Jan Podiebradowicz: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Władca infobox}} |
m →Tumba Jana Podiebradowicza i Krystyny Szydłowieckiej: drobne redakcyjne |
||
(Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
Linia 67: | Linia 67: | ||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
'''Jan Podiebradowicz''', {{ |
'''Jan Podiebradowicz''', {{czes.|Hanuš z Minstrberka}}, {{niem.|Johann von Münsterberg-Oels}} (ur. [[4 listopada]] 1509 w [[Oleśnica|Oleśnicy]], zm. [[28 lutego]] [[1565]] tamże) – [[Księstwo oleśnickie|książę oleśnicki]] w [[1542 w polityce|1542]]–[[1565 w polityce|1565]] i [[Księstwo ziębickie|ziębicki]] w [[1559 w polityce|1559]]–1565, ''[[iure uxoris]]'' [[Hrabiowie szydłowieccy|hrabia szydłowiecki]] w [[1536 w polityce|1536]]–[[1547 w polityce|1547]] jako mąż [[Krystyna Szydłowiecka|Krystyny Katarzyny]], z oleśnickiej linii dynastii [[Podiebradowie|Podiebradów]]. |
||
Urodził się jako czwarty syn i dziesiąte dziecko [[Karol I Podiebradowicz|Karola I]] (1476–1536), księcia ziębicko-oleśnickiego, oraz jego żony [[Anna żagańska (ok. 1480–1541)|Anny]] (ok. 1480–1541), [[Księstwo żagańskie|księżniczki żagańskiej]], córki [[Jan II Szalony|Jana II Szalonego]] (1435–1504). Miał liczne rodzeństwo, braci: Henryka ''Starszego'' (1491), [[Joachim Podiebradowicz|Joachima]] (1503–1562), [[Henryk II Podiebradowicz|Henryka ''Młodszego'']] (1507–1548) i [[Jerzy II Podiebradowicz|Jerzego]] (1512–1553), oraz siostry: Annę (1499–1504), Katarzynę (1500–1507), [[Małgorzata Podiebradówna|Małgorzatę]] (1501–1551), [[Kunegunda Podiebradówna|Kunegundę]] (1504–1532), [[Urszula Podiebradówna|Urszulę]] (1505–1539), [[Jadwiga Podiebradówna|Jadwigę]] (1508–1531) i [[Barbara Podiebradówna|Barbarę]] (1511–1539). |
Urodził się jako czwarty syn i dziesiąte dziecko [[Karol I Podiebradowicz|Karola I]] (1476–1536), księcia ziębicko-oleśnickiego, oraz jego żony [[Anna żagańska (ok. 1480–1541)|Anny]] (ok. 1480–1541), [[Księstwo żagańskie|księżniczki żagańskiej]], córki [[Jan II Szalony|Jana II Szalonego]] (1435–1504). Miał liczne rodzeństwo, braci: Henryka ''Starszego'' (1491), [[Joachim Podiebradowicz|Joachima]] (1503–1562), [[Henryk II Podiebradowicz|Henryka ''Młodszego'']] (1507–1548) i [[Jerzy II Podiebradowicz|Jerzego]] (1512–1553), oraz siostry: Annę (1499–1504), Katarzynę (1500–1507), [[Małgorzata Podiebradówna|Małgorzatę]] (1501–1551), [[Kunegunda Podiebradówna|Kunegundę]] (1504–1532), [[Urszula Podiebradówna|Urszulę]] (1505–1539), [[Jadwiga Podiebradówna|Jadwigę]] (1508–1531) i [[Barbara Podiebradówna|Barbarę]] (1511–1539). |
||
Jeszcze za życia ojca został dopuszczony wraz z braćmi Joachimem i Henrykiem Młodszym do współrządzenia w księstwach ziębickim i oleśnickim. Wspólnie dbali o rozwój rzemiosł swoich ziem, czego wydatnym dowodem było nadanie [[Srebrna Góra (województwo dolnośląskie)|Srebrnej Górze]] statusu ''wolnego miasta górniczego'' (25 czerwca 1535) |
Jeszcze za życia ojca został dopuszczony wraz z braćmi Joachimem i Henrykiem Młodszym do współrządzenia w księstwach ziębickim i oleśnickim. Wspólnie dbali o rozwój rzemiosł swoich ziem, czego wydatnym dowodem było nadanie [[Srebrna Góra (województwo dolnośląskie)|Srebrnej Górze]] statusu ''wolnego miasta górniczego'' (25 czerwca 1535). W odróżnieniu do braci i ojca będących [[Luteranizm|luteranami]], pozostał [[Katolicyzm|katolikiem]] i zapewnił [[Wolność religijna|równouprawnienie różnowierców]] w księstwach (1537). 20 lutego 1536 w [[Szydłowiec|Szydłowcu]] ożenił się z Krystyną Katarzyną (1519–1556), hrabiną szydłowiecką, córką [[Krzysztof Szydłowiecki|Krzysztofa]] (1466–1532), [[Kanclerz wielki koronny|kanclerza wielkiego koronnego]], i Zofii Targowickiej. Został dopuszczony do zarządu tymi dobrami na równi z żoną. Wraz ze śmiercią ojca (31 maja 1536) i objęciem władzy przez brata Henryka Młodszego, został [[Dziedziczny książę|dziedzicznym księciem]] ziębicko-oleśnickim. W czasie zaślubin króla węgierskiego [[Jan Zápolya|Jana Zápolyi]] (1487–1540) z [[Izabela Jagiellonka|Izabelą Jagiellonką]] (1519–1559), 23 lutego 1539 w [[Buda (Budapeszt)|Budzie]] został odznaczony [[Zakon Smoka|Orderem Smoka]]. |
||
Po kreacji brata Henryka na [[Księstwo bierutowskie|księcia bierutowskiego]] przez [[Księstwo legnickie|legnickiego]] [[Fryderyk II legnicki|Fryderyka II Wielkiego]] (1480–1547) został jedynowładcą w Oleśnicy. 29 kwietnia [[1542 w polityce|1542]] w [[Legnica|Legnicy]] zawarł układ z braćmi potwierdzający swoje wyłączne prawo do rządów w księstwie i ustalający prawo [[Seniorat|senioratu]] dla dziedziczenia tych ziem. |
Po kreacji brata Henryka na [[Księstwo bierutowskie|księcia bierutowskiego]] przez [[Księstwo legnickie|legnickiego]] [[Fryderyk II legnicki|Fryderyka II Wielkiego]] (1480–1547) został jedynowładcą w Oleśnicy. 29 kwietnia [[1542 w polityce|1542]] w [[Legnica|Legnicy]] zawarł układ z braćmi potwierdzający swoje wyłączne prawo do rządów w księstwie i ustalający prawo [[Seniorat|senioratu]] dla dziedziczenia tych ziem. |
||
Linia 106: | Linia 106: | ||
∞1401 |
∞1401 |
||
[[Elżbieta |
[[Elżbieta bawarska]] |
||
(1383–1442) |
(1383–1442) |
||
Linia 217: | Linia 217: | ||
∞1467 |
∞1467 |
||
{{link-interwiki|Urszula Branderburska|Q=Q327994}} (1450-1508) |
|||
[[Urszula Hohenzollernówna]] |
|||
(1450–1508) |
(1450–1508) |
||
Linia 245: | Linia 245: | ||
(ok. 1480–1541) |
(ok. 1480–1541) |
||
|- bgcolor="#FFFF00" |
|- bgcolor="#FFFF00" |
||
| colspan="9" |'''Jan Podiebradowicz (1509–1565) ''ks. ziębicki i oleśnicki''''' |
| colspan="9" |'''Jan Podiebradowicz (1509–1565) ''ks. ziębicki i oleśnicki''''' ∞ [[Krystyna Szydłowiecka]] |
||
|} |
|} |
||
== Tumba Jana Podiebradowicza i Krystyny Szydłowieckiej == |
|||
W mauzoleum [[Bazylika św. Jana Apostoła w Oleśnicy|bazyliki św. Jana Apostoła w Oleśnicy]] znajduje się renesansowy [[Tumba|nagrobek]], którego wykonanie w 1557 zlecił Oslewowi książę Jan po śmierci swej żony, Krystyny Szydłowieckiej. Do drugiej połowy XIX w. nagrobek znajdował się przed ołtarzem głównym, aby później zostać przeniesiony do kaplicy Wirtembergów. Tumba przedstawia dwie leżące równolegle do siebie postacie. Pod nogami księcia znajduje się lwica, a pod księżną lew (do początku XX w. zwierzęta były umieszczone odwrotnie, poprawnie). Na ścianach kamiennej skrzyni są napisy upamiętniające księcia i księżną oraz poetycki ([[dystych]]). |
|||
; Herby |
|||
Umieszczone po stronie stóp pary książęcej: |
|||
* [[Anna żagańska (ok. 1480–1541)|Anny żagańskiej]] matki Jana i żony [[Karol I Podiebradowicz|Karola I]]; [[Księstwo ziębickie|księstwa ziębicko-oleśnickiego]] (Podiebradów); babki Jana - {{link-interwiki|Urszuli Branderburskiej|Q=Q327994}} (1450-1508)<br /> |
|||
Umieszczone po stronie głów pary książęcej: |
|||
* Krystyny Szydłowieckiej (czteropolowy)<ref>Herb genealogiczny, czteropolowy, z herbami: [[Odrowąż (herb szlachecki)|Odrowąż]] - ojca, [[Łabędź (herb szlachecki)|Łabędź]] - matki, [[Jastrzębiec (herb szlachecki)|Jastrzębiec]] - babki od ojca, [[Sulima (herb szlachecki)|Sulima]] - herb babki od matki</ref>; Izabeli [[Królestwo Sycylii|sycylijskiej]]; Anny z Koldic (1405–1450); Salomei z [[Častolovice|Častolovic]] (Zastalowicz, 1426–1489) |
|||
<gallery class=center> |
|||
Silesia_Inferior_COA.svg|Herb [[Anna żagańska (ok. 1480–1541)|Anny żagańskiej]] |
|||
Herb_księstwa_Monsterberg.jpg|Herb [[Księstwo ziębickie|księstwa ziębicko-oleśnickiego]] |
|||
DEU_Brandenburg_COA.svg|Herb <small>{{link-interwiki|Urszuli Branderburskiej|Q=Q327994}} (pole)</small> |
|||
POL_COA_Odrowąż.svg|[[Odrowąż (herb szlachecki)|Herb Odrowąż]] <small>K. Szydłowieckiej (pole)</small> |
|||
Arms_of_the_Aragonese_Kings_of_Sicily_with_Crest.svg|Herb Izabeli sycylijskiej |
|||
Colditz-Wappen_Sm.png|Herb Anny z Koldic |
|||
Páni z Častolovic - coat of arms.png|Herb Salomei z [[Častolovice|Častolovic]] |
|||
</gallery> |
|||
Umieszczone po stronie księcia Jana: |
|||
* [[Kunegunda ze Šternberka|Kunegundy ze Šternberka]], żony króla Czech [[Jerzy z Podiebradów|Jerzego]]; prababki [[Małgorzata badeńska|Małgorzaty Badeńskiej]]; praprababki Anny z Vartemberka (ur. 1402); prapraprababki Urszuli z Lotaryngii i prapraprababki Anny z {{link-interwiki|Wildhardiz|Q=Q2557535}} |
|||
<gallery class=center> |
|||
Sternberg-Gr-Wappen Hdb.png|Herb [[Kunegunda ze Šternberka|Kunegundy z Šternberka]] |
|||
Coat of arms of Grand Duchy of Baden 1846.png|Herb [[Małgorzata badeńska|Małgorzaty Badeńskiej]] (odmiana) |
|||
Wappen der Grafen von Wartenberg.jpg|Herb Anny z Vartemberka |
|||
Arms of Lorraine.svg|Herb Urszuli z Lotaryngii |
|||
Herb von Wildhardiz - Vilhartice.jpg|Herb Anny z Wildhardiz |
|||
Plik:Oleśnica - Bazylika Mniejsza - tumba Jana i Krystyny.jpg|Fragment tumby księcia [[Jan Podiebradowicz|Jana]] |
|||
</gallery> |
|||
Umieszczone po stronie księżnej Katarzyny: |
|||
* Katarzyny ziębickiej (1390–1422), Katarzyny opawskiej, Anny z Turyngii, [[Scholastyka saska|Scholastyki saskiej]] i [[Eufemia bytomska|Eufemii bytomskiej]]<ref>{{Cytuj |autor = Marek Nienałtowski |tytuł = Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich |data dostępu = 2024-09-26 |url = https://olesnica.nienaltowski.net/Tumba_Jana_Podiebrada.htm}}</ref>. |
|||
<gallery class=center> |
|||
Muensterberg.jpg|Herb Katarzyny [[Księstwo ziębickie| ziębickiej]] |
|||
Dux Oppavie Wernigeroder Wappenbuch.jpg|Herb Katarzyny [[Księstwo opawskie|opawskiej]] |
|||
Coat_of_arms_of_Thuringia.svg|Herb Anny z [[Turyngia|Turyngii]] |
|||
Coat_of_arms_of_Saxony.svg|Herb [[Scholastyka saska|Scholastyki saskiej]] |
|||
POL_województwo_śląskie_COA.svg|Herb [[Eufemia bytomska|Eufemii bytomskiej]] |
|||
Plik:Oleśnica - Bazylika Mniejsza - nagrobek Karola Krzysztofa.jpg|Nagrobek syna Jana [[Karol Krzysztof Podiebradowicz|Karola Krzysztofa]] |
|||
Plik:Oleśnica - Bazylika Mniejsza - płyta nagrobna Jerzego II Podiebradowicza.jpg|Płyta nagrobna brata Jana [[Jerzy II Podiebradowicz|Jerzego II]] |
|||
</gallery> |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
Linia 254: | Linia 296: | ||
* [http://genealogy.euweb.cz/bohemia/podieb.html Genealogia Podiebradowiczów] |
* [http://genealogy.euweb.cz/bohemia/podieb.html Genealogia Podiebradowiczów] |
||
{{Władcy Śląska (księstwo legnickie)}}{{Władcy Śląska (książęta głogowsko-żagańscy)}}{{Właściciele i Hrabiowie szydłowieccy}}{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Władcy Śląska (księstwo legnickie)}}{{Władcy Śląska (książęta głogowsko-żagańscy)}}{{Właściciele i Hrabiowie szydłowieccy}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Podiebradowie]] |
[[Kategoria:Podiebradowie]] |
Aktualna wersja na dzień 00:20, 16 lis 2024
Herb księstwa ziębickiego | |
Dziedziczny książę ziębicko-oleśnicki | |
Okres |
od 31 maja 1536 |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Książę oleśnicki | |
Okres |
od 29 kwietnia 1542 |
Poprzednik | |
Następca | |
iure uxoris Hrabia szydłowiecki | |
Okres | |
mąż | |
Poprzednik |
Krystyna Szydłowiecka |
Następca | |
Książę ziębicki | |
Okres |
od 1559 |
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1509 |
Data i miejsce śmierci |
28 lutego 1565 |
Miejsce spoczynku | |
Ojciec | |
Matka | |
Rodzeństwo |
Joachim Podiebradowicz, Henryk II Podiebradowicz, Jadwiga Podiebradówna, Jerzy II Podiebradowicz |
Małżeństwo |
Krystyna Szydłowiecka |
Dzieci | |
Małżeństwo |
Małgorzata Brunszwicka |
Jan Podiebradowicz, cz. Hanuš z Minstrberka, niem. Johann von Münsterberg-Oels (ur. 4 listopada 1509 w Oleśnicy, zm. 28 lutego 1565 tamże) – książę oleśnicki w 1542–1565 i ziębicki w 1559–1565, iure uxoris hrabia szydłowiecki w 1536–1547 jako mąż Krystyny Katarzyny, z oleśnickiej linii dynastii Podiebradów.
Urodził się jako czwarty syn i dziesiąte dziecko Karola I (1476–1536), księcia ziębicko-oleśnickiego, oraz jego żony Anny (ok. 1480–1541), księżniczki żagańskiej, córki Jana II Szalonego (1435–1504). Miał liczne rodzeństwo, braci: Henryka Starszego (1491), Joachima (1503–1562), Henryka Młodszego (1507–1548) i Jerzego (1512–1553), oraz siostry: Annę (1499–1504), Katarzynę (1500–1507), Małgorzatę (1501–1551), Kunegundę (1504–1532), Urszulę (1505–1539), Jadwigę (1508–1531) i Barbarę (1511–1539).
Jeszcze za życia ojca został dopuszczony wraz z braćmi Joachimem i Henrykiem Młodszym do współrządzenia w księstwach ziębickim i oleśnickim. Wspólnie dbali o rozwój rzemiosł swoich ziem, czego wydatnym dowodem było nadanie Srebrnej Górze statusu wolnego miasta górniczego (25 czerwca 1535). W odróżnieniu do braci i ojca będących luteranami, pozostał katolikiem i zapewnił równouprawnienie różnowierców w księstwach (1537). 20 lutego 1536 w Szydłowcu ożenił się z Krystyną Katarzyną (1519–1556), hrabiną szydłowiecką, córką Krzysztofa (1466–1532), kanclerza wielkiego koronnego, i Zofii Targowickiej. Został dopuszczony do zarządu tymi dobrami na równi z żoną. Wraz ze śmiercią ojca (31 maja 1536) i objęciem władzy przez brata Henryka Młodszego, został dziedzicznym księciem ziębicko-oleśnickim. W czasie zaślubin króla węgierskiego Jana Zápolyi (1487–1540) z Izabelą Jagiellonką (1519–1559), 23 lutego 1539 w Budzie został odznaczony Orderem Smoka.
Po kreacji brata Henryka na księcia bierutowskiego przez legnickiego Fryderyka II Wielkiego (1480–1547) został jedynowładcą w Oleśnicy. 29 kwietnia 1542 w Legnicy zawarł układ z braćmi potwierdzający swoje wyłączne prawo do rządów w księstwie i ustalający prawo senioratu dla dziedziczenia tych ziem.
Przodkowie
[edytuj | edytuj kod]Prapradziadkowie | Wiktoryn Boček z Podiebradów, pan Kunštátu
(1403–1427) ∞ok. 1419 Anna z Vartenberka (ok. 1402–?) |
Smil Holický, pan Šternberka
(ok. 1390–1433) ∞ok. 1423 Barbara z Pardubic (1408–1431) |
elektor Brandenburgii
(1371–1440) ∞1401 (1383–1442) |
margrabia Badenii
(1407–1453) ∞1421 (1407–1439) |
ks. żagański
(1357–1397) ∞1388 (ok. 1367–1420) |
elektor Saksonii
(ok. 1367–1419) ∞1396 (1372–1436) |
ks. opawski
(1365–1433) ∞ok. 1405 Katarzyna ziębicka (ok. 1390–1422) |
Půta Młodszy, pan Častolovic
(ok. 1400–1434) ∞ok. 1420 Anna z Koldic (ok. 1405–ok. 1450) |
Pradziadkowie | kr. Czech
(1420–1471) ∞1441 (1612-1687) |
elektor Brandenburgii
(1414–1486) ∞1446 (1431–1457) |
ks. żagański
(ok. 1385–1439) ∞1408 (1391–1463) |
ks. opawski
(ok. 1410–1452) ∞1442 Salomea z Častolovic (ok. 1426–1489) | ||||
Dziadkowie | ks. ziębicki i oleśnicki
(1448–1498) ∞1467 Urszula Branderburska (1450-1508) (1450–1508) |
ks. żagański
(1435–1504) ∞1462 Katarzyna Przemyślidka (1443–1505) | ||||||
Rodzice | ks. ziębicki i oleśnicki
(1476–1536) ∞1488 (ok. 1480–1541) | |||||||
Jan Podiebradowicz (1509–1565) ks. ziębicki i oleśnicki ∞ Krystyna Szydłowiecka |
Tumba Jana Podiebradowicza i Krystyny Szydłowieckiej
[edytuj | edytuj kod]W mauzoleum bazyliki św. Jana Apostoła w Oleśnicy znajduje się renesansowy nagrobek, którego wykonanie w 1557 zlecił Oslewowi książę Jan po śmierci swej żony, Krystyny Szydłowieckiej. Do drugiej połowy XIX w. nagrobek znajdował się przed ołtarzem głównym, aby później zostać przeniesiony do kaplicy Wirtembergów. Tumba przedstawia dwie leżące równolegle do siebie postacie. Pod nogami księcia znajduje się lwica, a pod księżną lew (do początku XX w. zwierzęta były umieszczone odwrotnie, poprawnie). Na ścianach kamiennej skrzyni są napisy upamiętniające księcia i księżną oraz poetycki (dystych).
- Herby
Umieszczone po stronie stóp pary książęcej:
- Anny żagańskiej matki Jana i żony Karola I; księstwa ziębicko-oleśnickiego (Podiebradów); babki Jana - Urszuli Branderburskiej (1450-1508)
Umieszczone po stronie głów pary książęcej:
- Krystyny Szydłowieckiej (czteropolowy)[1]; Izabeli sycylijskiej; Anny z Koldic (1405–1450); Salomei z Častolovic (Zastalowicz, 1426–1489)
-
Herb Anny żagańskiej
-
Herb Urszuli Branderburskiej (pole)
-
Herb Odrowąż K. Szydłowieckiej (pole)
-
Herb Izabeli sycylijskiej
-
Herb Anny z Koldic
-
Herb Salomei z Častolovic
Umieszczone po stronie księcia Jana:
- Kunegundy ze Šternberka, żony króla Czech Jerzego; prababki Małgorzaty Badeńskiej; praprababki Anny z Vartemberka (ur. 1402); prapraprababki Urszuli z Lotaryngii i prapraprababki Anny z Wildhardiz
-
Herb Małgorzaty Badeńskiej (odmiana)
-
Herb Anny z Vartemberka
-
Herb Urszuli z Lotaryngii
-
Herb Anny z Wildhardiz
-
Fragment tumby księcia Jana
Umieszczone po stronie księżnej Katarzyny:
- Katarzyny ziębickiej (1390–1422), Katarzyny opawskiej, Anny z Turyngii, Scholastyki saskiej i Eufemii bytomskiej[2].
-
Herb Katarzyny ziębickiej
-
Herb Katarzyny opawskiej
-
Herb Anny z Turyngii
-
Herb Scholastyki saskiej
-
Herb Eufemii bytomskiej
-
Nagrobek syna Jana Karola Krzysztofa
-
Płyta nagrobna brata Jana Jerzego II
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Herb genealogiczny, czteropolowy, z herbami: Odrowąż - ojca, Łabędź - matki, Jastrzębiec - babki od ojca, Sulima - herb babki od matki
- ↑ Marek Nienałtowski , Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich [online] [dostęp 2024-09-26] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Głogowski: Genealogia Podiebradów. Wyd. 2. Gliwice: Muzeum, 1997. ISBN 83-905035-2-2.