Strojnikokształtne

Strojnikokształtne

Lampridiformes
Goodrich, 1909
Okres istnienia: paleogen–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 66/0 66/0
Velifer hypselopterus
Lophotus capellei
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	strojnikokształtne
Synonimy
Lampriformes Allotriognathi

Strojnikokształtne (Lampridiformes) – rząd morskich, głębinowych ryb promieniopłetwych (Actinopterygii), obejmujący nieliczne gatunki o zróżnicowanym wyglądzie. Większość ma owalny lub wężowaty kształt ciała. Pojawiły się w paleogenie. Są rzadko spotykane i słabo poznane.

Występowanie

Wody oceaniczne, na głębokościach 100–1000 m p.p.m.

Cechy charakterystyczne

Ciało strojnikokształtnych jest bocznie spłaszczone, owalne (strojnik) lub znacznie wydłużone (wstęgor królewski). Pyszczek jest mały, a oczy duże. Zęby są słabo rozwinięte lub ich brak. Linia boczna wyraźnie zaznaczona. Pęcherz pławny zamknięty lub nie występuje. W płetwach nie występują kolce. Bardzo długa płetwa grzbietowa, u niektórych rozciąga się na całej długości ciała. Płetwy mają jaskrawoczerwone ubarwienie. Płetwy brzuszne są położone na brzuchu lub przesunięte w stronę gardła, wsparte na 0–17 promieniach. Wyspecjalizowany układ szczęk umożliwia ich znaczne wysuwanie. Ikra jest duża (do 6 mm średnicy), barwy jaskrawoczerwonej. Larwy rozwijają się szybciej niż u innych ryb.

Systematyka

Do strojnikokształtnych zaliczane są rodziny (znakiem † oznaczono taksony wymarłe):

• †Turkmenidae
• Veliferidae
• Lampridae – strojnikowate
• Stylephoridae
• Lophotidae
• Radiicephalidae
• Trachipteridae – wstęgorowate
• Regalecidae

oraz rodzaje, których pozycja taksonomiczna nie została ustalona (incertae sedis):

• †Analectis
• †Bajaichthys
• †Palaeocentrotus
• †Veronavelifer

Rekonstrukcja Bajaichthys elegans z eocenu

Pisownia nazw naukowych

Poprawność pisowni nazw naukowych rzędu Lampridiformes i rodziny Lamprididae jest kwestią otwartą, oczekującą dalszych analiz. Nazwy te były powszechnie stosowane w literaturze naukowej w wyżej wymienionej formie. Potrzeba uporządkowania nazewnictwa zoologicznego, również pod kątem ortografii, wywołała dyskusję, wyniku której badacze jeszcze nie uzgodnili. Jedni (np. C. Patterson, 1993) akceptują gramatyczną poprawność dotychczasowych form (Lampridiformes i Lamprididae), inni (np. W. Eschmeyer, 1998) uważają za poprawne Lampriformes i Lampridae. Joseph S. Nelson (2006) przyjął stanowisko Eschmeyera zastrzegając jednak, że problem nie został rozstrzygnięty.

Zobacz też

• ryby – wykaz rodzin

Bibliografia

• Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-235-0973-8.
• Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
• Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
• Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9. Brak numerów stron w książce