Stanisław Nazarkiewicz

Stanisław Nazarkiewicz

podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	7 sierpnia 1896 Podgórze
Data i miejsce śmierci	11 kwietnia 1994 Bournemouth
Przebieg służby
Siły zbrojne	Cesarsko-królewska Obrona Krajowa Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego Armée de l’air RAF
Jednostki	16. pułk piechoty obrony krajowej 22. pułk piechoty obrony krajowej 6. eskadra wywiadowcza 17. eskadra wywiadowcza 21. eskadra liniowa 22. eskadra liniowa
Stanowiska	dowódca eskadry
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Stanisław Nazarkiewicz (ur. 7 sierpnia 1896 w Podgórzu, zm. 11 kwietnia 1994 w Bournemouth) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego, dowódca 2. pułku lotniczego oraz lotnictwa Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”.

Życiorys

Syn Franciszka i Bronisławy. W czerwcu 1914 r. ukończył naukę w VIII klasie c. k. Gimnazjum V w Krakowie i zdał egzamin maturalny. W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do odbycia służby w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej. Otrzymał przydział do 16. pułku piechoty OK. W składzie tej jednostki walczył od stycznia 1916 r. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1917 r. Następnie został przeniesiony do 22. pułku piechoty OK, skąd przeniesiono go do szkoły lotniczej w Fischamend. Po jej ukończeniu objął stanowisko oficera technicznego eskadry na froncie włoskim. Koniec wojny zastał go w Trydencie, skąd powrócił do Krakowa.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Został przyjęty w stopniu podporucznika. Jako wyszkolony lotnik otrzymał przydział do krakowskiego oddziału lotniczego, który został włączony do grupy idącej z odsieczą okrążonemu Lwowowi. Ta jednostka stała się zalążkiem 6. eskadry wywiadowczej. W listopadzie, wspólnie z por. Stefanem Stecem, dostarczył z oblężonego Lwowa meldunek sytuacyjny Józefowi Piłsudskiemu. W lutym 1919 r. został skierowany na szkolenie pilotażowe, które odbywał w Niższej Szkole Lotniczej a następnie w Wyższej Szkole Lotniczej. Po jego ukończeniu służył w 17. eskadrze wywiadowczej jako obserwator.

Za udział w wojnie polsko-bolszewickiej został odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Po ustaniu walk w grudniu 1920 r. został skierowany na kurs dowódców eskadr i dywizjonów. W lutym 1921 r. objął stanowisko zastępcy dowódcy 6. eskadry wywiadowczej, pełnił te obowiązki oficera taktycznego 2. pułku lotniczego. Również w 1920 r. rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1923 r. rozpoczął naukę w Szkole Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa UJ. W latach 1924–1925 sprawował funkcję komendanta Parku Lotniczego, w lipcu 1927 objął stanowisko dowódcy 21. eskadry liniowej, które zdał w kwietniu 1929 r. W sierpniu został mianowany dowódcą 22. eskadry liniowej. W lipcu 1929 został przeniesiony do kadry oficerów lotnictwa z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy na stanowisko pełniącego obowiązki komendanta parku.

Od 15 czerwca do 7 sierpnia 1930 odbył staż w 2 pułku artylerii ciężkiej w Chełmie, od 8 sierpnia do 15 września tego roku staż w 32 pułku piechoty w Modlinie, a następnie ukończył kurs próbny przy Wyższej Szkole Wojennej (od 15 października do 15 grudnia 1930). Z dniem 5 stycznia 1931 r. został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na dwuletni kurs 1930/1932. Nie zdał egzaminów końcowych. W listopadzie 1932 r. został przeniesiony do 1. pułku lotniczego. W sierpniu 1933 został dowódcą eskadry szkolnej 1 plot. 5 marca 1934 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1934 stopień majora w korpusie oficerów aeronautyki i 1. lokatą. W listopadzie 1935 został przeniesiony do Departamentu Aeronautyki na stanowisko szefa wydziału. Po przeformowaniu Departamentu Aeronautyki w Dowództwo Lotnictwa objął w nim funkcję szefa sztabu. Odpowiadał za organizowanie współpracy komórek dowództwa oraz odciążenie gen. Ludomiła Rayskiego od bezpośredniego kierowania pracą wydziałów Dowództwa. W 1938 r. został awansowany na stopień podpułkownika. W marcu 1939 r. został zwolniony ze stanowiska szefa sztabu. Otrzymał przydział na stanowisko dowódcy 2. pułku lotniczego, te stanowisko zdał 24 sierpnia. W ramach sierpniowej mobilizacji powołano go na stanowisko dowódcy lotnictwa Samodzielnej Grypy Operacyjnej „Narew”, gdzie służył w momencie wybuchu II wojny światowej.

Przez Rumunię przedostał się do Francji. Został mianowany komendantem obozu lotniczego w Septfonds. Nadzorował pracę polskich mechaników w Tuluzie na lotnisku Blagnac oraz pracę polskiego parku remontowego obsługującego sprzęt polskich szkół i kursów. Po jej upadku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1232. Objął stanowisko zastępcy komendanta polskiej bazy lotniczej w Blackpool, od 1944 r. pełnił funkcję kierownika Biura Historycznego Lotnictwa Polskiego i archiwum lotniczego. Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Prowadził tam hotel, w 1958 r. przyjął obywatelstwo brytyjskie i używał nazwiska Stanley. Zmarł 11 kwietnia 1994 r. w Bournemouth. Jego ciało poddano kremacji w North Cemetery. Jego prochy zostały złożone w krypcie grobowej Kościoła Garnizonowego w Krakowie.

Ordery i odznaczania

Za swą służbę otrzymał odznaczenia:

• Krzyż Kawalerski Order Odrodzenia Polski – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”,
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
• Medal Lotniczy – czterokrotnie,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
• Polowa Odznaka Pilota nr 122 – 11 listopada 1933,
• Francuska Odznaka Pilota,
• Srebrny Medal Waleczności 2 klasy.

Bibliografia

• VIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c. k. Gimnazyum V. w Krakowie za rok szkolny 1913/14. Kraków: nakładem Dyrekcyi c. k. Gimnazyum V, 1914.
• Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Przemysław Dymek: Samodzielna Grupa Operacyjna Narew 1939 w polskiej historiografii wojskowej. Poznań: Sorus, 1999. ISBN 978-83-87133-54-2. OCLC 169862236.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1920-1939 : od tryumfu do tragedii. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2011. ISBN 978-83-245-8997-5. OCLC 802069587.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Lotnictwo w wojnie polsko-ukraińskiej 1918-1919. Przemyśl: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, 2019. ISBN 978-83-60680-70-4. OCLC 1140347394.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze 1918–1920. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-232-9. OCLC 1272952702.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939-1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
• Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
• Józef Zieliński: Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2012. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13990-9. OCLC 924867180.