Język morawski
Język morawski (cz. moravština) – odmiana języka czeskiego używana na Morawach, niekiedy uznawana za samodzielny język.
Argumentem przeciw uznaniu osobnego języka morawskiego może być okoliczność, że na Morawach w użyciu funkcjonuje wiele zróżnicowanych gwar, znacznie bardziej od siebie odległych niż mowa z terytorium krainy czeskiej[1][2][3]. Coraz częściej podejmowane są jednak próby kodyfikacji narzeczy morawskich i stworzenia z nich pewnego standardu. Działaniami tymi zajmuje się między innymi Instytut Języka Morawskiego (Ústav jazyka moravského), powołany do życia w 2006[4].
| Etnolekt morawski | Język czeski | Język polski |
|---|---|---|
| baba | dívka, holka, žena | dziewczyna, kobieta |
| gramlavý | nešikovný | niezręczny |
| (ten) Olomouc | (ta) Olomouc | (ten) Ołomuniec |
| puntek | poklopec | rozporek |
| sifon | sodovka, sodová voda | woda gazowana |
| sodovka | limonáda | lemoniada |
| špice | drát | szprycha rowerowa |
| šufánek, žufánek | naběračka | chochla |
| šušňa | holub | koza z nosa |
| tož | tak | tak, w ten sposób |
| vršek | víčko | wieczko |
Za literackie uważane są niektóre wyrazy morawskie (podobnie jak w języku niemieckim wyrazy austriackie), które są na Morawach stosowane powszechnie zarówno w rozmowach, jak i w formie piśmiennej. Inne uważane są za regionalne wyrazy potoczne. W innych przypadkach różni się rodzaj rzeczowników morawskich i ogólnoczeskich[5].
| Wariant morawski | Wariant czeski | Język polski |
|---|---|---|
| zavazet | překážet | przeszkadzać, zawadzać |
| dědina | ves, vesnice | wioska |
| rožnout | rozsvítit | zapalić światło |
| haluz(a) | větev | gałąź |
| gatě | kalhoty | spodnie, gacie |
| stolař | truhlář | stolarz |
| kačena | kachna | kaczka |
| slunko | slunce | słońce |
| sklinka | sklenice | szklanka |
| shoda [zhoda] | shoda [schoda] | zgoda |
| hadra f. | hadr m. | szmata, hadra |
| okurek m. | okurka f. | ogórek |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Územní diferenciace češtiny
- ↑ Pavlína Kuldanová, Mapa dialektów czeskich. [dostęp 2009-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-30)].
- ↑ Pavlína Kuldanová, Útvary českého národního jazyka, 3. kapitola, 2003. [dostęp 2016-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-15)].
- ↑ Ústav jazyka moravského, o.s. [dostęp 2009-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-20)].
- ↑ Marie Krčmová, Radoslav Večerka, MORAVISMUS, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).