Rurykowicze

Rurykowicze

Kraj	Ruś Kijowska, Ruś Halicko-Wołyńska, Ruś Włodzimiersko-Suzdalska, Ruś Nowogrodzka. Wielkie Księstwo Litewskie, Carstwo Rosyjskie
Tytuły	wielki książę Nowogrodu, wielki książę Kijowa wielki książę Moskwy (1263–1547) wielki książę Halicko-Włodzimierski pomniejsze księstwa ruskie Król Rusi (kor. 1253) car Rosji (1547-1598) wielki książę Litwy (1267–1269)
Założyciel	legendarny: Ruryk historyczny: Igor
Ostatni przedstawiciel	Fiodor I (1589) linia boczna (szujscy): Wasyl IV (1612)
Rok założenia	862
Rok rozwiązania	1598
Pochodzenie etniczne	nordyckie

Ruryk – założyciel rodu Rurykowiczów (pośrodku) na Pomniku tysiąclecia Rosji z 1862 roku.

Andrzej I Bogolubski – po złupieniu Kijowa przeniósł stolicę Rusi Kijowskiej do Włodzmierza.

Iwan IV Groźny – pierwszy Rurykowicz, który przyjął tytuł cara.

Fiodor I Iwanowicz – car Rosji, przedostatni Rurykowicz zasiadający na tronie.

Gieorgij Lwow – premier Rosji w 1917 roku pochodzący z rodu Rurykowiczów

Rurykowicze (ukr. Рю́риковичі, ros. Рю́риковичи) – ród ruski wywodzący się od legendarnego wodza Waregów – Ruryka I, pochodzącego najprawdopodobniej z Półwyspu Jutlandzkiego.

Kniaziowie z tej dynastii zdołali skupić pod swymi rządami część Waregów, plemion słowiańskich i plemion ugrofińskich i tym samym dali początek Rusi Kijowskiej. Z czasem ludność wareska uległa całkowitej asymilacji ze Słowianami. Dynastia ta sprawowała rządy w Rusi Kijowskiej, Wielkiem Księstwie Moskiewskim (Rusi Moskiewskiej) i Carstwie Rosyjskim do 1610 roku (z przerwą w latach 1598-1606). Jej ostatnimi przedstawicielami, którzy zasiadali na tronie Rosji byli carowie Fiodor I Iwanowicz, syn Iwana IV Groźnego oraz Wasyl IV Szujski. Potomkiem Ruryka z rodu książąt jarosławskich był także premier Rosji Gieorgij Lwow, sprawujący urząd w 1917 roku.

Geneza

Powieść minionych lat (Latopis ruski Nestora, powstały w początkach XII w.):

Legenda o Ruryku: lata 6370 (czyli, rok 862; Ruś za wzorem Bizancjum liczyła lata od początku świata czyli 5508 roku przed naszą era kiedy na terenach ruskich nie istniała żadna cywilizacja tylko bardzo prymitywne nomadzi czyli bez osad miejskich a z kolei na terenach Bizancjum osady uznawane za pierwsze miasta istniały już 9 tys. lat temu.) wygnali Waregów za morze i nie dali im dani; i sami poczęli się rządzić i nie było u nich sprawiedliwości; i powstał ród przeciw rodowi, były zwady i poczęli wojować sami ze sobą. Powiedzieli sobie: Poszukamy księcia, by nami władał według porządku i prawa. Szli za morze ku Waregom ku Rusi, bowiem tak się zwali ci Waregowie Rusią jako się drudzy zowią Szwedami, inni Normanami, Anglami a inni Gotami; takoż i ci się zwali. Rzekli Rusi Czudowie, Słowianie, Krywicze i Wesowie: Ziemia nasza wielka jest i obfita, a ładu w niej nie ma; pójdźcie, więc rządzić i władać nami. I wybrali się trzej bracia z rodami swoimi, wzięli z sobą wszystką Ruś i przyszli do Słowian najprzód i obwarowali gród Ładogę i siadł Ruryk najstarszy w Ładodze, a drugi Sineus w Białym Jeziorze, a trzeci Truwor w Izborsku. Od tych Waregów Nowogrodzianie nazwani zostali Rusią; i są dziś ludzie nowogrodzcy rodu waregskiego, a pierwej byli Słowianami. Po dwóch zaś latach umarł Sineus i brat jego Truwor. I objął Ruryk sam wszystką ziemię i przyszedłszy nad Ilmeń obwarował gród nad Wołchowem i nazwał go Nowogród. I osiadł w nim jako książę i rozdawał dostojnikom swoim włości i grody. A w tych grodach Waregi są przybysze, zaś pierwsi osadnicy są w Nowogrodzie Słowianie.

Genealogia

Ruryk miał przypuszczalnie jednego syna – Igora. Igor ożenił się z Olgą, z którą miał syna Światosława.

Światosław I miał trzech synów – byli nimi:

• Jaropełk
• Oleg
• Włodzimierz (pochodził z nieformalnego związku z Maluszą).

Potomstwo Włodzimierza I Wielkiego

Jego żonami z czasów sprzed przyjęcia chrztu były:

1. Rogneda – córka połockiego księcia Rogwołoda,
2. Greczynka,
3. dwie Czeszki,
4. Bułgarka – według Wasyla Tatiszczewa miała mieć na imię Adela.

Skandynawskie sagi (których wiarygodność bywa podawana w wątpliwość) przypisują Włodzimierzowi żonę o imieniu Olava lub Allogia. Część badaczy sądzi, że imię to pojawiło się przez błąd skaldów, którzy przypisali imię babki Włodzimierza (Olga) jego żonie.

W 989 roku Włodzimierz poślubił Annę Porfirogenetkę, siostrę cesarza bizantyjskiego Bazylego II Bułgarobójcy. Owdowiał w 1011 roku. Po jej śmierci ożenił się jeszcze raz z córką hrabiego Kuno von Engingen, a wdowa po Włodzimierzu żyła jeszcze w sierpniu 1018 roku.

Synami Włodzimierza byli:

• Wyszesław – według Powieści minionych lat syn pierwszej żony, Czeszki Ołowy,
• Izasław – według Powieści minionych lat oraz Latopisu ławrentjewskiego syn Rognedy,
• Jarosław I Mądry – według Powieści minionych lat syn Rognedy,
• Światopełk I Przeklęty – według Powieści minionych lat syn Greczynki,
• Wsiewołod – według Powieści minionych lat syn Rognedy,
• Światosław – według Powieści minionych lat syn drugiej Czeszki
• Mścisław Chrobry – według Powieści minionych lat syn Rognedy,
• Borys (imię chrzestne Roman) – według Powieści minionych lat syn Bułgarki, według A. Poppego syn Anny
• Gleb (imię chrzestne Dawid) – według Powieści minionych lat syn Bułgarki, według A. Poppego syn Anny
• Stanisław,
• Pozwizd,
• Sudzisław.

Córkami Włodzimierza były:

• Teofano – żona Ostomira, posadnika Nowogrodu,
• Przedsława – konkubina Bolesława Chrobrego, córka Rognedy
• Dobroniega Maria – żona Kazimierza I Odnowiciela.

Przypuszcza się, że córką Włodzimierza mogła być też nieznana z imienia żona Bernarda II, margrabiego Marchii Północnej.

Drzewa genealogiczne

Pierwsi Rurykowicze

Ruryk zm. 879 wódz Waregów

Oleg 845-912 książę Rusi

Igor zm. 945 wielki książę Kijowa

Olga 923-969

Światosław I 942-972 wielki książę Kijowa

Oleg zm. 977 ksiażę Owrucza

Jaropełk I 956-978 wielki książę Kijowa

Włodzimierz I 960-1015 wielki książę Kijowa

Świętopełk I 980-1019 wielki książę Kijowa

Iziasław 978-1001 książę Połocka

Jarosław I 978-1054 wielki książę Kijowa

Borys zm. 1015 książę Rostowa

Gleb zm. 1015 książę Muroma

Mścisław 983-1036 ksiażę Czernihowa

Wyszesław 977-1010 ksiażę Nowogrodu

Wsiewołod 983-1015 książę Włodzimierza

Światosław zm. 1015 ksiażę Owrucza

Wsiesław 990-1001 książę Połocka

Briaczysław 990-1044 książę Połocka

Włodzimierz 1020–1052 książę Nowogrodu

Izjasław I 1024–1078 wielki książę Kijowa

Światosław II 1027–1076 wielki książę Kijowa

Wsiewołod I 1029–1093 wielki książę Kijowa

Wiaczesław 1034–1057 książę Smoleńska

Igor 1030–1060 książę Włodzimierza

Wsiesław 1029–1101 wielki książę Kijowa

Rościsław zm. 1066 książę Tmutarakania

Światopełk II 1050–1113 wielki książę Kijowa

Rurykowicze czernichowscy

Włodzimierz II 1053–1125 wielki książę Kijowa

Borys zm. 1078 książę Czernihowa

Rurykowicze połoccy

Wołodar zm. 1124 książę Przemyśla

Wasylko 1062–1125 książę Trembowla

Rurykowicze turowscy

Mścisław I 1076–1132 wielki książę Kijowa

Jaropełk II 1082–1139 wielki książę Kijowa

Wiaczesław I 1083–1154 wielki książę Kijowa

Jerzy I zm. 1157 wielki książę Kijowa

Władymirko 1104–1153 książę Halicza

Igor zm. 1141 książę Trembowla

Wsiewołod 1103–1138 książę Nowogrodu

Izjasław II 1096–1154 wielki książę Kijowa

Rościsław I zm. 1167 książę Smoleńska

Włodzimierz III 1132–1173 książę Włodzimierza

Rurykowicze włodzimierscy

Jarosław 1130–1187 książę Halicza

Iwan zm. 1128

Mścisław II 1135–1170 wielki książę Kijowa

Jarosław II zm. 1180 wielki książę Kijowa

Roman I 1150–1180 wielki książę Kijowa

Dawid 1140–1197 książę Smoleńska

Ruryk II zm. 1215 wielki książę Kijowa

Mścisław zm. 1180 książę Nowogrodu

Władimir zm. 1199 książę Halicza

Eufozyna

Igor 1151–1202 książę Nowogrodu

Roman II zm. 1205 ksiażę Halicza

Ingwar 1214 książę Łucka

Mścisław III 1156–1223 wielki książę Kijowa

Mścisław 1193–1230 książę Smoleńska

Rościsław II 1172–1218 wielki książę Kijowa

Władimir IV 1187–1239 wielki książę Kijowa

Mścisław II 1180–1228 książę Nowogrodu

Władimir 1178–1226 książę Pskowa

Roman zm. 1211 książę Halicza

Daniel I 1201–1264 król Rusi

Rościsław zm. 1240 książę Smoleńska

Jarosław zm. 1245 książę Pskowa

Lew I 1228–1301 książę Halicza

Rurykowicze smoleńscy

Jerzy I 1247–1308 książę Halicza

Andrzej II zm. 1323 książę Halicza

Lew II zm. 1323 książę Halicza

Giedymin 1275–1341 wielki książę Litwy

Maria zm. 1341

Trojden I 1284–1341 książę Czerska

Maria

Lubart 1312–1386 książę Halicza

Eufemia

Bolesław Jerzy II 1310–1340 książę Halicza

Rurykowicze czernihowscy

Światosław II 1027–1076 książę Czernihowa

Dawid zm. 1123 książę Czernihowa

Oleg Michał 1055–1115 książę Czernihowa

Jarosław 1070–1129 książę Riazania

Światosław 1080–1144 książę Czernihowa

Wsiewołod książę Suzdala

Władimir zm. 1151 książę Czernihowa

Iziasław III zm. 1162 wielki książę Kijowa

Wsiewołod II zm. 1146 książę Czernihowa

Igor II zm. 1147 książę Czernihowa

Gleb

Światosław zm. 1164 książę Czernihowa

Rurykowicze riazańscy

Światosław zm. 1167 książę Wylży

Światosław III zm. 1194 wielki książę Kijowski

Jarosław 1139–1198 książę Czernihowa

Oleg 1137–1180 książę Czernihowa

Igor 1151–1202 książę Czernihowa

Wosiewłod zm. 1196 książę Kurska

Władimir III 1143–1200 książę Nowogrodu

Oleg III 1147–1204 książę Czernihowa

Wsiewołod IV zm. 1215 wielki książę Kijowa

Gleb 1168–1220 książę Białogrdu

Mścisław II 1168–1223 książę Kozielska

Rościsław 1171–1223 książę Szczorska

Jaropełk III 1174–1223 książę Nowogrodu

Władimir III 1170–1211 książę Hałycza

Światosław III 1176–1211 książę Przemyśla

Michał I 1179–1246 książę Czernihowa

Mścisław III zm. 1239 książę Rylska

Dymitr zm. 1223 książę Kozielska

Warcisław

Iziasław IV 1188–1255 wielki książę Kijowa

Roman I zm. 1288 książę Czernihowa

Andrzej zm. 1245 książę Czernihowa

Michał zm. 1264 książę Brania

Oleg zm. 1307 książę Czernihowa

Rurykowicze riazańscy

Jarosław 1070–1129 książę Riazania

Światosław zm. 1145 książę Riazania

Rościsław zm. 1153 książę Prońska

Dawid zm. 1147 książę Prońska

Igor zm. 1147 książę Riazania

Władimir zm. 1162 książę Muromia

Andrzej zm. 1147 książę Jelca

Gleb zm. 1177 książę Riazania

Jerzy

Światosław zm. 1207 książę Prońska

Jarosław zm. 1199 książę Riazania

Igor zm. 1194 książę Riazania

Roman zm. 1216 książę Riazania

Wsiewołod zm. 1207 książę Kołomna

Władimir zm. 1196 książę Prońska

Rościsław

Światosław

Ingwar I zm. 1235 książę Riazania

Jerzy I zm. 1237 wielki książę Riazania

Michał zm. 1217 książę Prońska

Gleb zm. 1219 książę Riazania

Oleg zm. 1217 książę Prońska

Konstantyn zm. 1217 książę Prońska

Izjaslaw zm. 1217 książę Proński

Roman zm. 1238 książę Kołomna

Oleg zm. 1258 wielki książę Riazania

Wsiewołod

Roman II 1237–1270 wielki książę Riazania

Fiodor zm. 1294 wielki książę Riazania

Jarosław zm. 1299 książę Proński

Konstantyn zm. 1308 książę Proński

Iwan zm. 1308 wielki książę Riazania

Aleksander zm. 1340 wielki książę Riazania

Michał zm. 1340 książę Proński

Wasyl zm. 1308 wielki książę Riazania

Iwan zm. 1343 wielki książę Riazania

Druccy

Oleg zm. 1402 wielki książę Riazania

Fiodor zm. 1427 wielki książę Riazania

Rodosław zm. 1407

Iwan zm. 1456 wielki książę Riazania

Wasyl 1447–1483 wielki książę Riazania

Iwan 1467–1500 wielki książę Riazania

Fiodor zm. 1503 wielki książę Riazania

Iwan 1496–1534 wielki książę Riazania

Rurykowicze połoccy

Wsiesław 1029–1101 wielki książę Kijowa

Dawid 1047–1129 książę Połocka

Gleb zm. 1119 książę Mińska

Borys 1054–1128 książę Połocka

Światosław zm. 1129 książę Witebska

Rościsław 1070–1130 książę Łukomska

Briaczesław zm. 1130 książę Izajasławia

Rościsław zm. 1165 książę Mińska

Wołodar zm. 1167 książę Gorodostowska

Wsiewołod zm. 1162 książę Izajasławia

Rogwołod zm. 1171 książę Połocka

Wasyl zm. 1144 książę Połocka

Dawid zm. 1173

Gleb książę Mińska

Władimir zm. 1216 książę Połocka

Gleb zm. 1186 książę Drucka

Wiesław zm. 1186 książę Drucka

Wiesław zm. 1186 książę Witebska

Brańczysław 1140–1186 książę Izajasławia

Władimir zm. 1216 książę Połocka

Rurykowicze smoleńscy

Rościsław III zm. 1240 książę Smoleńska

Gleb zm. 1278 książę smoleńska

Michał zm. 1279 wielki książę Smoleńska

Fiodor 1233–1299 wielki książę Smoleńska

Światosław zm. 1310 ksiażę Briańska

Aleksander zm. 1313 wielki książę Smoleńska

Roman zm. 1301 ksiażę Mścisława

Iwan zm. 1359 wielki ksiażę Smoleńska

Światosław zm. 1386 wielki ksiażę Smoleńska

Jerzy zm. 1407 wielki książę Smoleńska

Gleb zm. 1399 wielki książę Smoleńska

Rurykowicze włodzimierscy

Jerzy I zm. 1157 wielki książę Kijowa

Rościsław zm. 1151 książę Nowogrodu

Iwan zm. 1147 książę Kurska

Andrzej I 1111–1174 wielki książę Włodzimierza

Gleb 1171 książę Perejasławia

Borys zm. 1159 książę Turowa

Michał I zm. 1176 wielki książę Włodzimierza

Wsiewołod III 1154–1212 wielki książę Włodzimierza

Jaropełk zm. 1196 wielki książę Włodzimierza

Mścisław zm. 1178 książę Nowogrodu

Konstantyn I 1186–1218 książę Nowogrodu

Jerzy II 1189–1238 wielki książę Włodzimierza

Jarosław II 1191–1246 wielki książę Włodzimierza

Światosław III 1196–1252 wielki książę Włodzimierza

Wasyl 1208–1238 książę Rostowa

Wsiewołod 1210–1238 książę Jarosławia

Władymir 1214–1249 książę Uglicza

Wsiewołod 1212–1238 książę Nowogrodu

Aleksander I 1220–1263 książę Nowogrodu Wielkiego

Andrzej II zm. 1264 wielki książę Włodzimierza

Jarosław III 1230–1271 książę Tweru

Michał II zm. 1248 wielki książę Włodzimierza

Wasyl 1241–1277 wielki książę Włodzimierza

Borys 1231–1277 książę Rostowa

Gleb 1237–1278 książę Białozierski

Roman zm. 1285 książę Uglicza

Dymitr I 1250–1294 wielki książę Włodzimierza

Andrzej III 1255–1304 wielki książę Włodzimierza

Daniel 1263–1303 książę Moskwy

Wasyl zm. 1309 książę Suzdala

Światosław

Michał III 1271–1318 książę Tweru

Dymitr 1253–1294 książę Rostowa

Konstantyn 1255–1307 książę Uglicza

Michał 1263–1293 książę Białozierski

Jerzy III 1281–1325 książę Moskwy

Iwan I 1288–1340 książę Moskwy

Konstanty książę Suzdala

Dymitr II 1299–1326 książę Tweru

Aleksander II 1301–1339 książę Tweru

Konstantyn 1306–1346 książę Tweru

Wasyl zm. 1368 książę Tweru

Aleksander zm. 1307 książę Uglicza

Wasyl 1291–1316 książę Rostowa

Szymon I 1316–1353 wielki książę Włodzimierza

Iwan II 1326–1359 wielki książę Moskwy

Dymitr III 1322–1383 książę Suzdala

Wsiewołod 1328–1364 książę Tweru

Michał 1333–1399 książę Tweru

Michał

Jerzy zm. 1320 książę Uglicza

Konstantyn 1312–1365 książę Rostowa

Dymitr IV 1350–1389 wielki książę Moskwy

Szujscy

Jerzy 1360–1410 książę Kolmska

Jan 1360–1402 książę Chełmna

Iwan 1357–1425 wielki książę Tweru

Aleksander zm. 1404 książę Rostowa

Wasyl I 1371–1425 wielki książę Moskwy

Jerzy IV 1374–1434 książę Zwenigrodu

Aleksander 1379–1425 wielki książę Tweru

Andrzej książę Rostowa

Fiodor 1380–1420 książę Rostowa

Iwan

Wasyl II 1415–1462 wielki książę Moskwy

Wasyl IV 1552–1612 car Rosji

Jerzy 1400–1426 wielki książę Tweru

Borys 1398–1461 wielki książę Tweru

Władymir zm. 1474 książę Rostowa

Iwan III 1440–1505 wielki książę Moskwy

Maria zm. 1467

Michał 1453–1505 wielki książę Tweru

Wasyl III 1479–1533 wielki książę Moskwy

Iwan IV 1530–1584 car Rosji

Anastazja Romanowna 1520–1560

Nikita zm. 1586

Dymitr 1552–1553

Iwan 1554–1581

Wasyl

Dymitr 1582–1591

Filaret 1553–1633 patriarcha Moskwy

Fiodor I 1557–1598 car Rosji

Irena 1557–1603

Borys Godunow 1551–1605 car Rosji

Michał I 1596–1645 car Rosji

Fiodor II 1589–1605 car Rosji

Romanowowie

Polskie rody książęce wywodzące się od Rurykowiczów

• Ostrogscy, wymarli w XVII w. – z nich Konstanty Iwanowicz Ostrogski pierwszy hetman wielki litewski;
• Zasławscy, wymarli w XVIII w.;
• Nieświccy, od których pochodzą:
  • Wiśniowieccy, wymarli w XVIII w. – z nich Michał Korybut Wiśniowiecki król Polski;
  • Zbarascy, wymarli w XVII w.;
  • Woronieccy
  • Poryccy, wymarli w XVII w.;
• Czetwertyńscy
• Sokolscy, wymarli w XVII w.
• Massalscy
• Ogińscy, wymarli (?)
• Puzynowie
• Sołomereccy, wymarli w XVII w.
• Żyżemscy
• Szujscy

Zobacz też

• Ruś Nowogrodzka
• Ruś Kijowska
• Ruryk
• Gieorgij Lwow

Linki zewnętrzne

• Znaczenie terminu 'Ruś' w okresie IX-XIII w. [online], kki.com.pl [zarchiwizowane z adresu 2007-02-20] .