BTR-80

BTR-80
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR/ Rosja
Producent	Arzamaska Fabryka Maszyn
Typ pojazdu	transporter opancerzony
Trakcja	kołowa (8x8)
Załoga	3 + 8
	Historia
Produkcja	od 1984
Egzemplarze	5000+
	Dane techniczne
Silnik	1 x silnik wysokoprężny KamAZ 7403; o mocy 260 KM
Poj. zb. paliwa	290 l
Długość	7,65 m
Szerokość	2,9 m
Wysokość	2,35 m
Prześwit	0,475 m
Masa	bojowa: 13,6 t
Moc jedn.	19,11 KM/t
	Osiągi
Prędkość	80 km/h; w wodzie: 9 km/h
Zasięg pojazdu	600
	Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	bez przygotowania: pływający
Rowy (szer.)	2,0 m
Ściany (wys.)	0,5 m
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 x wkm KPWT kalibru 14,5 mm (500 naboi); 1 x km PKT kalibru 7,62 mm (2000 naboi)
	Użytkownicy
	Multimedia w Wikimedia Commons

BTR-80 – rosyjski transporter opancerzony produkowany przez Arzamaską Fabrykę Maszyn, opracowany na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Jego produkcję seryjną uruchomiono w 1984 roku. Stanowi ulepszoną wersję transportera BTR-70^[1].

Historia

W 1976 roku rozpoczęto produkcję transportera opancerzonego BTR-70. W następnych latach stał się on podstawowym pojazdem jednostek piechoty zmechanizowanej operujących w Afganistanie. BTR-70 był wozem lepszym niż BTR-60, którego zastąpił, ale okazało się, że nadal ma pewne wady. Pojazd posiadał skomplikowany system napędowy składający się z dwóch silników, co zwiększało prawdopodobieństwo awarii. Krytycznie oceniano rozmieszczenie włazów do przedziału desantowego i ich niewielkie rozmiary. Dodatkowo okazało się, że maksymalny kąt podniesienia uzbrojenia jest zbyt niski i niemożliwe jest zwalczanie celów położonych na stokach gór czy dachach budynków.

Napływające z Afganistanu meldunki spowodowały opracowanie zmodernizowanej wieży dla BTR-70, w której maksymalny kąt podniesienia karabinów maszynowych zwiększono do 60°, oraz rozpoczęcie prac nad jego głęboko zmodernizowana wersją pozbawioną pozostałych wad. Pierwsze prototypy nowego wozu powstały na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. W następnych latach trwało udoskonalanie pojazdu i w 1984 roku rozpoczęto produkcję nowego transportera, który otrzymał wojskowe oznaczenie BTR-80.

BTR-80 jest napędzany pojedynczym silnikiem wysokoprężnym. Uzbrojenie jest umieszczone w wieży identycznej z zastosowaną w późnych BTR-70. BTR-80 jest pierwszym radzieckim ośmiokołowym transporterem opancerzonym, który otrzymał duże boczne drzwi przedziału desantowego.

Obecnie BTR-80 jest używany w państwach powstałych po rozpadzie ZSRR.

Opis konstrukcji

Transporter ma w przedniej części nadwozia przedział załogowy, w tylnej zaś – napędowy. Stanowisko kierowcy znajduje się w przedniej części kadłuba, po lewej stronie, a dowódcy – obok niego, po prawej stronie. Żołnierze desantu mają miejsca wzdłuż ścian pojazdu i siedzą twarzą do siebie. Wejście do wozu odbywa się przez dwoje drzwi, umieszczonych pomiędzy kołami drugiej i trzeciej osi. Są one dzielone, ich górna część otwiera się w kierunku przodu, a dolna opuszcza się tworząc podest^[1].

BTR-80 ma kadłub spawany z blach pancernych, które zabezpieczają wnętrze wozu przed pociskami kalibru 7,62 mm. Przednia część kadłuba jest wzmocniona, odporna na działanie pocisków kalibru 12,7 mm.

Transporter wyposażono w zmodernizowaną, autonomiczną wieżę BPU-1, uzbrojoną w 14,5 mm wielkokalibrowy karabin maszynowy KPWT i 7,62 mm karabin maszynowy PKT (podobnie jak w BTR-70), przy czym zwiększono do +60° kąt ostrzału KPWT. Ponadto wprowadzono dzienny celownik 1P3-6 o powiększeniu 1,2x oraz 4x oraz pasywno-aktywny noktowizor TPN3-42 (o powiększeniu 5,5x), który jest wykorzystywany w warunkach złej widoczności. Noktowizor, sprzężony z reflektorem podczerwieni OU-5, ma zasięg obserwacji do 900 m. W tylnej części wieży, na stropie, zamontowano 6 wyrzutni granatów dymnych.

Napęd transportera zapewnia ośmiocylindrowy, turbodoładowany silnik KamAZ 7403 o mocy 190 kW. Z silnikiem współpracuje skrzynia biegów o pięciu przełożeniach do przodu i jednym wstecznym. Skrzynia biegów jest sterowana ręcznie za pomocą cięgien. Współpracuje z nią dwubiegowa skrzynia redukcyjna, pełniąca również funkcję mechanizmu różnicowego – międzyosiowego. Ze skrzyni rozdzielczej moment obrotowy jest przenoszony wałami do blokowanych mechanizmów różnicowych osi i dalej na koła. Układ kierowniczy wozu (hydraulicznie wspomagany) działa na koła dwóch przednich osi, natomiast układ hamulcowy (hydrauliczny) – na hamulce bębnowe wszystkich kół^[1].

BTR-80 jest transporterem pływającym. Napęd na wodzie zapewnia mu jeden mechanicznie napędzany pędnik, umieszczony w osi wzdłużnej pojazdu. Wykonywanie skrętów wozu na wodzie zapewniają dwie kierownice umieszczone za śrubą pędnika.

W latach 1993–1994 do armii rosyjskiej wprowadzono nową odmianę BTR-80 oznaczoną BTR-80A, w którym m.in. zastosowano turbodoładowany silnik JaMZ-238M2 o zapłonie samoczynnym i nową, jednoosobową, stalową wieżę. Na jej stropie zamontowano 30 mm armatę automatyczną 2A72, sprzężoną z 7,62 mm karabinem maszynowym PKT, a po obu stronach armaty – po trzy wyrzutnie granatów dymnych. Armata nie jest stabilizowana. Zasilanie działa odbywa się z dwóch taśm (o pojemności 300 nabojów), przy czym w jednej znajdują się naboje przeciwpancerne, a w drugiej – odłamkowo-burzące. Mechanizm naprowadzania armaty – elektryczny. Konstrukcja wieży umożliwia naprowadzanie armaty w płaszczyźnie pionowej do 70°^[1].

Wersje

BTR-80 – transporter opancerzony. Wersja podstawowa.
BTR-80K – wóz dowodzenia batalionu. Zewnętrznie jest identyczny z wozami liniowymi. Dodatkowe wyposażenie obejmuje dwie radiostacje R-173, dwie radiostacje przenośne R-159, układ nawigacji inercyjnej TNA-4, układ IFF, peryskopową busolę artyleryjską PAB-2M oraz dodatkowy przyrząd obserwacyjny TNP-165A.
BTR-80-K1Sz1 – podwozie bazowe, na którym montowane może być różnorodne wyposażenie elektroniczne (radiostacje, radioprzekaźniki); w tym celu powiększono przednią część kadłuba oraz zamontowano w jego tylnej części agregat prądotwórczy AB-4U-P28,5-1V^[1].
- Kuszetka-B – wóz dowódczo-sztabowy szczebla pułk/dywizja (przeznaczony do zabezpieczenia łączności i dowodzenia wojskami na szczeblu pułk-dywizja) na podwoziu BTR-80-K1Sz1.
RChM-4-01 – wóz rozpoznania skażeń.
2S23 Nona-SWK – samobieżny moździerz kalibru 120 mm o donośności 12,8 km (ładowanie działa odbywa się ręcznie; w wozie przewozi się 30 nabojów)^[1].
1W152 – wóz dowodzenia dywizjonu lub baterii artylerii.
BREM-K – wóz zabezpieczenia technicznego, wyposażony m.in. w: wyciągarkę, hol z wewnętrzną amortyzacją, rurową ramę o udźwigu 800 kg i aparat spawalniczy GD-304 UZ^[1].
BMM-1 – opancerzony ambulans przeznaczony do ewakuacji rannych.
BMM-2 – opancerzony ambulans pełniący role batalionowego punktu medycznego.
BMM-3 – opancerzony ambulans mieszczący polową salę operacyjną.
BTR-80A – kołowy bojowy wóz piechoty uzbrojony w armatę 2A72 kalibru 30 mm i km PKT kalibru 7,62 mm. Działko umożliwia prowadzenie ostrzału okrężnego przy kącie podniesienia lufy od -5° do +70°. Pojazd dysponuje noktowizorem TPNS-42.
BTR-80UP – modernizacja ukraińska z przeznaczeniem dla Iraku (2006). Zlikwidowano pędniki wodne, w zamian wzmocniono opancerzenie przodu i boków kadłuba i podniesiono moc silnika do 300 KM^[2].

Służba

BTR-80 przede wszystkim wszedł do służby w Armii Radzieckiej, a następnie w państwach powstałych po rozpadzie ZSRR.

W latach 1996–1999 roku Rosja przekazała 437 BTR-80 i 170 BTR-80A Węgrom w zamian za długi, z czego około połowa weszła do służby^[2]. Część z nich weszła do służby w jednostkach ochrony pogranicza MSW^[2]. 98 węgierskich BTR-80 zostało w 2006 roku, za pośrednictwem Bumaru, sprzedane dla nowej armii Iraku, po modernizacji na Ukrainie do wersji BTR-80UP, ze wzmocnionym opancerzeniem^[2].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g RyszardR. Woźniak RyszardR., TomaszT. Begier TomaszT., Encyklopedia najnowszej broni palnej : opracowanie zbiorowe. T. 1, Litery A-F, Dom Wydawniczy Bellona, 2001, ISBN 83-11-09149-8 (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Andrzej Kiński. BTR-y z Bumaru dla Iraku. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 12/2006, s. 12–15, grudzień 2006. Warszawa: Magnum-X.

Bibliografia

IgorI. Witkowski IgorI., Lekkie i średnie opancerzone wozy bojowe, Warszawa: WiS, 1993, ISBN 83-86028-02-5, OCLC 749866876 .

Linki zewnętrzne

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g RyszardR. Woźniak RyszardR., TomaszT. Begier TomaszT., Encyklopedia najnowszej broni palnej : opracowanie zbiorowe. T. 1, Litery A-F, Dom Wydawniczy Bellona, 2001, ISBN 83-11-09149-8 (pol.).

[bumar-2] Andrzej Kiński. BTR-y z Bumaru dla Iraku. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 12/2006, s. 12–15, grudzień 2006. Warszawa: Magnum-X.

[1]

[2]

Czołgi	PT-76 IS-3 IS-4 IT-1 T-10 T-34-85 T-44 T-54 T-55 T-62 T-64 T-72 T-80 T-90 T-14
Działa samobieżne i moździerze	SU-122-54 ASU-57 ASU-85 2S1 2S3 2S4 2S5 2S7 2S9 2S19 2S23 2S25 2S31 2S34 2S35 2S39 2S40 2S41 2S42 2S43
Pojazdy przeciwlotnicze	ZSU-23-4 Szyłka ZSU-57-2 2K11 Krug 2K12 Kub 2K22 Tunguska 9K31 Strieła-1 9K33 Osa 9K35 Strieła-10 9K37 Buk 9K330 Tor Pancyr 2S38
Samobieżne wyrzutnie rakietowe	2K5 Korszun BM-14 BM-21 Grad BM-24 BM-27 Uragan BM-30 Smiercz BMD-20 9A52-4 Tornado TOS-1 TOS-2
Transportery opancerzone	BTR-152 BTR-40 BTR-50 BTR-60 BTR-70 BTR-80 BTR-82 BTR-90 Bumierang BTR-D Witiaź BPM-97 BTR-22 MT-LBu
Bojowe wozy piechoty	BMP-1 BMP-2 BMP-3 BMD-1 BMD-2 BMD-3 BMD-4 BMPT Kurganiec-25 T-15
Pojazdy rozpoznawcze	BRDM-1 BRDM-2 BRM-1 BRM-3K PRP-3 PRP-4 PRP-5
Samochody ciężarowe	GAZ-51 GAZ-63 GAZ-66 ZiS-5 ZiS-151 ZiŁ-157 ZiŁ-131 Ural-375 Ural-4320 KrAZ-214 KrAZ-255 KrAZ-260 ZiŁ-135
Inne pojazdy	ATS-59 BAW MT-LB PTS UR-77 Meteorit GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 UAZ 469 UAZ Hunter GAZ Tigr GAZ 3927 GAZ-3937 MAZ-535 MAZ-537 GMZ-3 MTU-12 MTU-20 PMR-3
Pociągi pancerne	BP-1
Konstrukcje doświadczalne i prototypowe	1K17 IS-7 BTR-T Czarny Orzeł Obiekt 477
Pojazdy bezzałogowe	Uran-6 Uran-9