Przejdź do zawartości

Neferneferuaton (faraon)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Neferneferuaton
Ilustracja
Pokrywki urn kanopskich Tutanchamona mają wyraźne cechy kobiece jako prawdopodobnie wykonane dla kobiety-faraona
władczyni starożytnego Egiptu
Okres

od 1334 p.n.e.
do 1332 p.n.e.

Poprzednik

Smenchkare

Następca

Tutanchamon

Dane biograficzne
Dynastia

XVIII dynastia

Mąż

Echnaton lub Smenchkare

Anch(et)cheperure Neferneferuatonkobieta-faraon władająca Egiptem u schyłku okresu amarneńskiego w czasach XVIII dynastii. Prawdopodobnie została królem pod koniec panowania Echnatona lub po jego śmierci. Najczęściej utożsamiana jest z królową Nefertiti lub Meritaton.

Stela przedstawiająca dwóch władców w intymnej pozie – być może Echnatona i Neferneferuaton

Przez lata jej istnienie było przedmiotem dyskusji. Początkowo jej postać łączono z męskim królem Semenchkare. W 1988 r. James Allen opublikował artykuł, w którym wykazał, że Semenchkare i Neferneferuaton to dwie różne osoby. Kolejny przełom nastąpił w 1998 r., kiedy Marc Gabolde dowiódł, że niektóre kartusze Neferneferuaton zawierają epitet użyteczna dla swego męża, co ostatecznie potwierdziło kobiecą płeć faraona[1].

Poświadczeniem panowania Neferneferuaton jest hieratyczne graffito z grobu Pairi (TT139). Tekst datowany jest na rok 3, czwarty miesiąc pory peret, dzień 3[2]. Jest to najwyższa znana data z czasów jej panowania. Jej rządy były zatem krótkotrwałe – panowała niecałe 3 lata. Graffito w wielu miejscach wymienia imię Amona, wspomniana jest także świątynia Anchcheperure w Tebach. Świadczy to o zbliżeniu z Tebami i wznowieniu kultu Amona w czasach panowania kobiety-faraona.

Nieznane jest miejsce pochówku królowej Neferneferuaton. Wiadomo jednak, że niektóre przedmioty należące do jej wyposażenia grobowego zostały wykorzystane przy pochówku Tutanchamona. Nicholas Reeves ocenia, że prawie 80% wyposażenia grobowego Tutanchamona pochodzi z dóbr grobowych należących do kobiety-faraona, w tym jego złota maska, środkowa trumna, urny kanopskie, złocone panele, figurki uszebti, skrzynie czy królewska biżuteria[3]. Oznacza to, że grób Neferneferuaton został sprofanowany po śmierci Tutanchamona lub też nigdy nie została ona pochowana jako król[4].

Tożsamość

[edytuj | edytuj kod]

Nefertiti

[edytuj | edytuj kod]
Nefertiti w scenie pokonywania wrogów Egiptu

Kandydatura Nefertiti została wysunięta w 1973 r. przez J.R. Harrisa[5]. Na jej związek z Neferneferuaton wskazuje zbieżność jej imienia, które jako pełne imię królowej brzmiało Neferneferuaton-Nefertiti. Stała się więc ona naturalną kandydatką. Pozostałości malowanego tynku noszącego królewskie imiona Neferneferuaton, znalezione w Pałacu Północnym w Amarnie i uważanego za rezydencję Nefertiti, wspierają tę identyfikację[6]. Nefertiti odgrywała znaczącą rolę w czasie panowania Echnatona. Ukazywana była niekiedy w scenach zastrzeżonych dla władcy, np. w scenie gromienia wrogów Egiptu. Niedawne odkrycie hieratycznej inskrypcji wymieniającej imię królowej w 16 roku panowania Echnatona, wskazuje, że pod koniec panowania męża Nefertiti wciąż żyła i nosiła tytuł Wielkiej Królewskiej Małżonki. Wskazuje to na samodzielne rządy Neferneferuaton po śmierci Echnatona.

Meritaton

[edytuj | edytuj kod]

Kandydaturę Meritaton zaproponował w 1973 r. Rolf Krauss. Na tę możliwość wskazuje Manethon, który w swoim dziele Aegyptiaca wymienia postać władczyni o imieniu Akencheres, która miała wstąpić na tron po śmierci swego ojca Orosa, utożsamianego z Echnatonem[7]. Miała panować 12 lat i 1 miesiąc, co po korekcie może odpowiadać 2 latom panowania Neferneferuaton. Przeciwko tej teorii świadczy jednak fragment skrzynki z grobu Tutanchamona, który wymienia Echnatona, Neferneferuaton oraz Meritaton jako trzy różne osoby[8].

Neferneferuaton-Taszerit

[edytuj | edytuj kod]

Jako kandydatka bywa też czasem wysuwana czwarta córka Echnatona o imieniu Neferneferuaton-Taszerit. Poważną przeszkodą jest tu jednak wiek księżniczki, która w momencie śmierci Echnatona miała prawdopodobnie 10 lat, a więc była zbyt młoda.

Tytulatura

[edytuj | edytuj kod]
Królewski Protokół
prenomen lub imię tronowe:
M23
X1
L2
X1
raanxxprZ3A
trl.: Anchcheperure
tłum.: Życie-jest-przejawem-Re
nomen lub imię rodowe:
G39N5
it
n
N5
nfrnfrnfrnfr
trl.: Neferneferuaton
tłum.: Wyjątkowa-piękność-tarczy-słonecznej

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dodson 2018, s. 36-37.
  2. Dodson 2018, s. 44.
  3. Reeves 2014, s. 511-522.
  4. Dodson 2018, s. 51.
  5. Harris 1973, s. 5-13.
  6. Dodson 2018, s. 43.
  7. Taterka 2017, s. 99.
  8. Dodson 2018, s. 37.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • A. Dodson, Amarna Sunset, Cairo – New York, 2018.
  • J.R. Harris, Neferneferuaten Rediviva, w: "Acta Orientalia" 35, 1973.
  • Manethon z Sebennytos, Dzieje Egiptu, (opr. F. Taterka), Poznań, 2017.
  • N. Reeves, Tutankhamun's Mask Reconsidered, Bulletin of the Egyptological Seminar 19, New York, 2015.