodzinie, pod presją brutalnego ojca, który „ciągle się o nią martwił”. Jako dorosła kobieta odniosła sukces zawodowy jako projektantka mody, jednak w życiu prywatnym związała się z brutalnym damskim bokserem, Tomem Roganem.
• Edward 'Ed/Eddie' Kaspbrak – w dzieciństwie zdominowany przez matkę, chorowity i słaby, cierpiący na astmę chłopczyk, przyjaciel Billa Jąkały i Richiego Toziera. Właściciel ważnej firmy wynajmującej limuzyny w Nowym Jorku.
• Stanley 'Stan' Uris – Żyd, bardzo skrupulatny racjonalista, ornitolog amator. Poślubił Żydówkę o imieniu Patty, został księgowym w Atlancie. Spotkanie z Pennywisem w dzieciństwie spowodowało taką traumę, że na wieść o powrocie potwora z Derry wolał popełnić samobójstwo niż powtórnie się z nim zmierzyć.
• Michael 'Mike' Hanlon – „jedyny czarny dzieciak z Derry”, chłopak prześladowany przez Henry’ego Bowersa, będącego swoistym narzędziem Tego. Mike jako jedyny z Klubu Frajerów został w Derry, pracował tam jako bibliotekarz. To on powiadomił pozostałych o tym, że To powróciło i poprosił o powrót do miasta.

Adaptacje

To, jak wiele innych książek Kinga, zostało przeniesione na mały ekran, w formie dwuodcinkowego serialu w reżyserii Tommy’ego Lee Wallace’a. Scenariusz napisał Lawrence D. Cohen. Pennywise'a zagrał Tim Curry; w role dorosłych przeciwników potwora z Derry wcielili się Richard Thomas (Bill), Harry Anderson (Richie), John Ritter (Ben), Annette O’Toole (Bev), Dennis Christopher (Eddie), Richard Masur (Stan) i Tim Reid (Mike), a jako ich dziecięce odpowiedniki wystąpili Jonathan Brandis, Seth Green, Brandon Crane, Emily Perkins, Adam Faraizl, Ben Heller i Marlon Taylor, a w 2017 powstał pełnometrażowy film na podstawie powieści, w reżyserii Andresa Muschiettiego.

Powiązania z innymi powieściami Kinga

• Miasteczko Derry pojawia się również w innych powieściach Kinga – m.in. w Łowcy snów i Bezsenności. W filmie "Smętarz dla zwierzaków" (2019) podczas sceny z korkiem na drodze na poboczu widoczna jest tablica "Derry 20"
• Mike Hanlon pojawia się w Bezsenności, Ben Hanscom jest wspomniany.
• Dwójka bohaterów powieści: Richard 'Richie' Tozier i Beverly 'Bev' Marsh pojawia się epizodycznie w innej powieści Kinga – Dallas ’63.
• W książce pojawia się także nazwisko „Romeo Dupree” – należy ono do barmana ze złamanym nosem. To samo nazwisko nosi jedna z głównych postaci z innej powieści Kinga – Pod Kopułą.
• Dick Hallorann to postać, którą czytelnik spotka też w Lśnieniu.

Przypisy

ISBN 978-83-6578-162-8