Przejdź do zawartości

Bobrujsk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bobrujsk
Бабруйск
Бобруйск
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

 mohylewski

Rejon

bobrujski

Burmistrz

Andrej Kawalenka

Powierzchnia

96,4 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


212 200[1]
2201 os./km²

Nr kierunkowy

225

Kod pocztowy

213801–213830

Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Bobrujsk”
Położenie na mapie obwodu mohylewskiego
Mapa konturowa obwodu mohylewskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bobrujsk”
Ziemia53°09′N 29°13′E/53,150000 29,216667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
kopiec w Bobrujsku usypany przez żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego upamiętniający śmierć towarzyszy broni, 1918
Kościół św. Piotra i Pawła (obecnie w ruinie)

Bobrujsk[2][3][4] (biał. Бабруйск, Babrujsk; ros. Бобруйск) – miasto w środkowej części Białorusi, stolica rejonu bobrujskiego w obwodzie mohylewskim, około 130 km na południowy wschód od Mińska, nad Berezyną; 212,2 tys. mieszkańców (2020).

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym bobrujskim w powiecie rzeczyckim województwa mińskiego[5].

Dane ogólne

[edytuj | edytuj kod]

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka historyczna o Bobrujsku pochodzi z dokumentu króla Władysława Jagiełły z 1387 roku. Od połowy XIV wieku, znajduje się w Wielkim Księstwie Litewskim, następnie w granicach Rzeczypospolitej, a od 1793 w zaborze rosyjskim. W latach 1919–1991 miasto należało do Białoruskiej SRR, od 1991 jest częścią Białorusi.

W XVI w. powstał tu drewniany zamek – siedziba starosty królewskiego. W latach 1502–1503 oraz w latach 1603, 1603 zniszczony przez Tatarów. Od 1623 wojewoda parnawski i starosta bobrujski Piotr Stanisław Tryzna (zm. 1633) sprowadzał z posługą kapłańską jezuitów z Nieświeża, którzy przy jego dworze założyli stację misyjną. Na prośbę syna Piotra, Kazimierza, starosta wybudował tu kościół jezuicki św. Piotra i Pawła (ok. 1615), a od 1630 roku powstała tu ich stała placówka. Pierwsze msze sprawowali księża: Jakub Rożnowolski, Rafał Kłosowski (późniejszy rektor kolegium w Nieświeżu przed 1660), Michał Kreczmar, Jan Pieńkowski (zm. 1633), Stefan Zaboklicki, zbiegowie ze Smoleńska; ks. Jakub Berent (późniejszy rektor w Wilnie w latach 1647–1652, zm. 1652) i Stanisław Olszewski, a w latach 1630–1633 mianowany przełożony, kaznodzieja i spowiednik – św. Andrzej Bobola oraz po nim przełożony Marcin Rydzewski. W 1626 roku miasto otaczał wał ziemny z drewnianym parkanem i pięcioma bramami. W 1639 roku Władysław IV nadał miastu prawo do jarmarków i potwierdził wcześniejsze przywileje. Starostwo bobrujskie przypadało w udziałach żonie Władysława IV Cecylii Renacie, która ustąpiła czynsz miejscowym jezuitom. W czasie panowania króla Władysława IV miasto liczyło 1880 domów.

W październiku 1648 Bobrujsk w czasie powstania Chmielnickiego został opanowany przez kozaków Poddubickiego, którzy utopili królewskiego starostę. Dopiero w początkach 1649 odbił go Janusz Radziwiłł każąc wbić na pal Poddubickiego[6]. W 1651 roku zbudowany przez Bobolę kościół z klasztorem spalili kozacy podczas kolejnego najazdu. 14 marca 1651 r. Janusz Radziwiłł przybył do obozu pod Bobrujskiem, gdzie wyznaczył główny punkt koncentracji armii. W 1655 r. Bobrujsk spalili kozacy pod dowództwem Iwana Zołotarenki. Ponownie kozacy spalili miasto w 1665 roku. Wojny z Moskwą doprowadziły miasto do upadku i pod koniec XVII wieku było już w ruinie. W 1681 roku do Bobrujska ponownie wrócili jezuici, którzy otworzyli tu w tym samym roku szkołę, a od 1686 r. prowadzili przychodnię lekarską dla ludności. W 1708 roku miasto zostało poważnie zniszczone podczas wojny północnej. W 1738 roku Jezuici otworzyli aptekę.

Po II rozbiorze w 1793 roku miasto zostało wcielone do Rosji. W 1794 roku zostało na krótko wyzwolone przez pułkownika Stefana Grabowskiego. W 1810 roku na miejscu zamku wybudowano twierdzę, która w 1812 była bezskutecznie oblegana przez wojska napoleońskie.

W 1918 Bobrujsk był miejscem walk i koncentracji I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. W 1918 żołnierze gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego usypali kopiec upamiętniający śmierć towarzyszy broni (fot.). W sierpniu 1919 twierdza i miasto zostały zajęte przez Kombinowaną Dywizję Wielkopolską gen. Konarzewskiego m.in. z pomocą czołgów (po raz pierwszy użytych w tej wojnie). W okolicach miasta toczyły się walki z bolszewikami. W październiku 1919 wielkopolanie z 1. Dywizji Strzelców Wielkopolskich – 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty rozbili radziecki kontratak, biorąc do niewoli 1500 jeńców. Wojsko Polskie w Bobrujsku pozostawało do lipca 1920 r.

Od czerwca 1941 do czerwca 1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. Przez Armię Czerwoną zostało zdobyte 29 czerwca 1944. W latach 1941–1942 w twierdzy Niemcy urządzili obóz śmierci dla jeńców rosyjskich (zginęło ich ok. 40 tys.).

Podczas okupacji hitlerowskiej 30 lipca 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 16000 osób. 30 grudnia 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali w getcie, na wojskowym lotnisku, oraz koło wsi Kamenka. Sprawcami zbrodni było: Einsatzkommando 8 (dowódca dr Bradfisch), oddziały Brygady Kawalerii SS, 316 batalion policji oraz białoruska policja[7].

Bobrujsk w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Opis Bobrujska znalazł się w powieści Floriana Czarnyszewicza pt. Nadberezyńcy. Autor przedstawił miasto jako ważny ośrodek religijny Polaków z ziem zabranych, cel pielgrzymek i miejsce organizacji świąt katolickich, które zarazem były manifestacjami polskości. Wygląd opisał następująco:

Niemałym był miastem Bobrujsk i nieszpetnie się prezentował, zwłaszcza od strony rzeki. (…) Teraz już był miastem dużym, powiatowym, ale nie ustępował wielu gubernialnym. (…) Większą część miasta – jak zwykle na kresach – stanowiły budynki drewniane, jednak nie brakło już i pięknych wielopiętrowych kamienic. Były ulice eleganckie o mozaikowych chodnikach, dużych, wystawowych oknach. (…) Lwią część, jak zwykle, stanowili Żydzi, potem mieszkali Moskale najezdni, starowiercy i Białorusini tubylcy, Polacy, Tatarzy, Niemcy i po trochu wszelakiej innej narodowości. Były różne fabryki, urzędy, kilka szkół średnich ruskich (…) były cerkwie, (…) synagogi, chram starowierski, kirka i domy modlitwy innych wyznań. I kościół też był (…)[8].

Pomniki

[edytuj | edytuj kod]
  • Pomnik ofiar represji – upamiętnia ofiary represji politycznych z czasów sowieckich. Znajduje się na placu Zwycięstwa. Zaprojektowany został przez Ihara Achmietczyna. Ma formę białego marmurowego kamienia, na którym znajduje się napis w języku rosyjskim: Bobrujczanam / – żertwam / nieobosnowannych / riepriessij (pol. Bobrujczanom – ofiarom nieuzasadnionych represji). Pomnik został wzniesiony 15 czerwca 1998 roku z inicjatywy bobrujskiego oddziału Białoruskiej Asocjacji Ofiar Prześladowań Politycznych i jego przewodniczącej Hanny Bakacz. Jego budowa została sfinansowana ze środków administracji miejskiej Bobrujska. Pierwotnie ku czci ofiar komunizmu planowano budowę w mieście dużego pomnika, jednak zmiany polityczne na Białorusi spowodowały, że projekt został uchylony, a zamiast niego ustawiono kamień pamiątkowy[9].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

niezachowane:

  • Zamek starostów królewskich
  • Kolegium i klasztor Jezuitów z 1747 roku. Mieściła się w nim m.in. bursa studencka i teatr (1760-68). Kompleks zabudowań obejmował stodoły, stajnie z wozowniami, browar i warsztaty stolarskie.
  • Polski cmentarz wojskowy tzw. „Kopiec Dowborczyków” w pobliżu wewnętrznej strony dawnej Bramy Słuckiej Twierdzy w Bobrujsku. Pochowano przy nim w 1918 roku ok. 2 tys. żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Dowbór-Muśnickiego, a w 1919 roku żołnierzy 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich i 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich.
  • Cerkiew unicka

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1861 – 15 766
  • 1897 – 34 336
  • 1939 – 84 107
  • 1959 – 96 tys.
  • 1965 – 116 tys.
  • 1968 – 122,5 tys.
  • 1970 – 136 tys.
  • 1989 – 232 tys.
  • 2004 – 226,9 tys.
  • 2020 – 212,2 tys.

Ludzie związani z Bobrujskiem

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Bobrujskiem , Ludzie urodzeni w Bobrujsku.

Zdjęcia Bobrujska

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа. (ros.).
  2. ↑ Uchwała KSNG nr 5/2013 z dn. 26 czerwca 2013 r. dotycząca przyjęcia, zmiany i skasowania polskich nazw geograficznych świata. ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2015-03-17]. (pol.).
  3. ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. ksng.gugik.gov.pl. s. 17. [dostęp 2015-03-17]. (pol.).
  4. ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 6: Rosja, Białoruś, Ukraina. ksng.gugik.gov.pl. s. 16. [dostęp 2015-03-17]. (pol.).
  5. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 102.
  6. ↑ Po wszystkie dni mieszkania naszego w Bobrujsku tracono więźniów na pal wbijając; wprzód Poddubskiego (Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza, w: Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze z rękopisów, tudzież dzieł w różnych językach o Polszcze wydanych, oraz z listami oryginalnemi królów i znakomitych ludzi w kraju naszym, Tom 5 1840, s. 82.)
  7. ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1650.
  8. ↑ Florian Czarnyszewicz: XIII Na Białą Procesję. W: Nadberezyńcy. T. 1. s. 87–89.
  9. ↑ Ronny Heidenreich: Uschodniaja Biełaruś. Mahilouskaja wobłasć. W: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. s. 257–258.
  10. ↑ Opis na stronie eparchii bobrujskiej.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Stolice rejonów obwodu mohylewskiego

Herb obwodu mohylewskiego

Powiat bobrujski (do 1920)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919–20)
Gminy wiejskie (1919–20)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bobrujsk&oldid=74405210”