Dojlidy

Dojlidy
	Osiedle Białegostoku
	; Staw w parku obok Pałacu Lubomirskich
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Miasto	Białystok
W granicach Białegostoku	1 kwietnia 1954
Powierzchnia	14,038 km²
Strefa numeracyjna	(+48) 85
Tablice rejestracyjne	BI
	Położenie na mapie Białegostoku;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dojlidy – osiedle o największej powierzchni w Białymstoku^[1]. Pełni funkcję mieszkaniowo-przemysłową. Dawniej wieś i folwark. Znajduje się tam: fabryka sklejek Biaform SA oraz Browar Dojlidy, stawy rybne oraz tereny rekreacyjne nad zbiornikami na rzece Białej.

Do Dojlid należy jednostka administracyjna Krywlany.

Historia

Określenie Dojlidy pochodzi prawdopodobnie od nazwy plemienia Bałtów zamieszkującego przed wiekami te ziemie^{[potrzebny przypis]}. Źródła naukowe nie wskazują nazwy plemienia "Dojlidy" z tych terenów. Najbliższe plemiona jaćwieskie zapisane w kartach historii były ulokowane za błotami Biebrzy, np. Połekszanie^[2]. Być może pochodzi od litewskich osadników sprowadzonych przez pierwszego właściciela Jakuba Tabutowicza^[3]. Inne koncepcja jest związana z litewskim słowem "dailide" oznaczającym stolarza, cieślę, co pozwala snuć domysły, że Dojlidy była osadą stolarzy i cieśli^[4], a to z kolei potwierdza leśny charakter okolicy. Koncepcję tę przedstawił prof. Michał Kondratiuk. Zbliżone pochodzenie nazwy Dojlid wskazuje także Andrzej Danieluk^[5], podkreślając starobiałoruski źródłosłów wyrazu "dojlida" oznaczającego cieślę.

Miejscowość Dojlidy powstała w połowie XV w. Jej właścicielem był początkowo litewski możnowładca Jakub Raczko-Tabutowicz, w 1528 roku dobra dojlidzkie stały się własnością wojewody nowogrodzkiego Aleksandra Chodkiewicza. Z 1571 roku pochodzi pierwsza wzmianka o cerkwi w Dojlidach, z której wynika, że cerkiew w tej miejscowości istniała jeszcze wcześniej^[6].

W 1698 r. dzierżawcą Dojlid został Stefan Mikołaj Branicki, którego ród władał tymi dobrami aż do 1808 r.

W przeciwieństwie do pobliskiego Białegostoku, który do 1795 roku był częścią Korony, Dojlidy należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W końcu XVIII wieku była to wieś magnacka hrabstwa zabłudowskiego znajdująca się w województwie trockim^[7].

W 1727 r. wzniesiono w Dojlidach drewnianą cerkiew, która przetrwała aż do lat 50. XX w, czyli do momentu kiedy miejscowi katolicy podjęli decyzję o jej rozbiórce w związku z budową przez nich modernistycznego kościoła.

W 1856 r. dobra dojlidzkie nabył Aleksander Kruzenstern, który wzniósł tutaj okazały pałac w stylu renesansowej willi włoskiej wraz z okalającym go zespołem parkowym, który przetrwał do dnia obecnego.

W 1919 r. do Białegostoku włączono fragment gminy Dojlidy^[8].

W 1929 r. wieś liczyła 301 mieszkańców. Posiadłość ziemską miał tu Jerzy książę Lubomirski (6011 mórg), Zofia hr. Rüdiger (3204). W rękach Lubomirskich był browar Dojlidy i cegielnia. Była tu fabryka dykty i tkalnia Hasbacha^[9].

Do 1954 roku istniała gmina Dojlidy. Dojlidy zostały przyłączone do miasta Białegostoku w 1954 roku^[10].

W 1973 roku do miasta włączono obszar Stawów Dojlidzkich i cmentarza prawosławnego^[11].

Granice osiedla zostały zmienione w 2013 roku. Osiedlu odebrano fragment, pomiędzy ulicami Wiadukt, Feliksa Filipowicza (droga prowadząca do Juchnowca Kościelnego), i dalej wzdłuż granicy administracyjnej miasta do ulicy Wiadukt. Został on dołączony do osiedla Nowe Miasto.

Obiekty i tereny zielone

klasycystyczny Pałac Rüdigerów/Lubomirskich (XIX w.) z parkiem (ul. Dojlidy Fabryczne 26)
neorenesansowy Pałac Hasbacha (XIX w.)
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku
- Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku
- Polskie Pracownie Konserwacji Zabytków SA, oddział Białystok
- Osada mieszkalna przy fabryce Hasbacha
- Białostockie WOPR
- WOPR Województwa Podlaskiego
- Białostockie Towarzystwo Naukowe
- Podlaski Klub Biznesu
- Fundacja Zielone Płuca Polski
Collegium Novum WSAP
Uniwersytecki Szpital Kliniczny (ul. Żurawia 14)
Lotnisko Białystok-Krywlany
- Aeroklub Białostocki
Las Solnicki i Komunalny
Browar Dojlidy (zał. 1769)
Zakłady Przemysłu Sklejek "Biaform"
Kościół pw. Chrystusa Króla
Kościół pw. Niepokalanego Serca Maryi
Cerkiew pw. św. Proroka Eliasza (ul. ks. Aleksandra Tomkowida 6) i cmentarz prawosławny
Stawy Dojlidzkie
- Ośrodek Sportów Wodnych BOSiR
- Plaża miejska
Ogródki działkowe
Zieleń Miejska
Starostwo Powiatowe
Szkoła Podstawowa nr 31 - ul. Żurawia 12
Biblioteka filia nr 11 Książnicy Podlaskiej (w budynku Szkoły Podstawowej nr 31) - ul. Żurawia 12
Zespół Szkół Rolniczych
II Społeczne Liceum Ogólnokształcące
Towarzystwo Tenisowe "Stanley"
- Korty tenisowe
Delegatura Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Białymstoku

Opis granic osiedla

Przed 1 stycznia 2006

Od granicy administracyjnej miasta ulicą Wiadukt, przez Plac 10 Pułku Ułanów Litewskich, ulicą K. Ciołkowskiego do Nowowarszawskiej, Nowowarszawską, Dojnowską do granicy administracyjnej miasta, wzdłuż granicy lasu i brzegiem zalewu Dojlidzkiego, kawałek ulicą Plażową, obejmując cmentarz prawosławny i cerkiew, kawałek ulicą Suchowolca, następnie kawałek ulicą Dojlidy Górne, następnie wschodnim dojazdem do browaru, brzegiem stawu przybrowarnego, ulicą Solnicką, i dalej, otaczając Las Solnicki, granicą administracyjną miasta, z powrotem do ulicy Wiadukt.

Do Białegostoku 1 stycznia 2006 r. włączonych zostało kilka miejscowości (Dojlidy Górne, Zagórki, Kolonia Halickie, fragment Stanisławowa) przylegających do osiedla Dojlidy.

Po 2 grudnia 2013^[12]

Od Ronda 10 Pułku Ułanów Litewskich ulicą Konstantego Ciołkowskiego do ulicy Nowowarszawskiej, Nowowarszawską, Dojnowską do granicy administracyjnej miasta, wzdłuż granicy administracyjnej miasta do granicy obrębu ewidencyjnego Nr 24-Dojlidy Górne, granicą obrębu ewidencyjnego 24-Dojlidy Górne do ul. Ordynackiej, Ordynacką przez ul. Ks. Stanisława Suchowolca do ul. Bukszpanowej, Bukszpanową wzdłuż granicy cmentarza, za budynkami wielorodzinnymi do ul. Św. Proroka Eliasza, ul. Św. Proroka Eliasza, Franciszka Karpińskiego do ul. Solnickiej, Solnicką do granicy administracyjnej miasta, wzdłuż granicy administracyjnej miasta do drogi biegnącej w kierunku Juchnowca Kościelnego i drogą tą do Ronda 10 Pułku Ułanów Litewskich.

Ulice i place znajdujące się w granicach osiedla^[12]

Adama Mickiewicza– parzyste – budynek 106, nieparzyste – od 95 do 103, Bartnicza, Bobrów, Bociania, Borsucza, Bukszpanowa – brak budynków, Dojlidy Fabryczne – parzyste, nieparzyste od 15 do 23, Dojnowska – parzyste, Franciszka Karpińskiego – nieparzyste, parzyste – brak budynków, Jacka Kuronia, Jaskółcza, Jelenia, Konstantego Ciołkowskiego – parzyste 2/2-12C, Kormoranów, Krecia, Królicza, Ks. Stanisława Suchowolca, Kuropatwia, Łabędzia, Łosia, mjr pilota Jana Michałowskiego, Myśliwska, Niedźwiedzia, Nowowarszawska – parzyste 116-128, Ordynacka – nieparzyste – brak budynków, Pawia, Plażowa – parzyste brak budynków, nieparzyste – budynek 99, Ptasia, Rondo Artura Hasbacha, Rysia, Sarnia, Sępia, Słowicza, Sokola, Solnicka, Stawowa – parzyste 2-14, nieparzyste – 1-37/1, Strusia, Szpacza, Św. Proroka Eliasza – parzyste, nieparzyste – 3-3A, Tygrysia, Wiewiórcza, Wilcza, Zajęcza, Żółwia, Żubrów, Żurawia.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Dojlidy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 93 .
Dojlidy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 423 .

Przypisy

↑ ^a ^b Uchwała nr XXXIV/559/17 Rady Miasta Białystok. Białystok.pl - Oficjalny Portal Miasta. s. 24. (pol.).
↑ Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna [online], www.biebrza.org.pl [dostęp 2019-06-19] .
↑ Białystok - Pałac Lubomirskich [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2019-06-19] .
↑ AndrzejA. Zdanowicz AndrzejA., Przez pół wieku dociekał, dlaczego nasze miasta i wsie tak się nazywają [online], Gazeta Współczesna, 12 stycznia 2015 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
↑ TomaszT. Mikulicz TomaszT., Jest nowy bezpłatny przewodnik. Przedstawia cerkwie Białegostoku i okolic. (zdjęcia) [online], Kurier Poranny, 19 stycznia 2010 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
↑ Anna Kraśnicka: Dojlidy. Niedoceniany skarb Białegostoku.. bialystoksubiektywnie.com, 07/07/2016. [dostęp 2018-05-15].
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich nr 5 z dnia 28 czerwca 1919 r
↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-05] .
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325
↑ ^a ^b UCHWAŁA NR L/583/13 RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia 28 października 2013 r. [online], Poz. 3987 z 2013r., Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego, 18 listopada 2013 .

[:1-1] Uchwała nr XXXIV/559/17 Rady Miasta Białystok. Białystok.pl - Oficjalny Portal Miasta. s. 24. (pol.).

[2] Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna [online], www.biebrza.org.pl [dostęp 2019-06-19] .

[3] Białystok - Pałac Lubomirskich [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2019-06-19] .

[4] AndrzejA. Zdanowicz AndrzejA., Przez pół wieku dociekał, dlaczego nasze miasta i wsie tak się nazywają [online], Gazeta Współczesna, 12 stycznia 2015 [dostęp 2019-06-19] (pol.).

[5] TomaszT. Mikulicz TomaszT., Jest nowy bezpłatny przewodnik. Przedstawia cerkwie Białegostoku i okolic. (zdjęcia) [online], Kurier Poranny, 19 stycznia 2010 [dostęp 2019-06-19] (pol.).

[Krasnicka-6] Anna Kraśnicka: Dojlidy. Niedoceniany skarb Białegostoku.. bialystoksubiektywnie.com, 07/07/2016. [dostęp 2018-05-15].

[7] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.

[8] Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich nr 5 z dnia 28 czerwca 1919 r

[9] The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-05] .

[10] Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15

[11] Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325

[:0-12] UCHWAŁA NR L/583/13 RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia 28 października 2013 r. [online], Poz. 3987 z 2013r., Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego, 18 listopada 2013 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]